آیین رسیدگی دعاوی الکترونیکی در حقوق ایران
آیین رسیدگی دعاوی الکترونیکی در حقوق ایران عنوان رساله ای است که توسط سیدناصر احمدی، با راهنمایی سیدمحمدصادق موسوی و با مشاوره حسین داوودی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه خوارزمی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | آیین رسیدگی دعاوی الکترونیکی در حقوق ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | سیدناصر احمدی |
| استاد راهنما | سیدمحمدصادق موسوی |
| استاد مشاور | حسین داوودی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه خوارزمی |
چکیده
تحقق عدالت و برابری در کوتاه ترین زمان همواره هدف اساسی نظام های حقوقی دنیا بوده است. این هدف جز با قانون محقق نمی گردد، قانونی که بر اساس اصول انسانی و عدالت تدوین شده باشد. به همین دلیل است که تمامی نظام های حقوقی دنیا را بر آن داشته تا از ابزارهای نوین فناوری برای انجام دادرسی ها بهره ببرند. بدین جهت اجرای الکترونیکی دادرسی ها موردتوجه کشورها قرارگرفته است. دادرسی الکترونیک فرایندی نوین است که می تواند بسیاری از مشکلات روند دادرسی در نظام حقوقی را برطرف ساخته و کمک بزرگی در جهت تحقق هدف اساسی حقوق، یعنی برقراری عدالت و پاسخ گویی قانونی در کوتاه ترین زمان، باشد. درواقع دادرسی الکترونیک همان دادرسی سنتی ای است که باهدف سرعت بخشی به دادرسی ها، به وسیله ابزارهای الکترونیکی و نوین اجرا می گردد. در این رساله اهداف دادرسی الکترونیک در شکل دهی دادرسی الکترونیک بیشتر موردتوجه و اهتمام بوده که سعی بر آن است تا با تشریح معنای دادرسی الکترونیک در چهارفصل، کلیات، بررسی مبانی و چرایی شکل گیری دادرسی الکترونیکی و حوزه های آن و درنهایت چالش ها و معایب و مزایا، راه برای طرح آن توسط سایر نویسندگان باز شود. در کلیات مفهوم، پیشینه و برخی مفاهیم اولیه بررسی می گردد تا راه برای فهم فصل های بعد بازگردد. برای فهم اینکه در دنیا وقتی صحبت از دادرسی الکترونیک می شود چه عناوینی به ذهن متبادر می گردد، فصل دوم مبانی و اصول حاکم بر آن ونیز در فصل سوم با عنوان فرآیند دادرسی در سیستم قضایی الکترونیکی را طرح کرده ایم. درنهایت نیز چون هدف وارد نمودن این نوع از دادرسی در سیستم قضایی هست باید آن را موردنقد قرار دهیم و معایب و مزایای آن را چالش نماییم.
ساختار و فهرست رساله
۲ آیین رسیدگی دعاوی الکترونیکی در حقوق ایران ج مقدمه
الف– بیان مسیله تحقیق:
ب– ضرورت تحقیق:
پ– پرسش های تحقیق:
سال اصلی:
سوالات فرعی:
ت– مفاهیم اصلی تحقیق:
دادرسی الکترونیک:
اسناد الکترونیکی:
دادگاه الکترونیک:
ج– پیشینه تحقیق:
چ– هدف تحقیق
ح– روش شناسی تحقیق:
د–ساختار تحقیق : ۹ فصل اول:
کلیات تحقیق
فصل اول: کلیات و مفاهیم
مبحث اول: مفاهیم
گفتار اول: مفهوم فضای مجازی
گفتار دوم: مفهوم دادرسی الکترونیک
گفتار سوم: مفهوم دادگاه الکترونیکی
گفتار چهارم: مفهوم وکیل مجازی:
گفتار پنجم: مفهوم امضای الکترونیکی
گفتار اول: شبکه ملی عدالت
گفتار دوم: سیستم مدیریت پرونده قضایی:
گفتار سوم: مفهوم دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
گفتار چهارم: سامانه خدمات الکترونیک:
گفتار اول: سکوی اینترنتی
گفتار دوم: ایمیل (پست الکترونیک)
