ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هر کس به مقدسات اسلام یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید اگر مشمول حکم ساب النبی باشد اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۴۹۹ مکرر قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

• ماده ۱۵ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۱۳ لایحه قانونی مطبوعات ۱۳۳۴
• ماده ۲۶ قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴

توضیح واژگان

• مقدسات اسلام: هر چیزی است که مورد احترام و تقدیس همه یا اکثر مسلمانان قرار دارد، به نحوی که اهانت به آن، اهانت به اسلام قلمداد شود و از ارکان و ضروریات دین باشد.

• انبیاء عظام: کسانی هستند که بر اساس اعتقادات اسلامی، پیامبر هستند، از این نظر تفاوتی بین پیامبران اولوالعزم و غیر آن وجود ندارد، البته به نظر برخی، منظور از پیامبران عظام، صرفاً پیامبران اولوالعزم و پیامبرانی است که نامشان در قرآن آمده‌است.
• اهانت: گفتار، فعل یا ترک فعلی است که با توجه به شخصیت و موقعیت اجتماعی طرفین و با در نظر گرفتن عرف و عادت و زمان و مکان و همچنین سایر اوضاع و احوال، موجب تحقیر و خوار شمردن شخصی شود.
• ساب النبی: به معنای دشنام دهنده به پیامبر است.
• اعدام: عبارت است از شدیدترین نوع مجازات که توسط قانونگذار مقرر شده‌است و به موجب آن حیات مجرم به‌طور کامل سلب می‌شود.
• حبس: به معنای محدود کردن فرد از رفت و آمد و جلوگیری از تصرفات اوست، آن گونه که خودش می‌خواهد.
• مجلس شورای اسلامی: مرجعی برای تقنین و نظارت بر امور مختلف کشور، مشتمل بر تشریفات و مقرراتی خاصی است.
• ظهور: یعنی اگر چه احتمال آن می‌رود که یک عبارت، معنای دیگری داشته باشد که در صورت مراد از آن باید قرینه‌ای در کلام باشد، اما در صورت نبود قرینه بر معنای دیگر آن، باید به همان معنای ظاهری تمسک جست.
• عرف: کاربرد یا رسمی است که جماعتی آن را لازم الاجرا می‌دانند.
• شخص: موجودی است که دارای حق و تکلیف می‌باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

منظور از «ائمه طاهرین» در متن ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، دوازده امام «علیهم السلام» است که مورد قبول شیعیان اثنی عشری هستند. منظور از «صدیقه طاهره»، حضرت زهرا «سلام الله علیها» است.

در ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، قانونگذار، توهین به مقدسات اسلامی را مورد جرم انگاری قرار داده‌است. اهانت و توهین می‌تواند با فعل، نوشته یا حتی با اشاره صورت گیرد، اما تحقق آن با ترک فعل، محل تردید بوده و قابل پذیرش نیست، البته برخی دیگر، ارتکاب این جرم را با ترک فعل اگر به حدی برسد که از نظر عرف، شرع یا قانون قابل تعقیب باشد، صحیح می‌دانند؛ مانند کسی که به قصد تحقیر، هنگام شنیدن نام پیامبر، صلوات نمی‌فرستد. از لحاظ عنصر روانی لازم است مرتکب این جرم، عمد در توهین داشته باشد، اما سوء نیت خاص دیگری مانند برهم زدن نظم عمومی، بدبین کردن مردم به مبانی مذهبی، جریحه دار کردن احساسات عمومی و … شرط نیست.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

1. اهانت به مقدسات اسلام، انبیاء، ائمه و حضرت صدیقه قابل مجازات است.
2. حکم توهین به پیامبر (ساب النبی) اعدام است.
3. اگر توهین مشمول ساب النبی نباشد، مجازات آن حبس از یک تا پنج سال است.
4. اهانت و توهین در حقوق کیفری شامل استفاده از الفاظ یا اعمالی است که عرف جامعه آنها را توهین‌آمیز می‌شناسد.
5. شرایط زمانی و مکانی و موقعیت اشخاص در تعیین مصداق اهانت مؤثر است.
6. اگر الفاظ به‌وضوح توهین‌آمیز نباشند، نمی‌توان آنها را توهین تلقی کرد.

رویه‌های قضایی

• به موجب نظریه ۷/۴۹۵۷ مورخ ۱۳۸۲/۶/۵، در این خصوص، تفاوتی میان پیامبر اسلام (ص) و سایر انبیاء عظام نیست.
• نظریه شماره ۷/۹۸/۹۹۱ مورخ ۱۳۹۸/۱۰/۰۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۷۰۲ مورخ ۱۴۰۱/۰۸/۲۵ اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۴۰۵ مورخ ۱۴۰۰/۰۵/۲۰ اداره کل حقوقی قوه قضاییه دربارهٔ جرم توهین به مراجع بزرگ تقلید
• نظریه شماره 7/96/709 مورخ 1396/03/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

مقالات مرتبط

• بازپژوهی مجازات سابّ‌الامام
• نقدی بر جرم‌انگاری «فعالیت تبلیغی» در پرتو اصل آزادی بیان
• حکمرانی و تنظیمگری پلتفرم‌های ویدئویی در ایران: از منازعه بر سر نهاد متولی تا تعدیل محتوا
• چالش حقوق کیفری ایران با آزادی بیان شهروندان
• آیا می‌توان ارتداد را جرم دانست؟
• انواع مسئولیت در جرایم مطبوعاتی با نگاه به تعدادی از دعاوی مطبوعاتی
• بررسی عوامل و مصادیق تشدید کیفر در قرآن و سنت
• واکاوی جرم توهین نسبت به شهود و مطلعین در نظام حقوقی ایران و آلمان
• نادیده‌انگاری بایسته‌های تقنینی در قوانین کیفری ایران در حوزه جرائم علیه امنیت
• نارسایی قاعدۀ شروع به جرم در جرائم مستوجب حد
• سب النبی، جرمی مستقل یا مصداقی از جرم ارتداد
• حقوق و آزادی‌های اقلیت‌های مذهبی در نظام حقوقی ایران در پرتو قانون اساسی و نظرات شورای نگهبان
• تحلیلی بر جایگاه نظم عمومی در نظام حقوقی ایران
• قانون‌گذاری و قانون‌مداری با مطالعه‌ی انتقادیِ حقوق کیفری افغانستان