تعلیق در ضمان

همچون سایر عقود، تعلیق در عقد ضمان صحیح نیست. به موجب ماده ۶۹۹ قانون مدنی: «تعلیق در ضمان مثل این که ضامن قید کند که اگر مدیون نداد من ضامنم، باطل است ولی التزام به تأدیه ممکن است معلق باشد.»

ضمان موضوع این ماده، ضمان به معنای رایج و مصطلح آن بوده؛ و موجب انتقال دین، از ذمه مضمونٌ عنه به ذمه ضامن می‌گردد، لیکن مضمونٌ له پیش از مطالبه طلب از ضامن، باید به مضمونٌ عنه مراجعه نموده؛ و در صورت عدم تأدیه توسط وی، موضوع تعهد را از ضامن مطالبه نماید، در واقع چنانچه مضمونٌ عنه از تأدیه بدهی خویش خودداری نماید؛ همانند این است که غیرمدیون، آن دین را پرداخت نموده‌است، در حالی که در ضمان تضامنی، مضمونٌ له، ضامن و مضمونٌ علیه، همگی در یک ردیف و در عرض یکدیگر قرار دارند.

در عقد ضمان می‌توان شرط نمود که طلبکار، در صورتی می‌تواند برای مطالبه حق خویش، به ضامن مراجعه نماید که قبل از آن، به مدیون مراجعه نموده و وی، از تأدیه طلب او خودداری نموده باشد.

مواد مرتبط

• ماده ۱۸۹ قانون مدنی

• ماده ۶۹۹ قانون مدنی
• ماده ۷۰۰ قانون مدنی

مصادیق

• اگر شخصی بگوید: «هر وقت منزل خود را فروختم، ضامن هستم»، یا «هرگاه قیمت دلار تنزل یابد؛ من ضامن هستم»، یا «اگر رکود تمام شود؛ و کسب و کار رونق یابد؛ من ضامن هستم»، چنین ضمانت‌هایی باطل است.

در حقوق تطبیقی

به موجب ماده ۷۹۳ قانون مدنی مصر، در ضمان تضامنی، ضامن نمی‌تواند درخواست نماید که ابتدا استیفای طلب، از اموال مدیون صورت پذیرد.

در رویه‌ قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۹۱۴ مورخه ۱۳۲۸/۵/۳ شعبه ۳ دیوان عالی کشور، اگر ضامن، در ضمانت نامه به ضمان خود تأکید نموده؛ اما تأدیه دین را، منوط به مطالبه از مدیون اصلی و عدم پرداخت او نماید؛ چنین ضمانی صحیح بوده؛ و تعلیق التزام به تأدیه اشکالی ندارد.

تعلیق ضمان به شرایط صحت آن

تعلیق ضمان به شرایط صحت آن مثل این که ضامن قید کند که اگر مضمون‌عنه مدیون باشد، من ضامنم، موجب بطلان آن نمی‌شود. علت عدم بطلان عقد در تعلیق به شرایط صحت عقد ضمانت، این است که این نوع تعلیق، منافی با انشاء ضمان نیست و ذکر این شرط، صحت ضمان را از فعلیت و تنجیز خارج نمی‌کند، تا مشمول بطلان ماده قبل گردد. به بیان دیگر تعلیقی موجب بطلان عقد ضمان می‌شود که معلق علیه، خارج از شرایط صحت عقد باشد.

گفتنی است که تعلیق به شرایط صحت، تعلیق مصطلح نیست.

مصادیق

• تعلیق زمان در فرضی که معلق علیه خارج از شرایط صحت عقد باشد مانند این که بگوید اگر برادرم از مسافرت برگردد ضامنم، موجب بطلان عقد خواهد شد اما تعلیق به شرایط صحت مانند این که بگوید اگر برادرم بدهکار بود من ضامنم، موجب بطلان عقد نیست.

در فقه

«ما عرفت من عدم انفکاک بین الانشاء و المنشأ فی الامور الاعتباریه مطلقاً»

مقالات مرتبط

• ماهیت و اثر شرط وفای به عهد هنگام توانایی در قراردادها
• بررسی فقهی- حقوقی مسئولیت تضامنی در شرکتهای تجاری

جستارهای وابسته

• ضمان
• عقد معلق