ماده ۱۵۴ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۵۴ قانون مجازات اسلامی: مستی و بی ارادگی حاصل از مصرف اختیاری مسکرات، مواد مخدر و روان گردان و نظایر آنها، مانع مجازات نیست مگر این که ثابت شود مرتکب حین ارتکاب جرم به‌طور کلی مسلوب الاختیار بوده‌است. لکن چنانچه ثابت شود مصرف این مواد به منظور ارتکاب جرم یا با علم به تحقق آن بوده‌است و جرم مورد نظر واقع شود، به مجازات هر دو جرم محکوم می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۵۳ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۱۵۵ قانون مجازات اسلامی

توضیح واژگان

«مستی» حالتی است که می‌تواند در اثر شرب خمر یا استعمال هر ماده شیمیایی دیگری ایجاد شود.

مقصود از «مسلوب الاراده» آن است که شخص هیچ کنترل و اختیاری بر رفتار خود نداشته باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده 154 قانون مجازات اسلامی

مستی در اثر شرب خمر، به خودی خود جرم نیست (اعم از اینکه با عذر یا بدون عذر شرعی باشد)، برخلاف اعتیاد به مواد مخدر. به علاوه حالت مستی، نتیجه صد درصدی شرب خمر نیست، چه بسا شخص شرب خمر کند اما مست نشود،حال اگر مستی، اتفاقی باشد (یعنی عدم آگاهی فرد از تأثیر مسکر بر روان خود و سلب کامل اراده)، فرد برای جرم مرتکب شده در مستی، مسئول نیست، هرچند این حالت موجب معافیت فرد از پرداخت دیه و خسارت‌های مالی نیست، پس گفتنی است که مستی علی الاصول رافع مسئولیت کیفری نیست مگر آنکه: ۱- مرتکب در حال ارتکاب جرم، مست باشد ۲- شرب مسکر با علم به مسکر بودن و مخدر بودن آن صورت نگرفته باشد ۳- مستی به حدی باشد که به کلی فرد را مسلوب الاراده کرده باشد و اما اگر همین فرد به تجربه، تأثیر مسکر بر روان خود را دریافته باشد و در حالی که اختیار از کف داده‌است، مرتکب جرم شود، بعید است که بتوان از او سلب مسئولیت کرد،همچنین قصد قبلی بزهکار بر ارتکاب جرم با علم به تأثیر خمر که حتی می‌تواند منجر به سلب اراده شود، موجب سلب مسئولیت کیفری نخواهد شد.در نهایت مسلوب الاراده بودن، مانع از اعمال مجازات شرب خمر نمی‌باشد.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

شرب خمر به منظور ارتکاب جرم که سالب مسئولیت نیست، مستند به قاعده «الامتناع بالاختیار لا ینافی الاختیار» می‌باشد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 154 قانون مجازات اسلامی

1. مستی و بی‌ارادگی ناشی از مصرف اختیاری مسکرات و مواد مشابه مانع مجازات نیست.
2. در صورتی که فرد حین ارتکاب جرم به‌طور کلی مسلوب‌الاختیار باشد، مستی می‌تواند به عنوان مانع مجازات در نظر گرفته شود.
3. اگر مصرف مواد به قصد ارتکاب جرم یا با علم به وقوع آن بوده باشد و جرم واقع شده باشد، فرد به مجازات هر دو جرم محکوم می‌شود.
4. مصرف اختیاری مسکرات و مواد مخدر و روان‌گردان، به خودی خود دلیل معافیت از مجازات نیست.

رویه های قضایی

• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره تاثیر مصرف اختیاری مواد روان گردان در مسئولیت مرتکب جرم

به موجب حکم شماره ۱۷۰۲–۲۹ مرداد ۱۳۱۹ «صرف مست بودن متهم قانونا موجب معافیت او از کیفر نمی‌شود»

مقالات مرتبط

• جایگاه علم به قانون در رابطه با ارکان جرم
• تفاوت علل موجهه جرم با علل رافع مسئولیت کیفری و آثار آن در حقوق بین الملل کیفری
• احراز مفهوم مسلوب‌الاردگی در نظام حقوق کیفری ایران و انگلستان