گفتار سوم: پیغام رسانی مستقیم و آنی
گفتار چهارم: ارتباط در اتاق گفتگو محرمانه
گفتار پنجم: کنفرانس ویدیویی
مبحث چهارم: پیشینه
گفتار اول: سابقه دادرسی الکترونیک
گفتار دوم: تحقق و شکل گیری دادرسی الکترونیکی در ایران
گفتارم سوم: شیوه های دادرسی الکترونیک با لحاظ تجربه چند کشور
فصل دوم:
مبانی و اصول حاکم بر دادرسی الکترونیکی
فصل دوم: مبانی و اصول حاکم بر دادرسی الکترونیکی
مبحث اول: ساختار دادرسی الکترونیک
گفتار اول: ماهیت دادگاه الکترونیک
گفتار دوم: هدف وغایت آیین دادرسی الکترونیک
گفتارسوم: انواع دادرسی الکترونیک
دادرسی الکترونیک می تواند در موضوعات کیفری یا مدنی ارایه گردد
بند اول: دادرسی در حوزه کیفری
بند دوم: دادرسی در حوزه مدنی
گفتار چهارم: احتیاجات دادرسی الکترونیک
بند اول: طراحی ساختار فیزیکی دادگاه
بند دوم: نصب امکانات الکترونیک
بند سوم: راه اندازی سیستم
بند چهارم: آموزش کافی
بند پنجم: نگهداری سیستم ها
گفتار پنجم: حوزه های دادرسی الکترونیک
بند اول– شهادت مجازی
ارزش و اعتبار شهادت:
الف قرآن کریم:
ب سنت:
۵ شرایط شهادت الکترونیکی:
۱: شهادت ویدیویی
۲: شهادت تلفنی (کنفرانسی)
۳: شهادت از طریق صفحه نمایشگر (ویدیوکنفرانس)
بند دوم: پرونده های الکترونیکی
گفتارششم: تهدیدات امنیتی در فرآیند مبادلات الکترونیکی
بند اول: امنیت و رازداری
الف: استراق سمع
ب: کلاهبرداری و تقلب
ت: دست کاری
س: انکارناپذیر بودن
گفتار هفتم: از بین بردن و حذف تشریفات از دادرسی و آیین آن
بند دوم: حدود در حذف تشریفات در لطمه وارد نکردن به بنیان دادرسی
۱– حق اظهارنظر در خصوص پذیرش یا عدم پذیرش روش جدید دادخواهی
۲–تناسب توانایی بشر بازمان و ساعت رایانه ای
۳–جلوگیری از حافظه نابویا در تصمیم گیری قضایی
۴–ایجاد امنیت در شبکه های تبادل اطلاعات الکترونیکی ۵۰ ۵–تعطیل ناشدنی بودن دادگستری ۵۰ ۶–فرهنگی سازی نحوی استفاده از فناوری در جامعه ۵۰ ۷–رعایت حدود توانایی اشخاص حرفه ای و غیرحرفه ای در استفاده از فناوری
بند سوم: نمونه و مشخصه حذف و از بین بردن تشریفات مادی در حقوقی ایران
گفتار اول: اطاله دادرسی
گفتار دوم: جهات شکل گیری دادرسی الکترونیکی
بند اول: تورم قانونی
بند دوم: افزایش مراجعین حضوری به دادگاه
بند سوم: عدم توانایی پاسخ گویی مناسب به مراجعین
بند چهارم: ضعف در سیستم بایگانی و گم شدن پرونده ها
بند پنجم: استفاده از تکنولوژی روز برای دستیابی به عدالت قضایی
بند ششم: تاخیر و طویل بودن پاسخ گویی به استعلامات
گفتار سوم: امضای الکترونیکی
بند اول: امضا الکترونیکی و جایگاه حقوقی آن
بند سوم: ماهیت امضای الکترونیکی
بند چهارم: جنبه های قانونی و حقوقی امضای الکترونیکی
بند پنجم: امضای دیجیتال قاضی
بند ششم: اعتبار حقوقی امضای الکترونیکی در دادرسی
مبحث سوم: اصول راه برداری دادرسی الکترونیکی
گفتار اول: اوصاف و خصوصیات اصول دادرسی
بند اول: عام الشمول بودن:
بند دوم: کلی بودن:
بند سوم: الزامی بودن:
گفتار دوم: اصول عمومی حاکم بر دادرسی الکترونیکی
بند اول: اصل حسن نیت در دادرسی الکترونیکی
بند دوم: اصل تناظر در دادرسی الکترونیکی
بند سوم: اصل دادرسی منصفانه
بند چهارم: اصل حق دفاع
بند پنجم: اصل برابر بودن اصحاب دعوی
گفتار سوم: اصول اختصاصی دادرسی الکترونیکی
