ماده ۳۶۶ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۳۶۶ قانون آیین دادرسی مدنی: رسیدگی فرجامی عبارت است از تشخیص انطباق یا عدم انطباق رأی مورد درخواست فرجامی با موازین شرعی و مقررات قانونی.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۳۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی

توضیح واژگان

• فرجام خواهی: یکی از طرق فوق‌العاده شکایت از احکام، در دیوان عالی کشور که مرجع رسیدگی شکلی و حکمی آراء محاکم تالی می‌باشد، فرجام‌خواهی نام دارد. لذا آرایی قابل فرجام می‌باشند که در قانون تصریح شده باشند.
• رای یا حکم است یا قرار. چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به‌طور جزئی یا کلی باشد، حکم، و در غیر این صورت قرار نامیده می‌شود.
• موازین شرعی، اصول مسلم دین است که در صورت تردید در آن‌ها، نیاز به جذب نظر کارشناس است.

مطالعه تطبیقی

در حقوق کشورهای دیگر از جمله سوئیس و فرانسه، به این نوع از شیوه‌های اعتراض به آراء که تنها در خصوص برخی از آراء مصرح در قانون، قابل دسترسی است، «طرق فوق العاده» گفته می‌شود. به عنوان نمونه مطابق ماده 580 قانون آیین دادرسی مدنی فرانسه: «طرق فوق العادۀ شکایت مفتوح نیستند، مگر در مواردی که قانون معیّن کرده باشد».

پیشینه

اصطلاح «فرجام خواهی» در قانون قدیم آیین دادرسی مدنی کشور ما مصوب سال 1318 نیز به کار رفته بود؛ بدین ترتیب که باب پنجم آن قانون، تحت عنوان «طرق العادۀ شکایت از آرا» نام‌گذاری شده و در ذیل به آن به مباحث «فرجام‌خواهی»، «اعتراض ثالث» و «اعادۀ دادرسی» پرداخته شده بود. البته امروزه این اصطلاح از قانون آیین دادرسی مدنی (مصوب 1379) حذف شده است. به عبارت دیگر در قانون فعلی نه تنها اصطلاح شناخته شده‌ای مانند «طرق عادی شکایت از آرا» به کار نرفته بلکه اصطلاح «طرق فوق‌العاده شکایت از آرا» نیز که هم ق.ا.م. ح مصوب ۱۳۲۹ قمری و هم در قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۱۸ تصریح شده بود، نیامده است.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

مطابق ماده ۳۶۶ قانون آیین دادرسی مدنی تشخیص انطباق رای با مقررات قانونی و موازین شرعی بر اساس رسیدگی فرجامی در دیوان عالی کشور انجام می‌پذیرد. دیوان عالی کشور دو وظیفه رسیدگی به درخواست فرجام خواهی و صدور رای وحدت رویه را دارد.

برخلاف تجدیدنظر خواهی، فرجام خواهی اثر انتقالی ندارد یعنی دعوی را به آن ترتیبی که نزد دادگاه ماهیتی به تمام معنی طرح شده به دیوان کشور منتقل نمی‌نماید؛ لذا تمام مسائل موضوعی و حکمی در دیوانعالی کشور طرح نمی‌گردد، دیوان نقش بازرسی و نظارت خود را فقط در مسائل حکمی و قانونی دعوی مطروحه می‌تواند اعمال کند و به هیچ وجه نمی‌تواند در ماهیت دعوا وارد شود.

رویه‌ های قضایی

• نظریه شماره 7/1401/977 مورخ 1401/10/11 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تقدیم دادخواست فرجام خواهی به دادگاه بدوی، پیش از تبادل لوایح فرجامی
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مرجع صالح رسیدگی به تقاضای اعاده دادرسی ابرام شده در دیوان عالی کشور

مقالات مرتبط

• فرجام‌خواهی در موضوع وقف: چالش تمییز اصل وقفیت از دیگر دعاوی
• توجیه آرای مدنی و ضمانت اجرای عدم رضایت آن
• بررسـی تطبیقی جهات فرجـام در حقوق ایران و فرانسه
• بررسی روش‌های فوق‌العادۀ شکایت از رأی داوری؛ بازبینی مفهوم نهایی‌بودن آرای داوری در نظام حقوقی ایران