جایگاه حقوق شهروندی در نظام عدالت کیفری ایران
 | |
| عنوان | جایگاه حقوق شهروندی در نظام عدالت کیفری ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | مصطفی کشاورز کلهر |
| استاد راهنما | محمد آشوری |
| استاد مشاور | شهلا معظمی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۰ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
جایگاه حقوق شهروندی در نظام عدالت کیفری ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط مصطفی کشاورز کلهر، با راهنمایی محمد آشوری و با مشاوره شهلا معظمی در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
امروزه به دلیل رشد فکری جوامع و آشنایی نسبی مردم با مفهوم حقوق شهروندی و دانستن این نکته که آنان در جامعه ای که زندگی می کنند صرفا مکلف نیستند بلکه حقوقی نیز دارند که جامعه و حاکمان موظف به رعایت آن هستند. بویژه در زمینه عدالت کیفری که در اجرای آن باید حقوق شهروندان با تعریفی صحیح و تعیین ضمانت اجرایی تضمین شود، تا راه انحراف از مدار عدالت و انصاف بر مجریان و حاکمان مسدود گردد. سیاست جنایی کشورها بر تدوین قوانین و مقررات دقیق حقوق شهروندی و نظارت بر اجرای کامل آن استوار است و بدون شک در عصر حاضر یکی از مهمترین معیارهای دموکراسی در جوامع جهانی اعتقاد و التزام به رعایت حقوق شهروندی است و رعیت پروری و اجرای عدالت یا مستبد و خودکامه بودن دولت ها با این معیارها مورد آزمایش قرار می گیرد. لذا موضوع حقوق شهروندی از موضوعات مهم جهان معاصر بویژه در سیستم های قضایی کشورهاست. از اینرو در این پایان–نامه سعی شده است که جایگاه حقوق شهروندی در نظام عدالت کیفری ایران مورد مطالعه قرار گیرد. به همین منظور ابتدا قوانین کیفری ایران باستان، اسلام و نیز قوانین کیفری ایران معاصر مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص شود آیا حقوق شهروندی مفهومی جدید در قوانین کیفری ایران است؟ و شامل کدام دسته از شهروندان می شود و در دادرسی های کیفری قواعد حقوق شهروندی در چه مراحلی مورد تاکید قانونگذار قرار گرفته است؟ در نهایت آنچه که از نتیجه تحقیق و تفحص در زمینه جایگاه حقوق شهروندی در نظام عدالت کیفری ایران بدست آمد این بود که حقوق شهروندی در نظام کیفری ایران موضوعی تازه نیست بلکه از دوران باستان و حقوق اسلام مقررات حقوق شهروندی هرچند بصورت ناقص در قوانین کیفری وجود داشته است. بویژه پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ قانونگذار ایران در قوانین مختلف از جمله قانون اساسی که مهمترین منبع قانونی کشور است و قوانین عادی به صراحت حقوق شهروندی را به رسمیت شناخته و به آن تاکید کرده است و کوشش نموده با ذکر موارد حقوق شهروندی و تعیین ضمانت اجرایی برای رعایت آنها، بتواند شهروندان را مورد حمایت و حفاظت قرار داده و از تضییع حقوق آنان جلوگیری کند. هرچند که نام حقوق شهروندی در هیچ یک از این قوانین ذکر نشده و صرفا اولین بار این نام در قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مطرح گردیده است. همچنین بررسی ما در این پژوهش نشان می دهد که قوانین کیفری ایران صرفا به حقوق متهم توجه نداشته و حقوق تمام شهروندان اعم از شاکی، متهم، شاهد و ... مدنظر قانونگذار بوده است و در همه مراحل دادرسی این حقوق را پذیرفته و تلاش کرده که با وضع قواعد و مقررات مربوط به آن از تعدی و تجاوز حاکمان و دارندگان قدرت و زر و زور به حقوق شهروندان جلوگیری کند. همچنین در مورد بررسی برخی از حقوق شهروندی به لایحه قانون آیین دادرسی کیفری در حال تدوین نیز مراجعه و اشاره شده است هرچند که مشخص نیست لایحه مذکور با چه محتوایی نهایتا به تصویب برسد.
