رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۱۴۴۶ ،کلاسه پرونده: ۹۴/۸۲۶)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال تعرفه شماره ۴ از فصل دوم تعرفه عوارض شهرداری اراک در سال ۱۳۹۳ با عنوان عوارض کاربری با قابلیت تجاری از تاریخ تصویب

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	آقای حمید عبدی
موضوع	ابطال تعرفه شماره ۴ از فصل دوم تعرفه عوارض شهرداری اراک در سال ۱۳۹۳ با عنوان عوارض کاربری با قابلیت تجاری از تاریخ تصویب
کلاسه پرونده	۹۴/۸۲۶
تاریخ رأی	سه شنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۵
شماره دادنامه	۱۴۴۶

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شاکی: آقای حمید عبدی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تعرفه شماره (۴) از فصل دوم تعرفه عوارض شهرداری اراک در سال ۱۳۹۳ با عنوان عوارض کاربری با قابلیت تجاری از تاریخ تصویب

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال تعرفه شماره (۴) از فصل دوم تعرفه عوارض شهرداری اراک در سال ۱۳۹۳ با عنوان عوارض کاربری با قابلیت تجاری از تاریخ تصویب را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

" با سلام و احترام

به استحضار می رساند اینجانب دارای یک باب مغازه به دلیل (افزایش متراژ تجاری) در سال ۱۳۹۳ از سوی شهرداری تشکیل پرونده و بر اساس تصویر رأی ۴۳۶- ۲۹/۲/۱۳۹۴ کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰ طبق نظر وگزارش شهرداری افزایش متراژ تجاری اینجانب را به سال ۱۳۸۲ مشخص و به مبلغ ۳۶۰/۶۸۷/۳۰۷/۲ ریال در وجه شهرداری محکوم که ضمن تمکین به مبلغ جریمه با توجه به ذیق مالی به صورت نقد و اقساط در حال پرداخت می باشم

( باتوجه به توضیح مختصر مقدمه شرح شکایت خود را تقدیم می دارم):

شهرداری اراک علاوه بر وصول جریمه کمیسیون ماده ۱۰۰ و عوارضات متعلقه اعم از عوارض پذیره تجاری، عوارض اضافه بنا، عوارض آماده سازی، پذیره انباری تجاری، عوارض ارزش افزوده، عوارض آتش نشانی و عوارض

فضای سبز، مجددا مبلغ ۹۰۰/۲۲۱/۸۱۶/۳ ریال دیگر با عنوان عوارض فروش کاربری تجاری به استناد مصوبه شورای شهر مطالبه می نماید

لذا با توجه به اینکه مصوبه یاد شده با عنایت به شرح دلایل و مستندات قانونی ذیل مغایر صریح قوانین تصویب شده است، لذا از محضر هیأت عمومی دیوان تقاضای ابطال تعرفه شماره ۴ از فصل دوم، تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری اراک سال ۱۳۹۳ را از بدو تصویب خواستار می باشم

شرح دلائل و مستندات:

۱- با توجه به اینکه شهرداری به استناد بخشنامه ۲۴۱۵۰-۲۰/۱۱/۱۳۶۹ وزارت کشور عوارض پذیره تجاری را در هنگام صدور پروانه تجاری و یا املاک تجاری دارای تخلف بعد از ابقاء توسط کمیسیون ماده ۱۰۰ اخذ می نماید لذا اخذ عوارض فروش کاربری تجاری، عوارض مضاعف می باشد

جدا از مضاعف بودن اخذ عوارض یاد شده، لازم می دانم توجه هیأت عمومی دیوان را در روند غیر قانونی نحوه افزایش عوارض مذکور که خارج از اختیارات شورا می باشد جلب نماید، توضیح اینکه ضرایب اعلامی در خصوص محل ملک اینجانب می باشد

الف) در سال ۱۳۸۹ ضریب جدول فروش کاربری تجاری ۱۸۰ برابر قیمت ارزش معاملاتی بوده است

ب) در سال ۱۳۹۰ با اعمال ضریب ۳ به ۵۴۰ برابر ارزش معاملاتی افزایش داده شده است

ج) در سال ۱۳۹۱ به ۷۱۴ برابر ارزش معاملاتی افزایش و تصویب گردیده است

یعنی سالیانه ۳۰۰% ضریب عوارض افزایش داده شده است

لازم به توضیح اینکه حتی اگر شورای اسلامی افزایشی را اعمال ننماید با توجه به اینکه همه ساله قیمت ارزش معاملاتی دارایی افزایش داشته و دارد خود به خود این افزایش در محاسبه عوارض شهرداری تاثیر و افزایش لازم را به همراه دارد، کما اینکه ارزش معاملاتی اعلامی از سوی اداره دارایی در سال ۱۳۹۰ (۰۰۰/۳۲ ریال) جهت ملک اینجانب در سال ۱۳۹۱ (۰۰۰/۵۰ ریال) و در سال ۱۳۹۳ (۰۰۰/۵۳ ریال) بوده است

