ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) (اصلاحی ۱۴۰۳/۰۳/۳۰): هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس یا به ۸۲/۵۰۰/۰۰۰ تا ۳۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

تبصره - مجازات مذکور در این ماده علاوه بر مجازاتی است که در باب حدود و قصاص و دیات برای شهادت دروغ ذکر گردیده‌ است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۴۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

• ماده ۶۴۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۵۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۸ قانون مسئولیت مدنی
• ماده ۱۰ قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب ۱۳۰۹
• ماده ۲۳ قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳
• ماده ۳۰ قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳
• ماده ۱۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۷۸
• ماده ۷۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰
• ماده ۷۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰
• ماده ۷۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰

آیین نامه، بخشنامه و دستورالعمل های مرتبط

• تصویب نامه اصلاح میزان مبالغ مربوط به جرایم و تخلفات مندرج در قوانین مختلف مصوب ۱۴۰۳/۰۳/۳۰

توضیح واژگان

• دادگاه: مرجعی است که به تجویز قانون برای رسیدگی به شکایات، دعاوی و امور حسبی تشکیل می‌شود.
• مقامات رسمی: منظور از مقامات و اشخاص رسمی، مدیران و کارکنان سازمان‌های اداری و دولتی و عمومی است، اعم از اینکه رابطه استخدامی این افراد با سازمان مربوطه رسمی یا پیمانی باشد.
• شهادت: آن است که از چیزی خبر داده شود و ممکن است به صورت کتبی یا شفاهی انجام شود.
• حبس: به معنای محدود کردن فرد از رفت و آمد و جلوگیری از تصرفات او، آنگونه که خودش می‌خواهد، است.
• جزای نقدی: محکومیت مجرم به دادن پول را «جزای نقدی» گویند.
• مجازات: آزاری است که قاضی به علت ارتکاب جرم به نشانه نفرت جامعه از عمل مجرمانه و مرتکب آن برای شخص مقصر، مطابق قانون تعیین می‌کند.
• حدود: حد، مجازاتی است که موجب، نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس، تعیین شده‌ است.
• قصاص: در لغت، به معنای پیروی کردن از جنایتکار یا انجام کاری همانند کار اوست.
• دیه: به معنای مالی است که به موجب شرع و در نتیجه ارتکاب جنایت و تجاوز نسبت به نفس یا عضو به مجنی علیه یا ولی یا اولیاء دم وی پرداخته می‌شود. این مال را در برخی جرایم خطایی نیز باید پرداخت.

پیشینه

• نرخ جریمه مذکور در ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) بر اساس تصویبنامه مصوب جلسه ۱۴۰۳/۰۳/۳۰ هیئت وزیران در خصوص «اصلاح میزان مبالغ مربوط به جرایم و تخلفات مندرج در قوانین مختلف» اصلاح گردید. سابقاً جزای نقدی مندرج در این ماده، یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون بود.
• در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰، مواد ۷۶، ۷۷ و ۷۸، مورد نظر ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) نبود، چون در این موارد شهادت دروغ صورت نمی‌گرفت و شرایط شهادت کامل نبود، با این وجود شهادتی که طبق آن قصاص، اعدام یا قطع عضو صورت می‌گرفت، اگر احراز می شد که عمدی بوده‌ است، شاهد، قصاص می‌شد و اگر غیرعمدی بود، باید دیه می پرداخت و ظاهراً حسب مورد علاوه بر اجرای حد و قصاص و دیه، باید مجازات ماده ۶۵۰ نیز اعمال می شد.

فلسفه و مبانی نظری

فلسفه جرم انگاری شهادت کذب، حمایت کیفری از عدالت قضایی و جلوگیری از به انحراف کشاندن آن است.

نکات توضیحی ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

عنصر مادی این جرم، ادای شهادت دروغ است. شهادت موضوع ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، شهادتی است که در دادگاه به عمل می‌آید و شهادت خارج از دادگاه، با توجه به نسخ قانون مجازات عمومی، ممکن نیست. کلمه «دادگاه»، مطلق است و شامل دادگاه عمومی، انقلاب، نظامی، ویژه روحانیت و … می‌شود. ادای شهادت در مرجع قضایی طبق ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۱۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری، همراه با سوگند انجام می‌شود. حال شاهد در صورت شهادت دروغ، مرتکب سوگند دروغ نیز شده‌ است، اما در این حالت مجازات ماده ۶۴۹ و ۶۵۰ به صورت جداگانه اعمال نمی‌شود و ماده ۶۴۹، منصرف از شهادت دروغی است که همراه با سوگند است، پس در مورد چنین اشخاصی، فقط مجازات ماده ۶۵۰ اعمال می‌شود. این جرم همچون قسم دروغ، جرمی مطلق است.

