ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «چنانچه نسبت به بهای خواسته بین اصحاب دعوا اختلاف حاصل شود و اختلاف مؤثر در مر...» ایجاد کرد) |
|||
| (۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
چنانچه نسبت به بهای خواسته بین اصحاب دعوا اختلاف حاصل شود و اختلاف مؤثر در مراحل بعدی رسیدگی باشد، دادگاه قبل از شروع رسیدگی | '''ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی''': چنانچه نسبت به [[بهای خواسته]] بین [[اصحاب دعوا]] اختلاف حاصل شود و اختلاف مؤثر در مراحل بعدی رسیدگی باشد، [[دادگاه]] قبل از شروع رسیدگی با جلب [[نظر کارشناسی|نظر]] [[کارشناس]]، بهای خواسته را تعیین خواهد کرد. | ||
* {{زیتونی|[[ماده ۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}} | |||
* {{زیتونی|[[ماده ۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}} | |||
== مواد مرتبط == | |||
* [[ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی]] | |||
== توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
خواسته : به جای مدعی | [[خواسته]]: به جای مدعی به، به کار می‌رود و آن چیزی است که در مرافعات و [[امور حسبی]] از [[دادگاه]] بخواهند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد سوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=329972|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
مفاد این ماده | مفاد این ماده قبلاً در ماده ۸۸ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۱۸ و ماده ۲۷ قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی مصوب شهریور ماه ۱۳۵۸ پیش‌بینی شده بود. در ماده ۲۷ قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب چنین بیان شده‌است: بهای خواسته مبلغی است که ضمن [[دادخواست]] تعیین شده و در صورتی که در بهای خواسته بین اصحاب دعوی اختلاف حاصل بشود و اختلاف مؤثر در [[صلاحیت]] [[دادگاه]] یا مؤثر در قابل [[تجدیدنظر خواهی|تجدیدنظر]] بودن [[رأی]] باشد [[دادگاه صلح]] قبل از شروع به رسیدگی راساً یا با جلب نظر کارشناس بهای خواسته را تعیین خواهد کرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=سلسبیل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=468368|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=553396|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=3}}</ref> | ||
== نکات توضیحی و تفسیری دکترین == | == نکات توضیحی و تفسیری دکترین == | ||
در صورت بروز اختلاف در بهای خواسته و اعتراض خوانده به | در صورت بروز اختلاف در بهای خواسته و اعتراض [[خوانده]] به تقویم، دادگاه باید قبل از رسیدگی در [[ماهیت دعوا]] با جلب نظر کارشناس بهای خواسته را تعیین نماید چه بسا نظریه کارشناس مبنی بر ارزیابی خواسته به میزانی باشد که در مراحل بعدی مؤثر باشد. در این صورت پرداخت [[دستمزد]] کارشناس با معترض است که ظرف یک هفته باید انجام شود، در غیر این صورت اعتراض بی‌اثر خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=568816|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=1}}</ref> نکتهٔ دیگر آن که، اعتراض خوانده زمانی بررسی می‌شود که تقویم در مراحل بعدی رسیدگی تأثیر داشته باشد و مراحل بعدی علاوه بر مرحله [[تجدیدنظر خواهی|تجدیدنظر]] شامل مرحله [[فرجام خواهی]] نیز می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دعاوی مالی و غیرمالی در حقوق ایران و فرانسه|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1627008|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=2}}</ref> | ||
