ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی

ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می‌توان مهر قرار داد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۰۷۷ قانون مدنی
• ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی

توضیح واژگان

به مالی که زوج، حین ازدواج، به زوجه اعطا کند؛ «مهر» گویند، در واقع مهر، مالی است معین، که حین نکاح، بر ذمه زوج، قرار می‌گیرد.

منظور از «قابل تملک بودن مهر» در ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی، قابلیت نقل و انتقال مهریه، حسب قانون یا شرع می‌باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده 1078 قانون مدنی

مهریه باید مالیت داشته و از ارزش پولی و اقتصادی، برخوردار باشد، و دارای منفعت عقلایی مشروع باشد؛ بنابراین نمی‌توان مالی را که به موجب قانون، قابل فروش یا استعمال نیست؛ به عنوان مهریه قرار داد. همچنین مالی را که از نظر شرعی، فاقد ارزش بوده؛ مانند مشروبات الکلی، یا اصلاً قابلیت نقل و انتقال ندارد؛ مانند موقوفات، نمی‌توان به عنوان مهریه قرار داد.

مهریه ممکن است عین معین، کلی، یا منفعت باشد، و ممکن است عملی معین را، به عنوان مهریه قرار داد. مهریه، ممکن است سهم مشاعی از یک مال باشد؛ که در این صورت تصرف زن در آن مال، منوط به اذن بقیه شرکا است، همچنین می‌توان حقوق مالی، نظیر حق تحجیر را به عنوان مهریه تعیین نمود، اما حقوق غیرمالی را نمی‌توان به عنوان مهریه تعیین نمود؛ زیرا مالیت ندارند، البته حقوق مالی را نیز، به شرط برخورداری از قابلیت تملک، می‌توان به عنوان مهریه قرار داد.

اموالی نظیر اموال عمومی را که قابل تملک نیستند؛ نمی‌توان به عنوان مهریه، تعیین نمود،همچنین مالی که مورد تأمین یا توقیف و بازداشت، قرار گرفته باشد را نمی‌توان به عنوان مهریه، تعیین نمود؛ مگر با رعایت حق مزبور، که در این صورت تصرف زوجه، منوط است به رفع اثر از قرار منتهی به بازداشت مال.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

• در آیه ۲۳۷ سوره بقره: وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِیضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّا أَنْ یَعْفُونَ أَوْ یَعْفُوَ الَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَةُ النِّکَاحِ وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَی وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَیْنَکُمْ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ، از مهریه، به فریضه یاد شده است.

• با استناد به روایتی از امام صادق، مهریه همسران رسول خدا، ۱۲ اوقیه و یک نش بود، اوقیه عبارت است از ۴۰ درهم، و نش نصف اوقیه است؛ یعنی بیست درهم.

• پیامبر اسلام، دویست و شصت و دو و نیم مثقال نقره مسکوک را، به عنوان مهریه حضرت زهرا تعیین نمودند؛ که موسوم به مهرالسنه یا مهر محمدی است.

سوابق و مستندات فقهی

• به عقیده شهید اول، هر مالی را که قابل تملک باشد؛ می‌توان به عنوان مهریه تعیین نمود.

• طی استفتایی از مراجع تقلید، چنین پاسخ داده شده است که: مهریه را می‌توان به هر مقداری، تعیین نمود؛ اما بهتر است این میزان، بیشتر از مهرالسنه نباشد، همچنین ضرورتی ندارد که زوج، حین نکاح، مالک مهریه باشد؛ بلکه ممکن است زوج یا والدین او، مهریه را به ذمه بگیرند.

