ماده ۲۲۹ قانون مدنی

ماده ۲۲۹ قانون مدنی: اگر متعهد به واسطهٔ حادثه‌ای که دفع آن خارج از حیطهٔ اقتدار اوست، نتواند از عهدهٔ تعهد خود بر آید، محکوم به تأدیه خسارت نخواهد بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۲۷ قانون مدنی

• ماده ۲۲۸ قانون مدنی

توضیح واژگان

مقصود از «تعهد» در ماده ۲۲۹ قانون مدنی، متعهد شدن یا بر عهده گرفتن فعل یا عملی در برابر دیگری می باشد.

مطالعات تطبیقی

• در حقوق فرانسه، قوه قاهره نمی‌تواند رافع مسئولیت راننده در حوادث رانندگی باشد، مگر اینکه اثبات گردد راننده خودروی مقابل، یا شخص ثالث، مقصر بوده‌اند.

• در حقوق ایران و فرانسه، اگر بین تأخیر متعهد و تلف مال بر اثر قوه قاهره، رابطه سببیت وجود داشته باشد؛ در این صورت نمی‌توان شخص مزبور را معاف از جبران خسارت وارد شده به متعهدٌله دانست.
• در خصوص عدم امکان اجرای تعهد به سبب فورس ماژور در ماده ۱۳۵۱ قانون مدنی جدید فرانسه گفته شده است که اگر این فورس ماژور دائمی باشد، ذمه مدیون به همان نسبت، بری خواهد شد.

• در حقوق آمریکا، ضمانت اجرای قوه قاهره در معاملات تجاری، فسخ قرارداد است.
• در حقوق انگلیس، متعهدٌله فقط در صورتی حق فسخ قرارداد، به دلیل قوه قاهره را دارد که جهت کاهش خسارت، به تکالیف خود عمل نموده؛ لیکن نتوانسته باشد مانع وقوع حادثه گردد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۲۲۹ قانون مدنی

با استناد به مفاد ماده ۲۲۹ قانون مدنی و ماده ۲۲۷ همین قانون، متعهد، در صورتی به جبران خسارات ناشی از عدم اجرای تعهد، محکوم می‌گردد که امتناع وی از عمل به عهد خویش، مستند به خود او باشد، بنابراین اگر عدم اجرای تعهد، مستند به خود متعهد نباشد؛ مطالبه خسارت از وی صحیح نیست؛ زیرا نمی‌توان کسی را مسئول اعمال دیگران دانست، البته عدم اجرای تعهد بر اثر علت خارجی، امری است نامتعارف، که نیازمند اثبات است.

گفتنی است اگر متعهد، از توانایی دفع علت خارجی که بر سر راه اجرای تعهد قرار دارد؛ برخوردار بوده و از این امر امتناع نماید؛ در این صورت خود او، مسئول جبران خسارات ناشی از قوه قاهره است؛ زیرا به دلالت عرف، برطرف نمودن مانع، از مقدمات اتیان تکلیف به عمل آمده و رفع آن، بر عهده متعهد است.

نکات توضیحی ماده ۲۲۹ قانون مدنی

عدم اجرای تعهد بر اثر علت خارجی، ممکن است مستند به قوه قاهره، فعل متعهدٌله یا ثالث باشد. اگر متعهدٌله، بتواند اثبات نماید که متعهد، به تکلیف خود عمل ننموده و در نتیجه زیانی مستقیم، به وی وارد گردیده‌است؛ در این صورت متعهد نیز، می‌تواند با اثبات وجود قوه قاهره، خود را از مسئولیت مبری سازد.

لازم به ذکر است که قوه قاهره را می‌توان مبنای خیار غبن دانسته و برای متعهدی که اجرای موضوع معامله، موجب عسر و حرج او می‌گردد؛ قائل به حق فسخ گردید.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۲۲۹ قانون مدنی

1. عدم توانایی متعهد به دلیل حادثه‌ای خارج از کنترل او.
2. معافیت متعهد از تأدیه خسارت در شرایط خاص.
3. اهمیت عامل خارجی غیرقابل پیش‌بینی.
4. تأکید بر شرایط استثنایی در اجرای تعهدات.
5. مفهوم فورس ماژور یا قوه قاهره در حقوق مدنی.
6. رابطه بین تعهد و حوادث غیر قابل کنترل.
7. ضرورت اثبات عدم کنترل بر حادثه توسط متعهد.

رویه های قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۱۵۶۲/۷ مورخه ۱۳۶۱/۴/۲۳ اداره حقوقی قوه قضاییه، اگر به موجب امر قانونگذار، مانعی بر سر راه اجرای تعهد وجود داشته باشد؛ در این صورت نمی‌توان متعهد را ملزم به عمل به عهد خود نمود؛ و به دلیل اینکه اتیان تعهد از اختیار او خارج است؛ مطالبه خسارت نیز منتفی می‌باشد.

• به نظر کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری طبس، با توجه به اینکه جهات سقوط تعهدات، در ماده ۲۶۴ قانون مدنی احصا گردیده؛ چنانچه متعهد نتواند به دلیل وجود مانع خارجی یا حوادث غیرقابل پیش‌بینی، به تکلیف خود عمل نماید؛ تنها از پرداخت خسارت معاف خواهد شد؛ و همچنان ملزم به اجرای تعهد خود می‌باشد.