حال چنانچه ضرایب تصویبی شورا و همچنین قیمت ارزش معاملاتی را در جدول محاسبه عوارض شهرداری قرار دهیم مبالغ به دست آمده به شرح زیر می باشد:

سال مورد نظر

قیمت ارزش، معاملاتی اعلامی از سوی دارائی

ضریب جدول مصوبه شورای شهر

متراژ

مبلغ پرداختی عوارض

۱۳۸۹

۳۲۰۰۰

۱۸۰

۷۴/۱۱۱

۴۰۰/۶۲۲/۶۴۳

۱۳۹۰

۳۲۰۰۰

۵۴۰=۳×۱۳۸۰

۷۴/۱۱۱

۲۰۰/۸۶۷/۹۳۰/۱

۱۳۹۱

۵۰۰۰۰

۷۱۴

۷۴/۱۱۱

۰۰۰/۱۱۸/۹۸۹/۳

۱۳۹۳

۵۳۰۰۰

۷۱۴

۷۴/۱۱۱

۰۸۰/۶۴۵/۲۲۸/۴

به صراحت بند ۱۶ و ماده ۷۱ و ماده ۷۷ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱۳۷۵ اختیار شوراهای اسلامی شهر در وضع و برقراری عوارض مقید و مشروط به رعایت سیاستهای کلی دولت و ضوابط و شرایط مندرج در مادتین ۱۴ و ۱۵ آیین نامه اجرایی نحوه وضع و وصول عوارض توسط شوراهای اسلامی شهر، بخش و شهرک مصوب ۱۳۷۸ هیأت وزیران به ویژه عدم تجاوز میزان عوارض از حداکثر مقرر در تبصره ماده ۱۵ آیین نامه مزبور به میزان نیم درصد ارزش معاملاتی دارایی و ثروت اشخاص است

لذا نظر به مراتب فوق الذکر مصوبه فروش کاربری تجاری بر مبنای ۷۱۴ برابر ارزش معاملاتی در خصوص ملک اینجانب در ردیف ۷۹ جدول منظم به تعرفه یاد شده به ازای ۱ مترمربع، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات آن شورا در وضع عوارض می باشد

تاکید قانونگذار مبنی بر درصدی از ارزش معاملاتی که پایه محاسبه عوارض شهرداریهاست می باشد

کما آنکه لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم موضوع ماده ۶۴ قانون در سال ۱۳۹۳ در بند ۱۴ تبصره ۳ چنین آمده است

در مواردی که ارزش معاملاتی این ماده مطابق قوانین و مقررات مربوط ماخذ محاسبه سایر عوارض و وجوه قرار می گیرد ماخذ محاسبه عوارض و وجوه یاد شده بر مبنای درصدی از ارزش معاملاتی موضوع این ماده خواهد بود که بیش از نرخ تورم رسمی از طرف مراجع ذیربط افزایش نیافته باشد

در حالی که مصوبه فوق ۱۰۰% ضریب ارزش معاملاتی مصوب گردیده که این موضوع با نظر قانونگذار مخالف کما اینکه شورا از اختیارات قانونی پا فراتر گذاشته و در بعضی از ردیفهای جدول مربوطه به طور مثال از جمله ردیف ۶۲ تا ۱۵۴۸ برابر- ردیف ۷۸ تا ۱۱۷۶ برابر- ردیف ۳۹ تا ۱۲۲۱ برابر ارزش معاملاتی و دیگر ردیفهای جدول به ازای یک متر مربع فروش کاربری تجاری تعیین و مصوب کرده است

مصوبه فوق مصداق بارز و عامل اصلی گرانی و تورم در این شهر می باشد

تاکید قانونگذار مبنی بر دریافت هر گونه وجه از اشخاص طبق قانون اساسی منوط به تدوین قانون و مقررات خاص در این زمینه را دانسته لذا محرز است که تعرفه یاد شده مصوب شورای شهر که مبادرت به وضع قانون وگام نهادن در فراتر از حدود اختیارات خود و وظایف محوله بوده است با قانون مغایر است