اعتراض | همچنین، شایان ذکر است که در صورت بروز اختلاف در تقویم باید نظر کارشناس ملاک قرار گیرد و تقویم جدید توسط خواهان بعد از اعتراض ملاک امر نخواهد بود چرا که این امر تقلب نسبت به قانون را رواج می‌دهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین قضاوت مدنی در محاکم ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2287848|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=5}}</ref> در این خصوص چنین بیان شده‌است: در حالی که امکان تعیین بهای خواسته با توجه به [[مدرک|مدارک]] موجود در پرونده در برخی موارد، وجود دارد مکلف نمودن دادگاه به جلب نظر کارشناس جهت این امر بی وجه به نظر می‌رسد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=سلسبیل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=468392|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=2}}</ref> | ||
در صورت | == نکات توضیحی == | ||
اگر دو رقمی که خواهان و خوانده برای ارزش خواسته اعلام کرده‌اند در هر حال رأی دادگاه را قطعی یا در هر دو صورت آن را قابل تجدیدنظر یا فرجام نماید این گونه اختلاف مؤثر در مقام نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نگاهی به آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=رادنواندیش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5246920|صفحه=|نام۱=یوسف|نام خانوادگی۱=نوبخت|چاپ=1}}</ref> | |||
== رویه‌های قضایی == | |||
[[دادنامه]] شماره ۵۴۰ مورخ ۱۳۷۱/۰۹/۳۲ شعبه دهم [[دیوان عالی کشور]] مقرر می‌دارد: «تقویم بهای خواسته هر دعوی به تجویز بند ۴ ماده ۸۷ قانون آیین دادرسی مدنی ([[ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی|ماده ۶۳ کنونی]]) از اختیارات [[خوانده]] همان دعوی است لذا اعتراض خواهان‌های دعوی [[ورود ثالث]] نسبت به تقویم خواسته دعوای اصلی و صدور [[قرار عدم صلاحیت]] بر اساس اعتراض مذکور قابل انطباق با مقررات قانون به نظر نمی‌رسد».<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=553416|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=3}}</ref> | |||
همچنین، [[نظریه مشورتی|نظریه]] شماره ۷/۸۳۶۵ مورخ ۱۳۲۸/۰۸/۰۸ [[اداره حقوقی قوه قضاییه]] بیان می‌دارد: «... در خصوص هزینه دادرسی می‌بایست بین [[خواسته]] مالی [[خواسته منقول|منقول]] و [[خواسته غیرمنقول|غیرمنقول]] قائل به تفکیک شد و آن اینکه در [[دعوای منقول|دعاوی منقول]] وفق [[ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی|ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی ۱۳۷۹]] میزان خواسته همان مقداری است که [[خواهان]]، خواسته را از نظر ارزش مالی تقدیم نموده‌است که اگر از سوی [[خوانده]] به این تقویم ایرادی وارد نگردد بر همان اساس [[هزینه دادرسی]] اخذ و از حیث قابلیت اعتراض و تعیین مرجع [[تجدیدنظر خواهی|تجدید نظر]] یا [[فرجام خواهی]] نیز تابع همان خواسته تقویمی است لیکن چنانچه به تقویم خواسته مالی از سوی خوانده ایراد شود در این راستا مطابق [[ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی|ماده ۶۳ همان قانون]] در صورتی که حل اختلاف [[اصحاب دعوا|اصحاب دعوی]] در [[بهای خواسته]] مؤثر در مراحل رسیدگی باشد، آن گاه دادگاه قبل از شروع به رسیدگی، با جلب [[نظریه کارشناسی|نظر کارشناس]] بهای خواسته را تعیین خواهد کرد …»<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون آیین دادرسی مدنی در آیینه آرای قضایی و نظرات مشورتی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5467844|صفحه=|نام۱=مهرزاد|نام خانوادگی۱=مسیحی|چاپ=1}}</ref> | |||
