اصل ۲۱ قانون اساسی

اصل ۲۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد:

۱- ایجاد زمینه‏‌های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او

۲- حمایت مادران، بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند، و حمایت از کودکان بی سرپرست

۳- ایجاد دادگاه صالح برای حفظ كیان و بقای خانواده

۴- ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی‌سرپرست

۵- اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن غبطه.

• مشاهده اصل قبلی
• مشاهده اصل بعدی

اصول و مواد مرتبط

• اصل ۳ قانون اساسی
• اصل ۱۰ قانون اساسی
• اصل ۱۹ قانون اساسی
• اصل ۲۰ قانون اساسی
• اصل ۲۹ قانون اساسی
• ماده ۱ قانون حمایت خانواده
• ماده ۶ قانون حمایت خانواده
• ماده واحده لایحه قانونی راجع به تشکیل سازمان بهزیستی کشور

توضیح واژگان

• دولت: به مجموعه ای از مردم که در قلمرو معینی و تحت حاکمیت خاصی سکونت دارند، دولت گفته می شود.دولت، مجموعه ای از سازمان هاست که قدرت عمومی را در جامعه ای در دست دارد، خواه بر اساس حاکمیت ملی (دموکراسی) باشد، خواه نه.
• بارداری: زن باردار، زنی است که جنین در رحم او باشد و جنین از نطفه مستقر شده در رحم آغاز شده، مراحل علقه، مضغه، استخوان و گوشت را طی می‌کند.
• حضانت: حضانت، یعنی ولایت، سرپرستی، تربیت، نگهداری و مراقبت از صغیر، در واقع به محافظت و تربیت صغیر، حضانت گویند. حضانت، مربوط به حفاظت و تربیت جسمی و مادی طفل است. حق حضانت، امتیازی است طبیعی که از دیرباز وجود داشته، و ابدی هم خواهد بود، و حق، متضمن ایجاد سلطه، برای ذیحق است.
• دادگاه: دادگاه، مرجعی است که به تجویز قانون برای رسیدگی به شکایات و دعاوی امور حسبی تشکیل می‌شود.
• قیمومیت: به کسی که به سفارش دادستان، برای حمایت از محجور و نگهداری از او و اداره اموال وی تعیین می گردد؛ قیم گویند.
• غبطه: غبطه در لغت، به معنای نعمت و سرور و رشک، و در اصطلاح حقوقی، به معنای رعایت مصلحت مولی علیه توسط قیم می‌باشد.

نکات تفسیری دکترین اصل 21 قانون اساسی

از دیدگاه قرآن، زن و مرد به لحاظ ارزش انسانی و استعداد و قابلیت درک مقامات معنوی برابرند. در مورد عهده‌دار شدن تکالیف و وظایف، تفاوت چندانی بین آنان وجود ندارد مگر آنچه به واسطه وضعیت خاص خلقت جسمی و روحی یا تفاوت‌های مقطعی موجود باشد.

نکات توضیحی اصل 21 قانون اساسی

عقبه رویکرد موجود در این اصل معطوف به نگاه خاصی است که اسلام به جنس مونث دارد. از این دیدگاه جنس زن و مرد مکمل یکدیگر و مقوم بنای خانواده هستند. و هر کدام مسئولیت های خاص خود را دارند در نتیجه حق متفاوتی بر ایشان انشا می کند. در حقیقت ریشه این تفاوت ها به دو اصل حکمت و عدالت الهی بر می گردد. تردیدی نیست که همه حقوق ناشی شده از جنبه انسانیت انسان بین زن و مرد مشترک و یکسان است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی اصل 21 قانون اساسی

1. دولت موظف به تضمین حقوق زن در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی است.
2. باید زمینه‌های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او ایجاد شود.
3. حمایت از مادران، به‌ویژه در دوران بارداری و حضانت فرزند، و حمایت از کودکان بی‌سرپرست ضروری است.
4. ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده از وظایف دولت است.
5. باید بیمه خاص برای بیوگان و زنان سالخورده و بی‌سرپرست ایجاد گردد.
6. قیمومت فرزندان می‌تواند به مادران شایسته‌ای که در غیاب ولی شرعی، غبطه فرزند را تأمین می‌کنند، اعطا شود.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

• آیه اصلی:

1. آیه 127 سوره نساء وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ ۖ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَمَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يَتَامَى النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْغَبُونَ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَأَنْ تَقُومُوا لِلْيَتَامَىٰ بِالْقِسْطِ ۚ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِهِ عَلِيمًا.