بند اول: اصل منع اطاله دادرسی
بند دوم: اصل ایمنی و دسترسی مخاطبان
فصل سوم:
فرآیند دادرسی الکترونیکی در سیستم قضایی
فصل سوم: فرآیند دادرسی الکترونیکی در سیستم قضایی
مبحث اول: مدیریت پرونده قضایی
گفتار اول: منظور از مدیریت پرونده قضایی
گفتار دوم: موقعیت و پذیرش و استقرار سامانه مدیریت پرونده های قضایی در ایران
مبحث دوم: نقش تکنولوژی و ارتباط الکترونیکی در تحقق یافتن فرایند دادرسی
گفتار اول: نقش ارتباط الکترونیکی در دادرسی قضایی
گفتار دوم: ابزارهای ارتباط الکترونیکی در دادرسی الکترونیکی
گفتار سوم: الکترونیکی کردن کامل روند دادرسی
بند اول: ماهیت اختیاری یا اجباری بودن استفاده از روش های الکترونیکی در جریان دادرسی
بند دوم: سازمان دهی دادرسی الکترونیکی با ابزارها و روش های الکترونیکی
۱– فرصت یکسان و برابر اصحاب دعوی در دادرسی یا اصل عدم تبعیض
۲–مهیا نمودن شرایط مصالحه بین طرفین
۳–حفظ ماهیت انسانی در مسیر دادرسی الکترونیک
گفتار چهارم: برقراری دادرسی الکترونیکی در مسیر فرآیند دادرسی
گفتار پنجم: خصیصه و ویژگی های دادرسی الکترونیک
بند اول: دادرسی الکترونیکی ماهیتی غیرمادی و غیرقابل لمس
بند دوم: شکستن مرزها و محدوده جغرافیایی
بند سوم: انجام امور به صورت مجازی و الکترونیکی
بند چهارم: دسترسی آسان و سریع با استفاده از تکنولوژی دیجیتالی
بند پنجم: امنیت بالا
بند ششم: حضور مجازی
بند هفتم: یکپارچگی و تجمیع بودن داده ها
بند هشتم: تکلیفی بودن یا تخیری بودن دادرسی الکترونیکی
بند نهم: همیشگی و بدون محدودیت زمانی
مبحث سوم: مراحل شکل گیری و رسیدگی در سیستم قضایی
کفتار اول: ایجاد دادگاه الکترونیکی
گفتار دوم: تشکیل پرونده مجازی
گفتار سوم: تکمیل پرونده مجازی و جمع آوری اطلاعات
گفتار چهارم: انتخاب مرجع صالح رسیدگی
گفتار پنجم: صلاحیت )ذاتی –محلی(
گفتار ششم: اقامتگاه در دادرسی الکترونیک
گفتار هفتم: پرداخت هزینه های مربوط به دادرسی
گفتار هشتم: ثبت دادخواست
گفتار نهم: اخطار رفع نقص و ایرادات
گفتار دهم: ارایه دلایل و منضمات دعوی
گفتار دوازدهم: مقام و جایگاه واقعی کپی الکترونیکی اسناد
گفتار سیزدهم: ارسال مدارک
گفتار چهاردهم: شرایط ورود به دادگاه الکترونیکی
گفتار پانزدهم :حضور در دادگاه الکترونیک
گفتار شانزدهم: رسیدگی های بر خط و آنلاین
گفتار هفدهم: وکالت مجازی
گفتار هیجدهم: روش اداره جلسه دادگاه مجازی
گفتارنوزدهم: پایان دادگاه الکترونیکی
گفتاربیستم: صدور حکم
مبحث چهارم: قواعد ویژه حاکم بر دادرسی الکترونیکی
گفتار اول: ابلاغ الکترونیکی
بند اول: شیوه تبادل الکترونیکی مکاتبات، مستندات و اطلاعات قضایی
بند دوم: مشروعیت و جایگاه قانونی ابلاغ واقعی الکترونیکی:
بند سوم: ماهیت ابلاغ الکترونیکی:
بند چهارم: موضوع ابلاغ الکترونیکی درایران وجهان
بند پنجم: روش ونحوی ابلاغ الکترونیکی
بند ششم: زبان ابلاغ الکترونیکی
گفتار دوم: نیابت قضایی
گفتاراول: پیشینه ادله الکترونیک در سیتم قضایی ایران
گفتارسوم: تعارض ادله مجازی با ادله سنتی اثبات دعوا
گفتارچهارم: موانع و مشکلات پذیرش دلیل الکترونیکی درسیتم قضایی ایران
فصل چهارم:
معایب چالش و فرصت های پیش روی اجرای دادرسی الکترونیکی
فصل چهارم: معایب چالش و فرصت های پیش روی اجرای دادرسی الکترونیکی
