نظریه شماره 7/1400/1732 مورخ 1401/02/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۷/۱۴۰۰/۱۷۳۲
شماره پرونده	۱۴۰۰-۱۱۲/۱-۱۷۳۲ ع
تاریخ نظریه	۱۴۰۱/۰۲/۳۱

استعلام: در صورتی که مأمور یک اداره دولتی خارج از حدود وظایف و اختیارات اداره متبوع خود و یا در فرضی که یک اداره خارج از وظایف و اختیارات خود و در محدوده وظایف و اختیارات اداره دولتی دیگر، مبادرت به صدور سندی نماید:

۱- آیا این سند برای اداره دولتی واجد صلاحیت و نیز دیگر افراد عادی و مرتبط الزام آور و قابل استناد است؟

۲- آیا چنین سندی در محاکم و مراجع قضایی قابلیت استناد دارد؟

۳- آیا چنین سندی واجد اثر حقوقی است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

اولا، وفق مواد ۱۲۸۴ و ۱۲۸۶ قانون مدنی، سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد و بر دو نوع رسمی و عادی است.

ثانیا، منظور از مأمورین رسمی مذکور در ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی کسانی هستند که از سوی مقام صلاحیت دار برای تنظیم سند رسمی تعیین شده اند. این مأمورین رسمی حسب مورد ممکن است مستخدم دولت باشند یا غیر آن؛ مانند سردفتران اسناد رسمی.

ثالثا، مأمور باید برای تنظیم سند رسمی صلاحیت داشته و در حدود صلاحیت خود عمل نماید وگرنه سند تنظیمی فاقد عنوان رسمی است و در صورت دارا بودن امضا یا مهر طرف، برابر ماده ۱۲۹۳ قانون مدنی، سندی عادی تلقی می شود.

رابعا، در فرضی که اداره دولتی خارج از حدود وظایف و اختیارات خود و در محدوده وظایف و اختیارات اداره دولتی دیگر مبادرت به تنظیم نوشته ای می کند، این نوشته مشمول تعریف سند مندرج در ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی و سند عادی موضوع ماده ۱۲۸۶ این قانون است؛ اما قابلیت استناد و اعتبار آن، امری قضایی است که احراز آن بر عهده مرجع رسیدگی کننده است.