• رای دادگاه درباره شرط مطالبه خسارت تاخیر در تنظیم سند رسمی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۸۰۰۸۳۴)

• نظریه شماره 7/99/326 مورخ 1399/05/22 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قوه قاهره و تاثیر آن بر تاخیر و یا عدم بازپرداخت تسهیلات دریافتی
• رای دادگاه درباره اثر وحدت مطلوب و تعدد مطلوب در تحقق حق فسخ (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۲۱۳۰۶۰۱۰۰۰)
• رای دادگاه درباره اثر کاربری ملک در رسیدگی به دعاوی مرتبط به آن (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۸۰۰۳۶۹)
• رای دادگاه درباره اثر گواهی عدم حضور در دفترخانه بر ایفای تعهدات (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۰۰۱۰۰۰۵۰۴)
• رای دادگاه درباره اثر تغییر نرخ ارز خارجی در تسویه بدهی بانکی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۶۹۴۰۰۸۴۰)
• رای دادگاه درباره اختیار دادگاه در پذیرش اعتراض به نظر کارشناس (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۲۱۳۰۷۰۰۰۵۸)

پایان نامه و رساله های مرتبط

• تعدیل قرارداد در نظام حقوقی ایالات متحده آمریکا و ایران

مقالات مرتبط

• خسارت تأخیر درانجام تعهدات قراردادی در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی
• موارد غیرقابل انجام شدن تعهدات در قراردادها
• مسئولیت حرفه ای سردفتران در حقوق ایران و فرانسه و تأثیر آن در موضوع اسناد معارض
• مسئولیت کارفرما در حوادث ناشی از فعالیت های معدنی بر مبنای قانون مسئولیت مدنی
• مسئولیت مدنی ناشی از فوت منافع ممکن الحصول
• تحلیل تأثیر حدوث فراستریشن (استحاله) در قراردادهای بین المللی نفتی در حقوق انگلیس و ایران با نگاهی به فقه امامیه
• تحلیل حقوقی و اقتصادی تأثیر بیماری‌های پاندمیک بر اجرای تعهدات قراردادی
• خروج از برجام و جبران خسارت ناشی از عدم اجرای قراردادهای تجاری بین‌المللی
• تحلیلی بر نظریۀ عدم پیش‌بینی در حقوق نوین فرانسه و جایگاه آن در حقوق ایران
• تحریم به مثابه قوه قاهره با تأکید بر تحلیل رویه قضایی
• معیارهای محاسبه خسارت در حقوق ایران، انگلیس و اسناد بین‌المللی
• آثار تلف عین مستاجره بر اماکن تجاری
• امکان‌سنجی تطبیق قوۀ قاهره بر شرایط حاصل از شیوع کرونا با تأکید بر رویۀ قضایی
• بازپژوهی پیرامون مفهوم و مبانی فقهی- حقوقی قاعده مقابله با خسارت
• طریق جبرانی پرداخت خسارتِ نقض تعهدات قراردادی در حقوق انگلستان و طرح آن در حقوق ایران
• آثار تحریم بر اجرای قراردادهای بازرگانی بین‌المللی از منظر فورس ماژور
• ادعای فورس‌ماژور براساس کووید-۱۹ در قراردادهای فروش ال.ان.جی
• مطالعة تطبیقی عقیم شدن قراردادهای بالادستی صنعت نفت و گاز در نظام حقوقی ایران و کامن‌لا
• مطالعه تطبیقی معیار قابلیت پیش‌بینی ضرر در حقوق ایران و انگلستان
• بررسی امکان تعدیل قراردادهای پیمانکاری نفتی در شرایط اعمال تحریم اقتصادی
• مبنای مسئولیت بیمه گر حوادث خودرو در مقایسه با حقوق انگلیس
• بررسی تطبیقی تأثیر عدم امکان اجرای مفاد قرارداد بر مسئولیت متعهد و ساختار قرارداد در حقوق ایران و انگلیس
• مروری بر شیوه‌های خاص ارزیابی خسارت قراردادی با تکیه بر مواد 75 و 76 کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران
• عدم‌ النفع قابل مطالبه نیست
• اهداف و مبانی جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد با تأکید بر آرای قضایی
• مقایسه شرط هاردشیپ و شرط بازنگری قیمت در قراردادهای فروش گاز
• تأثير قوهي قاهره بر رفع مسئوليتكارفرما
• تحلیلی بر مفهوم «حادثه غیرمترقبه» و اثر آن در قانون بیمه اجباری مصوب 1395
• تاثیر قوه قاهره بر سرنوشت و مبنای عدم مسئولیت در نقض تعهدات منفی قراردادی (مطالعه تطبیقی در حقوق مدنی افغانستان و ایران)
• عدم همکاری متعهدٌله در نقض قرارداد در حقوق ایران و اروپا
• مبانی مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولید و توزیع دارو
• تأثیر قوه ی قاهره بر رفع مسئولیت کارفرما
• استرداد سود حاصل از نقض قرارداد و تقابل آن با نظریۀ نقض کارامد
• بررسی مسئولیت مدنی ناشی از نقص نرم‌افزار در خودروهای خودران با نگاهی به حقوق امریکا
• اعتبار قراردادهای باشگاه‌های ورزشی قبل از تشکیل باشگاه با تأکید بر اصل حسن نیت
• بررسی فقهی و حقوقی انحلال قرارداد در اثر پاندمی
• تأثیر قابلیت پیش‌بینی‌ ضرر در مسئولیت ناشی از نقض تعهد قراردادی
• مسئولیت مدنی تولیدکننده کالا و ارائه‌دهنده خدمت اینترنت اشیا؛ مطالعه تطبیقی در حقوق اتحادیه اروپا، آمریکا و ایران
• حقوق پیش‌فروشنده در قانون پیش‌فروش ساختمان و مقایسة آن با حقوق بایع در قانون مدنی
• مطالعه و بررسی مسئولیت مدنی شرکت‌های سبدگردان در حقوق ایران
• اثر پاندمی کرونا بر قرارداد اجاره در حقوق ایران و انگلیس (با تاکید بر اجاره خوابگاههای دانشجویی)