مبحث اول: چالش های پیش روی اجرای دادرسی الکترونیکی
گفتار اول: فراهم نبودن بستر لازم برای اجرای قانون:
گفتار دوم: نابسامانیهای آموزشی:
گفتار سوم: مقوله امنیت:
گفتار چهارم: طویل ووقت گیر بودن
گفتار پنجم: فقدان حضور فیزیکی و آثار حقوقی – روانی
گفتار ششم: چالش های پیش روی کشف ادله الکترونیکی
بند اول: درخواست های مربوط به اسناد
بند دوم: محرمانه بودن اسناد
بند سوم: کلان بودن حجم اطلاعات
بند چهارم: خلا سازمان دهی
بند پنجم: مشکلات ذاتی در استفاده از زبان
گفتار هفتم: چالش های فراروی اجرای قانون دادرسی الکترونی
بند اول: معضلات تنظیم و تسلیم اوراق قضایی با شیوه های مجازی
بند دوم: مستند بودن استفاده از ابزارهای الکترونیکی
بند سوم: زمان شروع مهلت های قانونی برای انجام عمل دادرسی
بند چهارم: توقعات قانونی درزمینهٔ ابلاغ
بند پنجم: نحوی تامین توقعات قانون گذار در ابلاغ الکترونیکی
بند هفتم: معضل شناسایی دقیق و احراز هویت اصحاب دعوی
گفتار هشتم: چالش ها و تهدیدهای دادرسی الکترونیکی
بند اول: تضعیف تجربه و مهارت قضایی
بند دوم: عدم گرایش قضات به دادرسی الکترونیکی
بند سوم: دادرسی الکترونیکی سبب روزمرگی قضایی
۱–عدم تعهد قضات درداده های اطلاعات قضایی
۲– ضعف قابلیت جذب نظرودقت قضایی ادله و اطلاعات رایانه ای
بند چهارم: شتاب زدگی دررسیدگی الکترونیکی
مبحث دوم: ایرادات دادرسی الکترونیکی
گفتار اول: در تعارض با اصول دادرسی
بند اول: شرط مواجهه شاهد در دادرسی
گفتار دوم: اصل علنی بودن دادرسی
گفتار سوم: ایرادات و عیوب ابلاغ الکترونیکی
بند اول: وجود اختلال در سامانه مربوط در برخی زمان ها
بند دوم: عدم امکان الزام خوانده به ثبت نام الکترونیکی در بدو تشکیل پرونده
بند سوم: دوگانگی ابلاغ اوراق قضایی
گفتار چهارم: ایرادات امنیتی رسیدگی مجازی
بند اول: امکان مخدوش شدن اطلاعات دادرسی الکترونیکی
بند دوم: حریم خصوصی دادرسی الکترونیکی
مبحث سوم: مزایا و محاسن دادرسی الکترونیکی
گفتار اول: شهادت مجازی
بند اول: حجم کم
بند دوم: سهولت دسترسی
بند چهارم: عام و گسترده بودن
بند پنجم: کوتاه شدن مدت دادرسی
بند ششم: همیشگی و تمام وقت بودن دادرسی
بند هفتم: دسترسی راحت و سریع رسانه ها به اطلاعات دادگاه
گفتار دوم: در ارتباط با امتیازهای ابلاغ الکترونیکی
بند اول: سرعت و امنیت در ابلاغ اوراق قضایی
بند دوم: جلوگیری از اطاله دادرسی
بند سوم: صرفه جویی در هزینه برای ابلاغ اوراق قضایی
گفتار سوم: بایسته های دادرسی الکترونیکی
بند اول: تقویت جامعه در دادرسی
بند دوم: قابلیت بازنگری در ادله و پرونده ها به وسیله تجهیزات الکترونیک
بند سوم: مولفه های رسیدگی قضایی دقیق وموثر
۱–ایجاد دادرسی منصفانه و یکپارچگی قضایی
۲ –توجه دقیق و ظریف در دادرسی
۳ –مکانیزه کردن و خودکارسازی فرایند دادرسی
بند چهارم: آمادگی و بسترسازی علمی ضابطان دادگستری
نتیجه گیری: ۱۶۳ اهم راهکارهای پیشنهادی و عملی برای بهبود دادرسی الکترونیک
منابع و مآخذ
الف– کتب فارسی
ب– مقالات فارسی
مقالات همایش
پایان نامه و رساله
سایت اینترنتی
ج– قوانین و مقررات
منابع انگلیسی
چکیده لاتین ۱۷۸ صفحه عنوان لاتین ۱۷۹
کلیدواژه ها
- دادگاه الکترونیک
- پرونده های الکترونیک
- دادرسی الکترونیک
- ابلاغ الکترونیک
- معایب
- چالش
- مزایا