• همچنین آیات ذیل بر این اصل دلالت دارند:

1. سوره روم آیه ۲۱ وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
2. سوره نحل آیه ۹۷ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً ۖ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
3. سوره بقره آیه ۲۲۸ وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ ۚ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللَّهُ فِي أَرْحَامِهِنَّ إِنْ كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَٰلِكَ إِنْ أَرَادُوا إِصْلَاحًا ۚ وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ ۗ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

مصادیق و نمونه ها

• حقوق معنوی زن که به موجب اصل ۲۱ قانون اساسی باید توسط دولت (به معنای عام) «تضمین» و «احیا» شود، مصادیق فراوانی دارد که حق انتخاب شدن به عنوان رییس جمهور یکی از مصادیق مهم آن است.
• تعبیر «حقوق زن در تمام جهات» عام است و یکی از مصادیق آن حق اشتغال زوجه است.

رویه های قضایی

• رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۸۶/۱۵۷ ،کلاسه پرونده: ۷۸۳/۸۳)
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مطالبه خسارت ناشی از ممانعت خروج از کشور توسط زوجه
• رای دادگاه درباره مرجع صالح رسیدگی به دعوای ابطال اجرائیه ثبتی راجع به مهریه (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۲۱۳۰۵۰۱۰۳۶)
• رای شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری درباره انتقال بانوان شاغل به محل سکونت شوهر
• نظریه شماره 7/88/634 مورخ 1388/02/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• رای وحدت رویه شماره 769 مورخ 1397/4/26 هیات عمومی دیوان عالی کشور
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره دادگاه صالح رسیدگی به دعوی بطلان طلاق

کتب مرتبط

• حقوق مالی زوجه (اجرت المثل، نحله، تعدیل مهریه)

پایان نامه و رساله های مرتبط

• بررسی ساز و کارهای حمایت از حقوق کودک در برابر تنبیه در فقه و حقوق ایران
• حق بر شهر ایمن از منظر حقوق بشر و حقوق ایران

مقالات مرتبط

• بررسی بزه‌دیدگیِ اطفالِ معارض با قانون با رویکرد اتخاذ تدابیر حمایتی
• جایگاه احترام به کرامت انسانی در ارتقای اقتدار قضایی
• صلاحیت دادگاههای ایران در طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور
• کرامت انسانی و ابتنای حقوق بشری و شهروندی مندرج در قانون‌ اساسی جمهوری اسلامی ایران بر آن
• بررسی حقوقی نقش مالیات بر توسعۀ سیاسی و دموکراسی
• واکاوی مفهومی واژگان چندمعنا در قانون اساسی دولت به معنای «حکومت یا طبقۀ حاکم»
• بررسی تطبیقی رویکرد سند ۲۰۳۰ و سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش ایران به عدالت آموزشی جنسیتی
• تبیین موازین عدالت جنسیتی درحوزه حقوق بین‏ الملل تأمین اجتماعی
• واکاوی رویکرد دولت جمهوری اسلامی در تنظیم‌گریِ حقوقی خانواده
• اقدامهای دستگاههای دولتی ایران در زمینة پیشگیری از بزهکاری
• بررسی نظام حقوقی بیمه‌های خدمات درمانی در ایران با مقایسه بیمه‌های درمانی در آمریکا
• کالای عمومی ملی؛ مطالعه موردی رفاه اجتماعی در ایران و انطباق اسناد بالادستی نظام با تعریف آمارتیا سن از رفاه اجتماعی
• مسئولیت اجتماعی در نظام حقوقی، بازرگانی و سرمایه‌گذاری ایران و تطبیق آن با مبانی فقهی
• طراحی ساختار جامع فقه خانواده
• تحلیل جایگاه دولت رفاه ایران در پارادایم‌های رفاهی با تاکید بر موازین حقوقی و گزارش لگاتوم 2021 (از نظریه تا عمل)
• تأمّلی در الگوهای سازماندهی دادگاه‌های اداری در نظام قضایی
• تحلیل تضمین امنیت شغلی کارگران زن در مرخصی بارداری و زایمان
• ضرب زوجه به وسیله زوج در آیه ۳۴ سوره نساء؛ از مفهوم تا اجرا
• سیاست جنایی در پیشگیری اجتماعی ناظر به منابع طبیعی و اراضی ملّی