ماده ۳۲۸ قانون مدنی

از ویکی حقوق
نسخهٔ تاریخ ‏۲۱ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۳۴ توسط Javad (بحث | مشارکت‌ها)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

ماده ۳۲۸ قانون مدنی: هرکس مال غیر را تلف کند ضامن آن است و باید مثل یا قیمت آن را بدهد اعم از این که از روی عمد تلف کرده باشد یا بدون عمد و اعم از این که عین باشد یا منفعت و اگر آن را ناقص یا معیوب کند ضامن نقص قیمت آن مال است.

توضیح واژگان

ضمان در لغت، یعنی پذیرش و التزام به امری یا چیزی.[۱]

پیشینه

در گذشته، به هنگام وزش طوفان و غرق کشتی، به منظور دفع خطر ناشی از آن، متاع برخی از مسافران را، به آب می ریختند؛ و زیان وارده به آنان، توسط همه سکنه کشتی جبران می گردید.[۲]

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

آن قبیل از الزامات خارج از قرارداد، که درنتیجه شبه جرم به وجود می آیند؛ عبارتند از:

-        غصب

-        اتلاف

-        تسبیب[۳]

تفاوت قاعده ضمان ید با قاعده اتلاف در این است که در مورد اخیر، شخص، مال غیر را از بین برده است؛ ولی در مورد اول، متصرف، فقط مال دیگری را به چنگ آورده است. البته اگر وی، مدتی پس از تصرف مال غیر، آن را تلف نماید؛ موضوع، مشمول هر دو قاعده ضمان ید و اتلاف بوده؛ و به تناسب هر یک از این دو قاعده، آثار و احکام جداگانه ای مجری است.[۴]

در ضمان اتلاف، تقصیر نقشی ندارد؛ بلکه عملی را که باعث تلف شیئ گردیده؛ باید قابل انتساب به متلف باشد.[۵]

تلف مال غیر، به جهت ورود زیان به وی، موجب ضمان می گردد.[۶]

اعیان مضمونه، به شرح زیر، در دو دسته تقسیم بندی می گردند:

-        مضمونه بنفسه، که درصورت تلف آنها، ضامن، مکلف به پرداخت عین یا مثل مال است.

-        مضمونه بغیره، که تلف آنها، با پرداخت مثل یا قیمت جبران نمی گردد؛ مانند تلف مبیع قبل از قبض، که اثر آن، از باب ضمان معاوضی، رد ثمن است.[۷]

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از حضرت محمد، زیان های ناشی از اتلاف، باید جبران گردد.[۸]

مصادیق و نمونه ها

اگر خیاط، با برش یا دوخت ناصحیح، پارچه را از حیز انتفاع مقصود مالک آن خارج نموده؛ و از ارزش بیندازد؛ دراینصورت ضامن است؛ حتی اگر مرتکب تقصیر نگردیده باشد.[۹]

چنانچه متصدی حمل و نقل، محموله ای را، که به او سپرده شده؛ تلف نماید؛ ضامن است؛ حتی اگر مرتکب تقصیر نگردیده باشد؛ اما زیان وارد شده؛ قابل انتساب به وی باشد.[۱۰]

منابع

  1. محمدباقر سروی. حقوق مدنی کاربردی (اموال و مالکیت، عقود و تعهدات، الزامات بدون قرارداد و عقود معین). چاپ 1. فکرسازان، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2874256
  2. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول). چاپ 1. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 81180
  3. آسیب شناسی فقهی قوانین بررسی موضوعات (جلد اول). چاپ 1. جنگل، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 630464
  4. ابوالحسن محمدی. قواعد فقه. چاپ 11. میزان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1785704
  5. محسن خدمتگزار. تعهد ایمنی در قراردادها. چاپ 1. جنگل، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1266212
  6. علی عباس حیاتی. حقوق مدنی (جلد دوم) (اموال و مالکیت). چاپ 3. میزان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1859288
  7. محمدجعفر جعفری لنگرودی. اساس در قوانین مدنی (المدونه). چاپ 1. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1439928
  8. مجله قضایی و حقوقی دادگستری شماره 28 و 29 زمستان 1378. قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران، 1378.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 587844
  9. سیدمصطفی محقق داماد. قواعد فقه بخش مدنی (جلد دوم) (مالکیت و مسئولیت). چاپ 28. مرکز نشر علوم اسلامی، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1697640
  10. محسن خدمتگزار. تعهد ایمنی در قراردادها. چاپ 1. جنگل، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1266212