وظایف شوراها در راستای عمل به تکالیف قانونی و ارائه خدمات به عموم افراد جامعه است

وضع چنین عوارضی با فلسفه وجودی

عوارض منافات دارد و نمی تواند برخلاف قوانین باشد

با توجه به اصل ۱۰۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی مصوبات شوراها فقط می باید در راستای قوانین تصویب گردد

وصول هرگونه وجهی از اشخاص باید مستند به قانون و در مانحن فیه قانونی وجود نداشته باشد تا شهرداری استحقاق اخذ چنین وجوهی را داشته باشد

۲- جدا از موضوع عدم اختیار شورا در خصوص تصویب فروش کاربری تجاری و نحوه افزایش آن، وظیفه شورا در مقابل کاربریها و طرح های جامع شهری و تفصیلی مطابق با بند ۳۴ الحاقی سال ۱۳۸۲ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شهرداران، شوراهای اسلامی مکلفند طرح های تفصیلی و جامع شهری ارائه شده از سوی شهرداریها را پس از بررسی به مراجع ذیصلاح جهت تصویب نهایی ارسال دارد

قانون مذکور اثبات این امر است که شوراهای شهر صرفا ناظر بر اجرای صحیح طرح های تفصیلی و جامع شهری محسوب می شود، نه فروش طرح های تفصیلی و در هیچ یک از قوانین و دستورالعملهای ابلاغی اجازه فروش مصوبات کمیسیون ماده ۵ و شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به شوراها داده نشده است

لذا شهرداری و شورا در خصوص اخذ فروش کاربری تجاری و کاربری انباری با توجه به توضیحات شرح فوق ارائه دهنده خدمتی نیست تا مطابق قانون مالیات بر ارزش افزوده بند ۱۶ ماده ۷۱ و ماده ۷۷ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شهرداران امکان برقراری عوارض برای خدمتی داشته باشد

۳- با توجه به اینکه وظایف کمیسیون ماده ۵ تصویب طرح های تفصیلی و تغییر کاربری آن می باشد و با توجه به اینکه ملک اینجانب در طرح تفصیلی در کاربری مسکونی قرار دارد بدون تصویب کمیسیون ماده ۵ کاربری آن به تجاری تغییر نیافته که شورا خود را محق عوارض فروش کاربری تجاری می داند

لذا با توجه به موارد ذکر شده و شرح مستندات قانونی تقاضای پذیرش نقض و ابطال تعرفه شماره ۴ از فصل دوم تعرفه عوارض شهرداری اراک سال ۱۳۹۳ با عنوان فروش کاربری تجاری از بدو تصویب را خواستار می باشم

"

متن تعرفه شماره (۴) به قرار زیر است

تعرفه شماره (۴) فصل دو: عوارض کاربری با قابلیت تجاری مورد عمل برای سال ۱۳۹۳

ماخذ و نحوه محاسبه عوارض

ضرایب جدول پیوست ×P

(جدول فروش کاربری تجاری پیوست شماره یک)

نوع تعرفه

فروش کاربری با قابلیت تجاری (تجاری، بالکن، انباری تجاری ملحق و مجزا)

(جدول فروش کاربری تجاری پیوست شماره یک)

توضیحات

تبصره ۱: املاکی که بر اساس طرح تفصیلی دارای کاربری تجاری شناور بوده و متقاضی حداکثر ۳۵ متر در قالب یک واحد و رعایت سایر ضوابط می باشند مشمول پرداخت این عوارض بوده از متقاضیانی که بر خلاف پروانه ساختمانی نسبت به احداث تجاری اقدام نموده اند پس از ابقاء توسط کمیسیون ماده صد قابل وصول است همچنین متقاضیان تغییر کاربری به تجاری پس از اخذ مصوبه کمیسیون ماده ۵ و یا مازاد بر ۲۵ متر و بیشتراز یک واحد معادل ۳۵ درصد ارزش افزوده تجاری احداثی از طریق قرارداد مشارکت در مقابل عوارض و حقوق قانونی و با رعایت شیوه نامه سرمایه گذاری ابلاغی وزیر کشور با شهرداری در هنگام اخذ پروانه و یا مجوز خواهد بود