نظریه مشورتی شماره ۷/۶۷۰۰ مورخ ۱۳۸۲/۰۸/۱۲ نیز مقرر نموده‌است: «چنانچه خوانده در جلسه اول دادرسی به میزان خواسته ایراد نموده و این اختلاف در مراحل بعدی رسیدگی مؤثر باشد تغییر عنوان خواسته مؤثر در مقام نیست و دادگاه باید طبق [[ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی|ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی ۱۳۷۹]] قبل از رسیدگی با جلب نظر کارشناس، بهای خواسته را تعیین نماید؛ بنابراین ادامه دادرسی قبل از انجام تکلیف قانونی مذکور وجاهت ندارد».<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مباحث دشوار آیین دادرسی مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2889692|صفحه=|نام۱=نصراله|نام خانوادگی۱=قهرمانی|چاپ=1}}</ref> | |||
نظر اکثریت نشست قضایی دادگستری بجنورد، برگزار شده در ادریبهشت ۱۳۸۳ در پاسخ به این سؤال که اگر میزان خواسته توسط خواهان با اختلاف فاحش و کمتر از مقدار واقعی آن تقویم شود، آیا دادگاه می‌تواند این تقویم را نپذیرفته و دستور اخطار رفع نقص صادر کند؟ چنین بوده‌است که: «آنچه از [[ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی]] بر می‌آید این است که مبلغی که خواهان تقویم می‌کند ملاک است هر چند این تقویم به صورت واضح خلاف واقع بوده و با علم قاضی تناقضی داشته باشد. ماده مذکور در این خصوص صراحت داشته و نمی‌توان تفسیر دیگری برای آن قائل شد».<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نشست‌های قضایی (جلد اول) (مسائل آیین دادرسی مدنی)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2862204|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> | |||
* [[رای دادگاه درباره اثرعدم تقویم خواسته بر قابلیت تجدیدنظرخواهی (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۱۷۰۰۰۳۵)]] | |||
== مصادیق و | == مصادیق و نمونه‌ها == | ||
اگر [[خواسته]] دعوا غیر نقد باشد، [[خواهان]] می‌تواند به هر مبلغی خواسته را تقویم کند. اگر این مبلغ مورد اعتراض خوانده قرار گیرد و اعتراض مؤثر در مراحل بعدی رسیدگی باشد، مثلاً خواهان خواسته را ۲ میلیون ریال تقویم کند و خوانده بگوید ۵ میلیون ریال است که در قطعیت یا عدم قطعیت رأی تأثیر دارد، یا خواهان خواسته را ۱۵ میلیون ریال تقویم نماید و خوانده ۲۵ میلیون ریال اعلام کند که در قابل فرجام بودن یا نبودن مؤثر است، دادگاه قبل از رسیدگی با جلب نظر کارشناس بهای خواسته را تعیین خواهد کرد. اما اگر ایراد مؤثر در مراحل رسیدگی نباشد، دادگاه به اعتراض توجهی نمی‌کند و بهای خواسته همان مبلغ تقویمی خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تأمین خسارت احتمالی|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=مهاجر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2248676|صفحه=|نام۱=جواد|نام خانوادگی۱=خالقیان|چاپ=1}}</ref> | |||
== مقالات مرتبط == | |||
* [[وضعیت خاص و استثنایی دعاوی طاری در مرحله‌ی تجدید نظر با نگاهی به حقوق فرانسه]] | |||
* [[مفهوم اصطلاح «تا اولین جلسه دادرسی»]] | |||
== منابع == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
{{مواد قانون آیین دادرسی مدنی}} | |||
[[رده:مواد قانون آیین دادرسی مدنی]] | |||
[[رده:دادرسی نخستین]] | |||
[[رده:بهای خواسته]] | |||
[[رده:اختلاف در بهای خواسته]] | |||
[[رده:نظر کارشناس]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۱۰
ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی: چنانچه نسبت به بهای خواسته بین اصحاب دعوا اختلاف حاصل شود و اختلاف مؤثر در مراحل بعدی رسیدگی باشد، دادگاه قبل از شروع رسیدگی با جلب نظر کارشناس، بهای خواسته را تعیین خواهد کرد.
