سازکارهای صیانت از حق استفاده از زبان مادری در مراجع بینالمللی و ملّی: تأملی بر رویه قضایی بینالمللی
سازکارهای صیانت از حق استفاده از زبان مادری در مراجع بینالمللی و ملّی: تأملی بر رویه قضایی بینالمللی نام مقاله ای از سید قاسم زمانی و فرهاد عابدینی سعدآباد است که در شماره 38(شهریور1398) فصلنامه پژوهشهای حقوقی منتشر شده است.
چکیده
حق استفاده از زبان مادری تحت تأثیر بررسی ماهیت این حق در نظام بینالمللی حقوق بشر می‌باشد. درواقع سخن گفتن از حقوق زبانی مستلزم بررسی این حق در چهارچوب حقوق بشر عام و حقوق اقلیّتها می‌باشد. از یک طرف حق استفاده از زبان مادری ریشه در «حق متفاوت بودن» که خود این حق ملهم از کرامت انسانی می‌باشد، دارد و از طرف دیگر باتوجه‌به اینکه حقوق زبانی اکثریت نسبت به حقوق زبانی اقلیّت به‌خوبی در ابعاد مختلف تضمین می‌شود نیازمند بررسی حق استفاده از زبان مادری در نظام اقلیّتها می‌باشد؛ بنابراین، باتوجه‌به اهمیت حق زبان مادری می‌توان حقوق زبانی را در دو رویکرد مبتنی‌بر رواداری که هرگونه مداخله‌ای را نسبت به انتخاب زبان و به‌کارگیری آن از طرف دولت‌ها منع می‌کند و همچنین رویکرد مبتنی‌بر ترویج که درصدد حمایت از حق استفاده از زبان مادری در زمینه‌های مختلفی همچون آموزش، دادگاه و عرصه عمومی و نهاد‌های دولتی می‌باشد، بررسی نمود. در این میان سازکارهای بینالمللی در رابطه با حقوق زبانی نقش قابلِتوجهی را در شناسایی، تفسیر و اجرای حقوق مربوط ایفاء می‌کنند. چراکه در سال‌های اخیر با مشاهده رویه نهاد‌های بینالمللی شاهد گذار از تفسیر سلبی به تفسیر ایجابی درمورد حقوق اقلیّتها به‌ویژه حقوق زبانی هستیم. علاوه‌بر این دادگاه‌های داخلی نیز دراین‌زمینه دارای پتانسیل قابلِتوجهی می‌باشند و از این طریق می‌توانند در توسعه و بسط حق استفاده از زبان مادری مؤثر واقع شوند.
کلیدواژه ها
- زبان مادری
- اقلیّتها
- حقوق بینالملل بشر
- سازکارهای بینالمللی و ملی