در این روش استفاده از روشهای تهاتری برای توسعه و اداره شهر در نظر گرفته شده جایگزینی روشهای تهاتری با روشهای نقدینگی در راستای کاهش هزینه ها و بهینه سازی منابع مالی شهرداری می باشد به طوری که شهروندان و یا سرمایه گزارانی که با کمبود نقدینگی مواجه هستند در صورت تمایل در قبال عوارض صدور پروانه با عقد قرارداد مشارکت پس از ساخت و ساز در قبال عوارض و حقوق قانونی شهرداری ملک واگذار می نماید به این صورت هم ساخت و ساز گسترش می یابد و هم منابع موجود و ارزش افزوده آن در جهت توسعه و اجرای پروژه های عمرانی شهر استفاده می شود

تبصره ۲: در مجتمع های تجاری و پاساژها، علاوه بر فضای باز وسط طبقات راهروی جلوی مغازه ها، راه پله ها، آسانسور، سرویس بهداشتی و نمازخانه از پرداخت عوارض فروش کاربری تجاری معاف بوده و صرفا عوارض پذیره از آنها قابل وصول است

تبصره ۳: محاسبه این عوارض در مجتمع های تجاری برای طبقه همکف معادل ضریب مصوب- برای زیرزمین ۸۰% - طبقه اول ۷۰% - طبقه دوم ۶۰% و از طبقه سوم به بالا معادل ۵۰% محاسبه می گردد

همچنین عمق جبهه اول برابر ضریب مصوب و مازاد بر آن تا ۱۰ متر پشت جبهه اول ۸۰% و بعد از آن تا انتهای مجتمع معادل ۶۰% جبهه اول محاسبه می گردد

تبصره ۴: عمق جبهه اول بر اساس ضوابط طرح تفصیلی تعیین می گردد

تبصره ۵: در خصوص بالکن داخل مغازه و انباری ملحق به مغازه ۳۰% و مجزا از مغازه ۵۰% تعرفه قابل وصول می باشد

تبصره ۶: مبنای محاسبه P بر اساس سال مراجعه مالک به شهرداری و صدور مفاصا حساب می باشد

تبصره ۷: منظور از مجتمع تجاری بیش از ده واحد تجاری با کلیه خدمات و امکانات رفاهی و ضوابط مربوطه

تبصره ۸: کلیه معابر و خیابانها، که در جدول پیوست قید نگردیده بر اساس نزدیکترین معبر اصلی قابل محاسبه خواهد بود

تبصره ۹: به منظور تشویق سرمایه گذاران در احداث مجتمع های تجاری در محدوده مناطق ذیل به شرط احداث مجتمع یا حداقل ۱۰۰۰ مترمربع زیربنا و رعایت کلیه ضوابط و مقررات اصول شهرسازی مشمول یک دوم ضرایب فروش کاربری می گردد (میدان انقلاب- میدان امام حسین- میدان فراهان- میدان حافظیه به سمت فاطمیه -رودکی گردو- کوی امام علی و سوم شعبان- کوی هجرت- کوی سجاد -شهداء گرهرود -سنجان)

منشاء قانونی

بند ۱۶ ماده ۷۱ قانون موسوم به شوراها و تبصره ۱ ماده ۵۰ قانون مالیات بر ارزش افزوده

ردیف

(جدول فروش کاربری تجاری پیوست شماره یک)

علی رغم ارسال نسخه ثانی شکایت و ضمائم آن برای طرف شکایت، تا زمان رسیدگی به پرونده در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری هیچ پاسخی از طرف شکایت واصل نشده است

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۴/۱۲/۱۳۹۵ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است

رأی هیأت عمومی

مطابق بند ۳ ماده ۱ قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی مصوب سال ۱۳۵۳، طرح تفصیلی عبارت از طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر، نحوه استفاده از زمینهای شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها تعیین می شود و بر اساس ماده ۵ اصلاحی قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب سال ۱۳۸۸، بررسی و تصویب طرحهای تفصیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان به کمیسیونی خاص محول شده است و از سویی وظایف شورای اسلامی شهرها در ماده ۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال ۱۳۷۵ با اصلاحات بعدی تعیین شده است و در این ماده قانونی امر تغییر کاربری اراضی در صلاحیت شورای اسلامی شهر پیش بینی نشده است

با توجه به مراتب شورای اسلامی شهر که صلاحیتی برای تغییر کاربری اراضی ندارد، به طریق اولی نمی تواند در این خصوص مبادرت به وضع قاعده و اخذ عوارض کند، علیهذا تعرفه شماره ۴ از فصل دوم عوارض شهرداری اراک در سال ۱۳۹۳ مصوب

شورای اسلامی شهر اراک مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب تشخیص می شود و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال می شود

محمدکاظم بهرامی

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 9354