ماده ۴۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۴۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی: درصورتی که پس از نقض حکم فرجام خواسته در دیوان عالی کشور دادگاه با ذکر استدلال طبق رأی اولیه اقدام به صدور رأی اصراری نماید و این رأی مورد درخواست رسیدگی فرجامی واقع شود، شعبه دیوان عالی کشور در صورت پذیرش استدلال، رأی دادگاه را ابرام، در غیر این صورت پرونده در هیئت عمومی شعب حقوقی مطرح و چنانچه نظر شعبه دیوان عالی کشور مورد ابرام قرار گرفت حکم صادره نقض و پرونده به شعبه دیگری ارجاع خواهد شد. دادگاه مرجوع الیه طبق استدلال هیئت عمومی دیوان عالی کشور حکم مقتضی صادر می‌نماید. این حکم در غیر موارد مذکور در ماده (۳۲۶) قطعی می‌باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۴۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۴۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۲۶۶ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸

توضیح واژگان

حکم اصراری: حکمی است که دادگاه بعد از نقض رای در رسیدگی فرجامی به استناد علل و اسباب موجه حکم منقوض می‌دهد.

پیشینه

مشابه مفاد ماده ۴۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی ذیل ماده ۵۷۶ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۱۸ پیش‌بینی شده بود و همچنین حکم مقرر در این ماده در بند ج ماده ۲۶۶ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸ مورد تصریح قانون گذار قرار گرفته‌ است.

نکات تفسیری دکترین ماده 408 قانون آیین دادرسی مدنی

در صورتی که دادگاه مرجوع الیه بعدی طبق حکم منقوض اولیه مبادرت به صدور رای اصراری نماید، به نظر می‌رسد این رای قابلیت تجدیدنظر خواهی را خواهد داشت. هیئت عمومی دیوانعالی کشور مرکب از روسا و مستشاران شعب حقوقی دیوان عالی کشور، بر اساس ماده ۴۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی می‌تواند تشکیل شود که رای اصراری از دادگاه بدوی یا تجدیدنظر در امور حقوقی صادر و مورد درخواست فرجام قرار گرفته باشد. در حقیقت، چنانچه رایی از دادگاه صادر شود که در شعبه دیوانعالی کشور در پی فرجام خواهی، نقض شود و رسیدگی به دادگاه هم عرض ارجاع شود و این دادگاه نیز با ذکر استدلال، طبق رای اولیه اقدام به صدور رای اصراری نماید و این رای اصراری مورد درخواست فرجام قرار گیرد و شعبه دیوانعالی کشور که به این درخواست رسیدگی می‌نماید، استدلال را نپذیرد، پرونده در هیئت عمومی شعب حقوقی مطرح و چنانچه استدلال دادگاه مورد پذیرش قرار گرفت رای، ابرام و در غیر این صورت، رای نقض می‌شود و پرونده به شعبه (دادگاه هم عرض) دیگری ارجاع خواهد شد تا طبق استدلال هیئت عمومی، حکم مقتضی صادر نماید. رای اصراری بر اساس قواعد عمومی قابل تجدیدنظر است بنابراین منظور از عبارت «این رای مورد درخواست رسیدگی فرجامی واقع شود» آن است که پس از قطعیت در دادگاه تجدیدنظر یا انقضای مهلت تجدیدنظر خواهی، مورد فرجام خواهی قرار گیرد.

انتقادات

مفاد قسمت اخیر ماده 408 قانون آیین دادرسی مدنی از حیث نحوه عمل دادگاه مرجوع­الیه ثالث و الزام یا عدم الزام دادگاه مزبور به تبعیت از رأی هیأت عمومی، تا حدودی دچار ابهام است و همین امر موجب بروز اختلاف ­نظر در این زمینه شده است.برخی عقیده بر این دارند که دادگاه مرجوع­الیه تکلیفی به تبعیت از رأی هیأت عمومی نداشته و بایستی با لحاظ استدلال هیأت عمومی، در نهایت حکم مقتضی را برطبق نظر خویش صادر کند .

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 408 قانون آیین دادرسی مدنی

1. پس از نقض حکم در دیوان عالی کشور، دادگاه می‌تواند رأی اصراری صادر کند.
2. اگر رأی اصراری دوباره به فرجام خواهی برسد، شعبه دیوان عالی کشور به استدلال دادگاه توجه می‌کند.
3. اگر شعبه دیوان عالی کشور استدلال دادگاه را قبول کند، رأی تأیید می‌شود.
4. اگر استدلال دادگاه رد شود، موضوع در هیئت عمومی شعب حقوقی بررسی می‌شود.
5. در صورت تایید نظرات شعبه دیوان عالی کشور توسط هیئت عمومی، حکم نقض می‌شود و پرونده به دادگاه دیگر ارسال می‌شود.
6. دادگاه جدید بر اساس استدلال هیئت عمومی رأی مقتضی خواهد داد.
7. رأی صادره در این مراحل، به استثنای موارد ذکر شده در ماده ۳۲۶، قطعی است.

رویه های قضایی

• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره جایگاه آزمایش ژنتیک در نفی نسب
• رای دادگاه درباره اختلاف در دائم یا منقطع بودن عقد نکاح (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۱۷۱۱)