ماده ۱۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری

تحقيق از شاكي و متهم غيرعلني و انفرادي است مگر در جرائم قابل گذشت كه به آنها در دادسرا حتي الامكان به صورت ترافعي رسيدگي مي شود و بازپرس مكلف است در صورت امكان ، سعي در ايجاد صلح و سازش و يا ارجاع امر به ميانجيگري نمايد .

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

مقصود از علنی بودن ، امکان حضور افرادی که سمتی در پرونده ندارند در جلسات رسیدگی است.

همچنین برخی معتقدند مقصود قانونگذار از جرایم قابل گذشت فقط جرایم دارای جنبه خصوصی نیست. بلکه جرایم با جنبه ی عمومی را نیز در پاره ای از موارد در بر می گیرد.

پیشینه

سابقا ماده 195 قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1378) در این خصوص وضع شده بود.

فلسفه و مبانی نظری

قسمت اخیر ماده فوق بر مبنای اصول دادرسی ترمیمی و با محوریت جبران خسارت وارد آمده به بزه دیده وضع شده است که در آن بر خلاف دادرسی کیفری هدف جبران زیان های وارده به بزه دیده هدفی اصلی و نه حاشیه ای است. لذا در مواردی که اتمام موضوع از طریق سازش امکان پذیر باشد،بازپرس یا قضات دادگاه باید سعی در اصلاح نموده و از بیان نظرات قاضی خود در این خصوص ممنوع هستند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

بر اساس این ماده یکی از ویژگی های تحقیقات مقدماتی را باید غیر ترافعی بودن آن دانست. بدین معنی که شاکی و متهم نباید در بیان مواضع خود مقابل هم قرار گیرند. بلکه تحقیق از آن ها مگر در صورت لزوم باید جداگانه صورت گیرد. این امر را باید یک اصل تلقی نموده و صرفا برخی استثنائات را برای آن قائل شد که همان چرایم قابل گذشت هستند.رسیدگی به برخی از جرایم با شکایت شاکی شروع و با گذشت وی متوقف می شود. در این موارد بر اساس ماده فوق بازپرس مکلف به کوشش جهت صلح و سازش است. لذا سعی در ایجاد صلح و سازش میان طرفین هرچند جنبه الزامی نداشته و فاقد ضمانت اجرای لازم است، اما به لحاظ اخلاقی و دینی برای قاضی الزام آور است.عده ای در این خصوص موضوع ماده فوق به شکلگیری شوراهای حل اختلاف جهت ایجاد صلح و سازش میان طرفین از طریق میانجیگری و نقش این شورا ها در ایجاد صلح اشاره نموده اند.

سوابق فقهی

عده ای از فقها معتقدند تشویق کردن طرفین به صلح و سازش از سوی قاضی امری مستحب است و نیز واسطه شدن قاضی برای گذشتن صاحب حق از حق خود را مکروه دانسته اند.

رویه قضایی

به موجب بخشنامه شماره 1/81/21107 -81/11/16 ارسال پرونده های تنفیذی قصاص نفس در راستای ایجاد صلح و سازش میان طرفین به واحد سازش مورد تأکید قرار گرفته است.