مواد مرتبط
توضیح واژگان
خواسته: به جای مدعی به، به کار می‌رود و آن چیزی است که در مرافعات و امور حسبی از دادگاه بخواهند.[۱]
پیشینه
مفاد این ماده قبلاً در ماده ۸۸ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۱۸ و ماده ۲۷ قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی مصوب شهریور ماه ۱۳۵۸ پیش‌بینی شده بود. در ماده ۲۷ قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب چنین بیان شده‌است: بهای خواسته مبلغی است که ضمن دادخواست تعیین شده و در صورتی که در بهای خواسته بین اصحاب دعوی اختلاف حاصل بشود و اختلاف مؤثر در صلاحیت دادگاه یا مؤثر در قابل تجدیدنظر بودن رأی باشد دادگاه صلح قبل از شروع به رسیدگی راساً یا با جلب نظر کارشناس بهای خواسته را تعیین خواهد کرد.[۲][۳]
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
در صورت بروز اختلاف در بهای خواسته و اعتراض خوانده به تقویم، دادگاه باید قبل از رسیدگی در ماهیت دعوا با جلب نظر کارشناس بهای خواسته را تعیین نماید چه بسا نظریه کارشناس مبنی بر ارزیابی خواسته به میزانی باشد که در مراحل بعدی مؤثر باشد. در این صورت پرداخت دستمزد کارشناس با معترض است که ظرف یک هفته باید انجام شود، در غیر این صورت اعتراض بی‌اثر خواهد بود.[۴] نکتهٔ دیگر آن که، اعتراض خوانده زمانی بررسی می‌شود که تقویم در مراحل بعدی رسیدگی تأثیر داشته باشد و مراحل بعدی علاوه بر مرحله تجدیدنظر شامل مرحله فرجام خواهی نیز می‌شود.[۵]
همچنین، شایان ذکر است که در صورت بروز اختلاف در تقویم باید نظر کارشناس ملاک قرار گیرد و تقویم جدید توسط خواهان بعد از اعتراض ملاک امر نخواهد بود چرا که این امر تقلب نسبت به قانون را رواج می‌دهد.[۶] در این خصوص چنین بیان شده‌است: در حالی که امکان تعیین بهای خواسته با توجه به مدارک موجود در پرونده در برخی موارد، وجود دارد مکلف نمودن دادگاه به جلب نظر کارشناس جهت این امر بی وجه به نظر می‌رسد.[۷]
نکات توضیحی
اگر دو رقمی که خواهان و خوانده برای ارزش خواسته اعلام کرده‌اند در هر حال رأی دادگاه را قطعی یا در هر دو صورت آن را قابل تجدیدنظر یا فرجام نماید این گونه اختلاف مؤثر در مقام نیست.[۸]
رویه‌های قضایی
دادنامه شماره ۵۴۰ مورخ ۱۳۷۱/۰۹/۳۲ شعبه دهم دیوان عالی کشور مقرر می‌دارد: «تقویم بهای خواسته هر دعوی به تجویز بند ۴ ماده ۸۷ قانون آیین دادرسی مدنی (ماده ۶۳ کنونی) از اختیارات خوانده همان دعوی است لذا اعتراض خواهان‌های دعوی ورود ثالث نسبت به تقویم خواسته دعوای اصلی و صدور قرار عدم صلاحیت بر اساس اعتراض مذکور قابل انطباق با مقررات قانون به نظر نمی‌رسد».[۹]
همچنین، نظریه شماره ۷/۸۳۶۵ مورخ ۱۳۲۸/۰۸/۰۸ اداره حقوقی قوه قضاییه بیان می‌دارد: «... در خصوص هزینه دادرسی می‌بایست بین خواسته مالی منقول و غیرمنقول قائل به تفکیک شد و آن اینکه در دعاوی منقول وفق ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی ۱۳۷۹ میزان خواسته همان مقداری است که خواهان، خواسته را از نظر ارزش مالی تقدیم نموده‌است که اگر از سوی خوانده به این تقویم ایرادی وارد نگردد بر همان اساس هزینه دادرسی اخذ و از حیث قابلیت اعتراض و تعیین مرجع تجدید نظر یا فرجام خواهی نیز تابع همان خواسته تقویمی است لیکن چنانچه به تقویم خواسته مالی از سوی خوانده ایراد شود در این راستا مطابق ماده ۶۳ همان قانون در صورتی که حل اختلاف اصحاب دعوی در بهای خواسته مؤثر در مراحل رسیدگی باشد، آن گاه دادگاه قبل از شروع به رسیدگی، با جلب نظر کارشناس بهای خواسته را تعیین خواهد کرد …»[۱۰]
نظریه مشورتی شماره ۷/۶۷۰۰ مورخ ۱۳۸۲/۰۸/۱۲ نیز مقرر نموده‌است: «چنانچه خوانده در جلسه اول دادرسی به میزان خواسته ایراد نموده و این اختلاف در مراحل بعدی رسیدگی مؤثر باشد تغییر عنوان خواسته مؤثر در مقام نیست و دادگاه باید طبق ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی ۱۳۷۹ قبل از رسیدگی با جلب نظر کارشناس، بهای خواسته را تعیین نماید؛ بنابراین ادامه دادرسی قبل از انجام تکلیف قانونی مذکور وجاهت ندارد».[۱۱]
