نظریه شماره 1193/95/7 مورخ 1395/05/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
نظریه مشورتی 1193/95/7
شماره نظریه۱۱۹۳/۹۵/۷
شماره پرونده۷۷۷-۱/۱۶۸-۹۵
تاریخ نظریه۱۳۹۵/۰۵/۲۳

استعلام: ۱-چنانچه دادگاه بدوی به حبس متهم اظهارنظر نموده باشد اما دادگاه تجدیدنظر نظر به برائت داشته باشد تعیین وقت رسیدگی لازم است

۲-چنانچه نظر دادگاه بدوی برائت باشد دادگاه تجدیدنظر نیز همین نظر را داشته باشد آیا لازم است وقت رسیدگی تعیین گردد.

۳-چنانچه متهم زندانی باشد و نظر دادگاه تجدیدنظر بر برائت باشد و هیچ گونه تقاضای ازسوی زندانی مبنی تخفیف یا اعتراض به قرار واصل نشده باشد دادگاه تجدیدنظر می تواند قرار صادره را به نحوی تخفیف می دهد که منتهی به آزادی زندانی بشود بند ث ماده ۴۵۰ ق.آ.د.ک

در ضمن موضوع سؤال در نشست قضایی دادگاه تجدیدنظر استان در تاریخ ۲۶/۱/۹۵ مطرح و نظرات به شرح ذیل ارائه شد و خواسته همکاران طرح سؤال از اداره کل محترم حقوقی قوه قضائیه بوده است.

نظر اکثریت: به نظر می رسد با توجه به بند ت ماده ۴۵۰ قانون آئین دادرسی کیفری اصلاحی ۲۴/۳/۹۴ که اشعار می دارد اگر عملی که محکوم علیه به اتهام ارتکاب آن محکوم شده به فرض ثبوت جرم نبوده یا به لحاظ شمول عفو عمومی و یا سایر جهات قانونی متهم قابل تعقیب رأی مقتضی صادر می کند می توان درمواردی که با فرض ثبوت عمل جرم نباشد با مشمول عفو عمومی شده رأی مقتضی صادر کند ضمن اینکه به غیر آن سایر جهات قانونی نیز این امکان را می دهد تا دادگاه نسبت به موضوع بدون تعیین وقت رسیدگی اتخاذ تصمیم کند در نامه آقای فداییان معاون حقوقی در اصلاح ماده ۴۵۰ق.آ.د.ک اصلاحی ۲۴/۳/۹۴ کند نیز آمده بود که محاکم با استنباط از قانون مشکلات حل کنند عقل سلیم حکم نمی کند که دادگاه اعتقاد به برائت داشته باشد با این وصف محکوم علیه در زندان نگهداری و تعیین وقت رسیدگی کند در هیچ یک از موارد که دادگاه تشخیص به عدم وقوع جرم بدهد می تواند بدون تعیین وقت اقدام کند.

نظر اقلیت: نظر به اینکه سابقا قانونگذاری ماده ۴۵۰ق.ق.د.ک اصلاحی ۲۴/۳/۹۴ که در ماده ۲۵۷قانون آئین دادرسی کیفری سابق بوده و مقنن اگر عملی که محکوم علیه به اتهام ارتکاب آن محکوم شده است به فرض ثبوت جرم نبوده یا به لحاظ شمول عفو عمومی و یا سایر جهات قانونی متهم قابل تعقیب نباشد و یا دادگاه تجدیدنظر به هر دلیل برائت متهم را احراز نماید حکم بدوی نقض و رأی مقتضی صادر می کند هر چند محکوم علیه درخواست تجدیدنظر نکرده باشد و چنانچه محکوم علیه در حبس باشد فورا آزاد خواهد شد در قانون جدید قانونگذاری ننموده است مقنن با وجود برائت آن را حذف کرده فلذا مفروض مقنن بوده است و تسری برائت به این بند جایگاهی ندارد و باید تعیین وقت رسیدگی شود

جواب سؤال ۳ نظر اتفاقی: می تواند بدون تعیین وقت رسیدگی اتخاذ تصمیم نماید.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱: معیار لزوم یا عدم لزوم تعیین وقت رسیدگی توسط دادگاه تجدیدنظر، مجازات مقرر در قانون برای بزه انتسابی به محکوم علیه رأی بدوی است و در این خصوص بند ث ماده ۴۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری اصلاحی ۲۴/۳/۱۳۹۴ تکلیف را مشخص نموده است، بنابراین در فرض مطروحه درصورتی که حبس تعیین شده از حیث ارتکاب جرائم تعزیری درجه چهار، پنج، شش و هفت باشد، تشکیل جلسه دادرسی متعاقب تعیین وقت رسیدگی حتی در فرض اینکه نظر دادگاه بر برائت باشد ضروری است.

۲: با استفاده از معیار ذکر شده در بند ۱، آنچه در لزوم تعیین وقت رسیدگی موثر است، مجازات قانونی جرم است، در موارد مشمول بند ث ماده ۴۵۰ قانون مذکور، قانونگذار صراحتا اعلام داشته "... هرگاه جرم از جرائم مستوجب مجازات های حدود، قصاص و جرائم غیر عمدی مستوجب بیش از نصف دیه و یا جرائم تعزیری درجه چهار و پنج باشد به طور مطلق و..." با صدور دستور تعیین وقت رسیدگی به طرفین و اشخاصی را که حضورشان ضروری است، احضار می کند، بنابراین با توجه به استعمال عبارت "به طور اطلاق" در این بند اعم از آنکه حکم دادگاه بدوی برائت یا محکومیت باشد در این موارد دادگاه تجدیدنظر استان، الزاما باید وقت رسیدگی تعیین نماید.

۳: از مجموعه مقررات مربوط به ویژه ماده ۴۵۴ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲، ناظر به تبصره ۲ ماده ۲۴۴ استنباط می شود که دادگاه تجدیدنظر، چنانچه قرار تأمین را متناسب نداند، نسبت به تشدید یا تخفیف اقدام خواهد کرد.