عنصر معنوی این جرم، سوء نیت عام است و «قصد اضرار به غیر یا قصد اثبات امری غیر واقعی» به عنوان سوء نیت خاص شرط نیست، هر چند شاید ظاهر امر، خلاف این باشد و قصد اثبات یک امر غیر واقعی به عنوان سوء نیت خاص در نظر گرفته شود، زیرا کسی که شهادت دروغ می‌دهد، هدفی جز این ندارد، اما حالت‌های دیگری نیز قابل تصور است که مرتکب با هدف‌های دیگری مثل گرفتن پول، مبادرت به این امر کند.

در مورد کتمان شهادت در قوانین کیفری، مجازاتی در نظر گرفته نشده‌ است و ظاهراً عمل مذکور، جرم نیست.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

1. شهادت دروغ در دادگاه نزد مقامات رسمی مورد مجازات قرار می‌گیرد.
2. مجازات اصلی شامل حبس و جزای نقدی است.
3. حبس می‌تواند از سه ماه و یک روز تا دو سال باشد.
4. جزای نقدی می‌تواند از ۸۲/۵۰۰/۰۰۰ تا ۳۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال باشد.
5. این مجازات علاوه بر مجازات‌های خاص مربوط به حدود و قصاص و دیات اعمال می‌شود.
6. شهادت دروغ اثرات قانونی جدی دارد و می‌تواند به حقوق افراد ضرر بزند.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

در مورد شهادت زور و کذب، روایاتی وجود دارد از جمله روایت امام صادق که سخن شاهد زور هنوز نزد حاکم به پایان نرسیده‌ است که جایگاه خود را در جهنم پر از آتش می‌کند، یا در روایت دیگر می‌فرمایند اگر چیزی که شاهد به دروغ بر آن شهادت داده‌ است موجود باشد باید به صاحبش برگردانده شود و اگر تلف شده باشد به همان مقدار ضامن است. همچنین در روایتی دیگر آمده‌ است که دو نفر نزد امام علی (ع) شهادت داده‌اند که شخصی دزدی کرده‌ است و دست آن شخص قطع شد، سپس علیه مرد دیگری شهادت دادند و گفتند اشتباه کردیم، امام علی (ع) فرمودند شهادت آنان در مورد شخص دوم پذیرفته نمی‌شود و دو شاهد باید دیه قطع دست را بپردازند.

رویه‌های قضایی

• نظریه ۷/۸۷۸۰–۷۲/۱۲/۱۷ تعقیب متهم به شهادت کذب، منوط به صدور رای از طرف دادگاه می‌باشد.

• نظریه شماره ۷/۹۸/۶۴۹ مورخ ۱۳۹۸/۰۵/۱۶ اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره ۷/۹۷/۳۰۹۳ مورخ ۱۳۹۸/۰۵/۰۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۴۲۳ مورخ ۱۴۰۰/۰۴/۲۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مجازات شهادت کذب نزد مقامات رسمی در دادسرا یا شورای حل اختلاف
• نظریه شماره ۷/۹۹/۱۱۸۹ مورخ ۱۳۹۹/۰۹/۱۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شهادت دروغ در دادسرا و مطلق بودن این جرم
• نظریه شماره ۷/۹۹/۱۰۷۳ مورخ ۱۳۹۹/۰۸/۲۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم شمول استشهادیه مشتمل بر مطالب کذب تحت عنوان شهادت دروغ

• رای وحدت رویه شماره ۸۳۵ مورخ ۱۴۰۲/۶/۲۸ هیئت عمومی دیوان عالی کشور
• رای دادگاه درباره ادای شهادت کذب در در دادسرا یا کلانتری (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۴۸۰۰۰۷۰)
• رای دادگاه درباره امضاء استشهادیه کذب (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۴۰۰۲۳۱)
• رای دادگاه درباره الزامات مشاور املاک در معاملات (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۱۱۹۳)
• رای دادگاه درباره تحصیل گواهی انحصار وراثت برخلاف حقیقت (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۴۲۰۰۹۶۳)

مقالات مرتبط

• جرم‌انگاری کتمان شهادت و چالش‌های آن در حقوق ایران
• شهادت کذب در نظام‌های کیفری ایران، انگلستان و وِیلز
• ابزارهای تفسیر در برخی آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور، در پرتو آموزه‌هایی از نظام حقوقی آمریکا
• تأملی در باب ادله اثبات جرم در قانون مجازات اسلامی
• شهادت دروغ و کتمان شهادت در حقوق بین‌النهرین باستان، ایران و اسلام

• رجوع از شهادت پس از صدور حکم کیفری در فقه امامیّه و حقوق ایران
• درنگی در جرم انگاری «پولشویی»