نظر اکثریت نشست قضایی دادگستری بجنورد، برگزار شده در ادریبهشت ۱۳۸۳ در پاسخ به این سؤال که اگر میزان خواسته توسط خواهان با اختلاف فاحش و کمتر از مقدار واقعی آن تقویم شود، آیا دادگاه می‌تواند این تقویم را نپذیرفته و دستور اخطار رفع نقص صادر کند؟ چنین بوده‌است که: «آنچه از ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی بر می‌آید این است که مبلغی که خواهان تقویم می‌کند ملاک است هر چند این تقویم به صورت واضح خلاف واقع بوده و با علم قاضی تناقضی داشته باشد. ماده مذکور در این خصوص صراحت داشته و نمی‌توان تفسیر دیگری برای آن قائل شد».[۱۲]
مصادیق و نمونه‌ها
اگر خواسته دعوا غیر نقد باشد، خواهان می‌تواند به هر مبلغی خواسته را تقویم کند. اگر این مبلغ مورد اعتراض خوانده قرار گیرد و اعتراض مؤثر در مراحل بعدی رسیدگی باشد، مثلاً خواهان خواسته را ۲ میلیون ریال تقویم کند و خوانده بگوید ۵ میلیون ریال است که در قطعیت یا عدم قطعیت رأی تأثیر دارد، یا خواهان خواسته را ۱۵ میلیون ریال تقویم نماید و خوانده ۲۵ میلیون ریال اعلام کند که در قابل فرجام بودن یا نبودن مؤثر است، دادگاه قبل از رسیدگی با جلب نظر کارشناس بهای خواسته را تعیین خواهد کرد. اما اگر ایراد مؤثر در مراحل رسیدگی نباشد، دادگاه به اعتراض توجهی نمی‌کند و بهای خواسته همان مبلغ تقویمی خواهد بود.[۱۳]
مقالات مرتبط
- وضعیت خاص و استثنایی دعاوی طاری در مرحله‌ی تجدید نظر با نگاهی به حقوق فرانسه
- مفهوم اصطلاح «تا اولین جلسه دادرسی»
منابع
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد سوم). چاپ 4. گنج دانش، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 329972
- ↑ علی عباس حیاتی. شرح قانون آیین دادرسی مدنی. چاپ 2. سلسبیل، 1385. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 468368
- ↑ عباس زراعت. محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران. چاپ 3. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 553396
- ↑ علی مهاجری. قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 1. فکرسازان، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 568816
- ↑ علی مهاجری. دعاوی مالی و غیرمالی در حقوق ایران و فرانسه. چاپ 2. فکرسازان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1627008
- ↑ علی مهاجری. آیین قضاوت مدنی در محاکم ایران. چاپ 5. فکرسازان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2287848
- ↑ علی عباس حیاتی. شرح قانون آیین دادرسی مدنی. چاپ 2. سلسبیل، 1385. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 468392
- ↑ یوسف نوبخت. نگاهی به آیین دادرسی مدنی. چاپ 1. رادنواندیش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5246920
- ↑ عباس زراعت. محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران. چاپ 3. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 553416
- ↑ مهرزاد مسیحی. قانون آیین دادرسی مدنی در آیینه آرای قضایی و نظرات مشورتی. چاپ 1. خرسندی، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5467844
- ↑ نصراله قهرمانی. مباحث دشوار آیین دادرسی مدنی (جلد دوم). چاپ 1. خرسندی، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2889692
- ↑ مجموعه نشست‌های قضایی (جلد اول) (مسائل آیین دادرسی مدنی). چاپ 1. جنگل، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2862204
- ↑ جواد خالقیان. تأمین خسارت احتمالی. چاپ 1. مهاجر، 1385. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2248676