• هرگاه، شیئی که نمی‌تواند مهریه قرار گیرد؛ مورد توافق طرفین واقع شود؛ مهر، باطل بوده؛ ولی مبطل نکاح نیست؛ و حکم قضیه، مانند موردی است که در نکاح، مهریه تعیین نگردیده باشد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 1078 قانون مدنی

1. مهر می‌تواند شامل هر چیزی باشد که مالیت داشته باشد.
2. چیزی که به عنوان مهر تعیین می‌شود باید قابل تملک باشد.
3. مالیت و قابلیت تملک دو شرط اصلی برای تعیین مهر هستند.
4. ارزش یا مالیت مهر می‌تواند به اشکال مختلف (منقول یا غیر منقول) باشد.
5. شرط قابلیت تملک به این معنا است که مهر باید به‌صورت قانونی قابل مالکیت باشد.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/97/2226 مورخ 1397/08/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۹۷۴۸/۷ مورخه ۱۳۷۹/۲/۳ اداره حقوقی قوه قضاییه، در صورت غیرنقد بودن مهریه، باید همان مال مورد توافق طرفین پرداخت گردیده؛ و دلیلی برای پرداخت قیمت، وجود ندارد و در صورت لزوم، قیمت باید به نرخ روز، توسط کارشناس تعیین گردیده؛ و از اموال شوهر، وصول گردد.
• به موجب نظریه مشورتی شماره ۱۵۶۵/۷ مورخه ۱۳۸۲/۲/۳۰ اداره حقوقی قوه قضاییه، چنانچه نوع سکه بهار آزادی، مشخص نگردیده باشد؛ زوج می‌تواند سکه طرح جدید یا قدیم را، به زوجه تقدیم نموده؛ و نمی‌توان وی را، ملزم به پرداخت نوع گران تر نمود.
• به موجب دادنامه شماره ۱۷۴ مورخه ۱۳۶۲/۲/۱۹ شعبه ۳۰ دیوان عالی کشور، هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد؛ می‌توان مهر قرار داد.
• اداره حقوقی قوه قضاییه، در نظریه مشورتی شماره ۵۸۹۵/۷ مورخه ۱۳۸۸/۹/۲۲، قرآن را، علاوه بر ارزش والای معنوی آن، به عنوان کتاب مقدس و آسمانی مسلمانان، دارای ارزش مادی و قابلیت تملک نیز دانسته؛ و اذعان نموده که قرآن را می‌توان مهریه قرار داد.
• رای وحدت رویه شماره ۷۱۸ مورخ ۱۳۹۰/۲/۱۳ هیئت عمومی دیوان عالی کشور (مطلق بودن حق حبس زن در صورت حال بودن مهر)
• رای دادگاه درباره ادعای پرداخت مهریه به واسطه خریداری مال برای زوجه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۱۱۸)
• رای دادگاه درباره ادعای پرداخت مهریه سکه بهار آزادی به صورت نقدی (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۲۶۰۰۳۶۳)
• رای دادگاه درباره اثر اختلاف مقر و مقرله در سبب دین (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۷۰۰۰۹۳)
• نظریه شماره ۷/۹۹/۸۹۳ مورخ ۱۳۹۹/۰۷/۱۵ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره احراز تمکن مدیون در فرض صدور حکم به محکومیت وی

مصادیق و نمونه ها

• مهریه، می‌تواند آموزش قرآن باشد.
• آموزش علم فیزیک به مدت سه سال را می‌توان مهریه قرار داد.

• بال پشه و پوست سیب زمینی را به دلیل عدم مالیت، نمی‌توان به عنوان مهریه قرار داد.

• مشروبات الکلی و گوشت خوک را، به دلیل عدم قابلیت نقل و انتقال از نظر شرع، نمی‌توان مهریه قرار داد.
• باغ و مزرعه و مقداری پول را می‌توان مهریه قرار داد.

مقالات مرتبط

• بررسی شرط عند الاستطاعه در مهریه
• واکاوی شرایط مهر و پرداخت آن به نرخ روز در حقوق ایران و مصر
• بررسی و نقد سلب آزادی افراد تا زمان ادای دیون مالی در دعاوی مطالبه مهریه
• رابطه آثار فکری با پدیدآورندگان از دیدگاه حقوق اسلامی