ماده ۵۳۱ قانون مدنی

بعد از ظهور ثمره‌ی زرع، عامل، مالک حصه‌ی خود از آن می‌شود.

توضیح واژگان

مزارعه یعنی قراردادی معاوضی و خاص، بین دو یا چند نفر در رابطه با زمین زراعی، در برابر سهم مشخصی از محصول آن.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

قانونگذار، زمان تحقق سود و شرکت را در مزارعه، مؤکول به رسیدن محصول نموده است. برخلاف کسانی که از لحظه کشت دانه و یا رویش ساقه، قائل به وقوع شرکت بین طرفین گردیده اند. بدین ترتیب در حقوق ایران، قبل از حصول ذرع، دررابطه با مالک بذر، صاحب زمین و ادوات زراعت، مطابق با قواعد اولیه عمل می گردد. پس اگر زارع، مبادرت به زراعت نموده؛ و بذر نیز به وی تعلق داشته؛ ولی هنوز محصولی به دست نیامده باشد؛ با انحلال مزارعه، محصول متعلق به مالک بذر بوده؛ و صاحبان زمین و ادوات زراعی، مستحق اجرت المثل خواهند بود. و درمورد اعمالی که عامل، در این مدت انجام داده است؛ قاعده استیفا حاکم خواهد بود.

انتقادات

"ثمره"، حاصل درخت بوده؛ و محل بحث آن در مساقات است. لذا قانونگذار، نباید در مقررات راجع به مزارعه، این کلمه را استعمال می نمود. در مزارعه، بحث از حاصل زمین بوده؛ و بعید نیست که زمان تحقق مالکیت در عقد مزبور، به محض انشای عقد و یا خروج ذرع، و یا ... باشد.