ساختار و فهرست پایان نامه
چکیده
مقدمه ۱
کلیات ۱۰
مبحث اول: مفاهیم و تعاریف ۱۰
گفتار اول– مفهوم حق ۱۰
گفتار دوم– مفهوم حقوق ۱۱
گفتار سوم– مفهوم شهروند ۱۲
گفتار چهارم– مفهوم حقوق شهروندی ۱۵
گفتار پنجم– مفهوم عدالت ۱۷
مبحث دوم: سابقه تاریخی حقوق شهروندی ۲۰
گفتار اول– ایران باستان ۲۱
گفتار دوم– ایران معاصر ۲۶
گفتار سوم– حقوق اسلام ۲۹
فصل اول: حقوق شهروندی درمرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی
مبحث اول: حقوق شهروندی بزه دیده (شاکی) در مرحله تحقیقات مقدماتی ۳۷
گفتار اول– حق شکایت شاکی ۳۷
گفتار دوم– حق دادخواهی بوسیله وکیل ۴۰
گفتار سوم– حق ابراز دلایل و معرفی شهود ۴۰
گفتار چهارم– حق اخذ رونوشت تحقیقات مقدماتی ۴۱
گفتار پنجم– تامین خواسته ۴۱
گفتار ششم– حقوق شهروندی در جلب شاکی ۴۲
مبحث دوم: حقوق شهروندی شهود و مطلعین جرایم ارتکابی ۴۳
گفتار اول– احضار شهود و مطلعین ۴۳
گفتار دوم– مصونیت شهود و مطلعان از اتیان سوگند و ادای شهادت ۴۴
گفتار سوم– حق جبران ضرر و زیان وارده به شهود و مطلعین ۴۴
گفتار چهارم– حق مصونیت شاهد و مطلع از جلب ۴۵
مبحث سوم: حقوق شهروندی در احضار و جلب متهم ۴۷
گفتار اول– احضار ۴۷
گفتار دوم– جلب متهم ۵۱
مبحث چهارم: تحقیق و بازجویی از متهم ۵۷
گفتار اول– تفهیم اتهام ۵۸
گفتار دوم– حق سکوت ۵۹
گفتار سوم– حق داشتن وکیل ۶۰
گفتار چهارم– حق مصونیت های متهم در مرحله تحقیق و بازجویی ۶۷
گفتار پنجم– تناسب قرار تامین با جرم انتسابی ۷۷
گفتار ششم– استحقاق رعایت حقوق شهروندی در بازداشتهای قانونی ۷۸
گفتار هفتم– حق اعتراض به بازداشت موقت ۸۱
فصل دوم: مرحله رسیدگی دادگاه و پس از آن
مبحث اول: حقوق شهروندی در مرحله رسیدگی ۸۶
گفتار اول: تساوی در برابر قانون و دادگاه ۸۶
گفتار دوم: رسیدگی توسط دادگاه صلاحیتدار و بی طرف ۸۸
گفتار سوم: رسیدگی علنی دادگاه ۹۰
گفتار چهارم: حق سوال نمودن از شهود و مطلعین ۹۵
مبحث دوم: حقوق شهروندی در مرحله صدور رای ۹۷
گفتار اول: رعایت اصل برایت ۹۷
گفتار دوم: رد دلیل حاصل از شکنجه یا اجبار ۱۰۰
گفتار سوم: حق جبران خسارت شهروند شکنجه دیده ۱۰۲
گفتار چهارم: مهلت صدور رای و اهمیت آن ۱۰۶
گفتار پنجم: مستند و مستدل بودن احکام دادگاهها ۱۱۲
مبحث سوم: حقوق شهروندی اطفال در دادرسی های کیفری ۱۱۶
مبحث چهارم: حقوق شهروندی در اعتراض به احکام و اجرای آنها ۱۱۸
گفتار اول– حقوق شهروندی دراعتراض به احکام ۱۱۸
گفتار دوم – حقوق شهروندی در اجرای احکام ۱۲۷
نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۳۴
کلیدواژه ها
- حقوق شهروندی
- عدالت کیفری
- ضمانت اجرای قانونی
- انصاف
- ایران
- حقوق شهروندی