عدم مسئولیت کیفری شخص خواب

مبنا

یکی از توجیهات برای عدم مسئولیت کیفری شخص خواب آن است که وی سبب قلمداد شده و سبب در حالتی مسئول است که مرتکب تقصیر شده باشد.

در قانون

ماده ۱۵۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، در مورد فقدان مسئولیت کیفری شخص خواب می‌باشد.

افراد خواب و بیهوش در صورت ارتکاب جرم از مجازات معاف می‌شوند اما مانند کودک و دیوانه از مسئولیت‌های مدنی و نظایر آن معاف نخواهند شد،بنابراین اگر در این مورد، فرد مرتکب قتل شود، تنها واکنش در مقابل او دیه است و قصاص و تعزیر منتفی می‌شود. علاوه بر این، اگر شخص بداند که در خواب و بیهوشی مرتکب جرم می‌شود و عمدا بخوابد یا خود را بیهوش کند، مسئول نتیجه مجرمانه رفتار خود می‌باشند.

در فقه

مهمترین مستند شرعی در فقدان مسئولیت کیفری شخص خواب، حدیث نبوی پیامبر است که می‌فرماید: قلم تکلیف از سه گروه برداشته شده‌است و یکی از آن سه مورد در مورد فرد خواب است تا زمانی که از خواب بیدار شود.

در رویه قضایی

به موجب رأی اصراری دیوان عالی کشور به شماره ۱۴۰_۱۳۶۸/۱۱/۱۰ معمولاً آثار خواب پیش از آنکه از راننده سلب اختیار کند، بر او ظاهر می‌شود لذا ادامه رانندگی با وجود علائم خواب نوعی بی احتیاطی و تفریط است و رافع مسئولیت کیفری نیست.