بازاندیشی در اشتراط اسلام/ ایمان در حقوق شهروندی
![]() | |
عنوان | بازاندیشی در اشتراط اسلام/ ایمان در حقوق شهروندی |
---|---|
نویسنده | حسین سیمایی صرّاف |
محور موضوعی | حقوق بشر |
سال نشر | ۱۴۰۲ |
منتشر شده در | جلد دوم ارجنامه دکتر حسین مهرپور |
ناشران | خانه اندیشمندان علوم انسانی انتشارات داد و دانش |
بازاندیشی در اشتراط اسلام/ ایمان در حقوق شهروندی عنوان مقاله ای از حسین سیمایی صرّاف است که در جلد دوم ارجنامه دکتر حسین مهرپور (در میانه حقوق بشر، حقوق اساسی و روزآمدی فقه و قانون) منتشر گردیدهاست.
چکیده
برحسب فتاوای فقیهان، تفاوت های زیادی میان کافر و مسلمان در برخورداری از حقوق شهروندی است. مستند این فتاوا، دلایل عامی چون آیه نفی سبیل است؛ اما بر این استناد و استدلال، نقدهای بسیاری وارد شده است. نگارنده بر آن است که اصولاً نفی سلطه، اصلی عقلایی است و لذا دلایل نقلی - اگر باشند - باید در پرتو ادراک و ارتکاز عقلا از این اصل معنا شوند. از طرف دیگر مفهوم و مصداق سلطه، به تناسب تغییر در مفاهیم و پارادائم ها در سیاست، حقوق و روابط بین الملل دائم در حال تغییر، تحوّل و نوسان است؛ لذا مثلاً اگر رابطه ای حقوقی میان مسلمان و کافر، زمانی سلطه محسوب می شده است امروزه با اعتبار یافتن اصل «حاکمیت قانون» یا مفهوم «نمایندگی» ممکن است مصداق سلطه نباشد. قضاوت، وکالت، مدیریت از مفاهیمی هستند که تحولات ماهوی و جوهری پیدا کرده اند. غفلت از این اصل مهم منشأ بسیاری از مغالطات و سوء تفاهم ها شده است. پیامد مهم این رویکرد - برخلاف رویکرد سنتی که نفی سلطه عملاً به تبعیض حقوقی منجرمی شود - برابری بیشتر حقوقی و حقوق برابر انسان ها است. روشن است که برابری و نفی تبعیض به وحدت ملّی، انسجام اجتماعی، صلح و دوستی منجر می شود و زندگی را بر بشر هموارتر و دلپذیرتر می کند.