رمزگشایی از ماده 149 قانون مجازات اسلامی سال1392

عنوان	رمزگشایی از ماده ۱۴۹ قانون مجازات اسلامی سال۱۳۹۲
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	فهیمه بیات
استاد راهنما	مرتضی جوانمردی صاحب
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه کردستان

رمزگشایی از ماده ۱۴۹ قانون مجازات اسلامی سال۱۳۹۲ عنوان پایان نامه ای است که توسط فهیمه بیات، با راهنمایی مرتضی جوانمردی صاحب در سال ۱۳۹۷ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه کردستان دفاع گردید.

چکیده

هر واژه ای در جامعه انسانی با توجه به دانسته های موجود تا آن زمان، مفهومی نزد مردمان آن جامعه دارد و البته با تغییر زمان و نیز مکان، مفهوم و معنا هم تغییر می کند. واژه جنون از این قاعده مستثنی نیست به دیگر سخن جنون در جوامع و تواریخ گذشته با آنچه که امروزه و در ایران و سایر کشورهای جهان معنا می شود متفاوت بوده و هست. در تاریخ قانون گذاری کیفری ایران واژه مذکور در قوانین آیین دادرسی کیفری ۱۲۹۰ و مجازات عمومی ۱۳۰۴ با عنایت به ارتباط آن با بیماری های دماغی تبیین گردید اما در ۱۳۵۲ و اصلاحات قانون مجازات عمومی به یکباره از قانون حذف شد چرا که مقنن در رویکردی علمی به موضوع و در جهت صراحت و دقت متن جزایی گام بر می داشت اما در قوانین مجازات اسلامی ۱۳۶۱و ۱۳۷۰ و بازگشت به ریشه های فقهی، واژه جنون را، حتی بدون ارتباط با بیماری های روانی و دماغی و با همان اصطلاحات فقهی وارد قانون کرد. علیرغم این اقدام مقنن، عملکرد روانپزشکان به طور کلی برگشت نکرد. هرچند نگاه موسع مقنن ۵۲ به اختلالات راجع به تمییز و اراده حذف گردید. مقنن در سال ۱۳۹۲ با لحاظ نگاه علمی خواسته است بخشی از این وضعیت را تصحییح نماید اما در تدوین ماده ۱۴۹ قانون مجازات اسلامی، دو نگاه علمی و عرفی – فقهی را با هم مخلوط کرده و از یک سو از اختلال روانی که یک اصطلاح علمی است بهره جسته اما از سویی دیگر واژه جنون را مجددا استفاده نموده و آن را معادل اختلال روانی منجر به فقدان تمییز و یا اراده دانسته است که شایسته تحقیق و تدقیق در آن و نحوه کاربرد آن در قضاوت دارد. در این تحقیق با لحاظ نگاه مقنن در بهره مندی از داده های علمی به سراغ مفاهیم و مصادیق اختلال روانی رفته و ضمن تشریح جزییات در بخش دوم سعی شده است شاخص های مسیولیت کیفری در ارتباط با ویژگی های انواع اختلال روانی مطابقت داده شود که چه اختلالاتی منجر به فقدان تمییز یا اراده می شود. با این وجود نباید از حذف نگاه مقنن ۵۲ در دخالت دادن درجات مختلف اختلال روانی در ارزیابی مسیولیت کیفری غافل بود. حاصل پژوهش حاضر این است که جنون بیش از آنکه مصداق یک بیماری یا اختلال خاص باشد یک مفهوم است و به حالت کسی گفته می شود که قوه ی تمییز یا اراده ندارد و از طرف دیگر، واژه ای عرفی – حقوقی است نه اینکه واژه ای علمی بوده و در حیطه ی روانپزشکی کاربرد داشته باشد. لذا روانپزشکان نیز با درنظرگرفتن شاخص هایی که قانون گذار برای جنون در نظر گرفته، جنون متهم را تشخیص می دهند.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه و کلیات

بیان مسیله

پرسش های پژوهش

اهداف پژوهش

پیشینه ی پژوهش

اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

روش پژوهش

ساماندهی پژوهش

فصل اول: داده های علمی در مورد اختلالات روانی

۱–۱– مفهوم اختلالات روانی

۱–۱–۱– سبب شناسی اختلالات روانی

۱–۱–۲– مصادیق اختلالات روانی

الف– اختلالات نوروتیک

ب– اختلالات سایکوتیک

ج– سایر اختلالات روانی موثر برعقل

فصل دوم: مسیولیت کیفری و زوال آن به علت اختلالات روانی

۲–۱– مفهوم و مبانی مسیولیت کیفری

۲–۱–۱– مسیولیت کیفری در لغت

۲–۱–۲– مسیولیت کیفری در اصطلاح حقوقی

۲–۱–۳– مسیولیت کیفری در اصطلاح فقهی

۲–۱–۴– مبانی مسیولیت کیفری

الف– مبانی مسیولیت کیفری در حقوق جزا

ب– مبانی مسیولیت کیفری در اسلام

۲–۲– تاثیر اختلالات روانی بر عنصر روانی و مسیولیت کیفری

۲–۲–۱– مفهوم عنصر روانی

۲–۲–۲– نقش عنصر روانی در مسیولیت کیفری

الف– اجزای عنصر روانی در جرایم عمدی

ب– اجزای عنصر روانی در جرایم غیر عمدی

۲–۳– عوامل رافع مسیولیت کیفری

۲–۳–۱– عوامل رافع مسیولیت کیفری در حقوق جزا

۲–۳–۲– عوامل رافع مسیولیت کیفری در اسلام

۲–۴– جنون و آثار آن بر مسیولیت کیفری

۲–۴–۱– تاریخچه ی جنون

۲–۴–۲– مفهوم جنون

الف– جنون در لغت

ب– جنون در اصطلاح حقوقی

ج– جنون در اصطلاح روانپزشکی

د– جنون در اصطلاح فقهی

۲–۴–۳– شروط تحقق جنون رافع مسیولیت کیفری

۲–۴–۴– تردید در جنون

۲–۴–۵– بار اثبات جنون در امور کیفری

۲–۴–۶– تشخیص جنون

۲–۵– تحولات قانون گذاری درمورد اختلالات موثر بر مسیولیت کیفری

۲–۵–۱– جنون و اختلالات دماغی در قانون مجازات عمومی سال ۱۳۰۴ و آیین دادرسی کیفری سال ۱۲۹۰

۲–۵–۲– رویکرد علمی در قانون مجازات عمومی سال ۱۳۵۲

۲–۵–۳– رویکرد فقها در قانون مجازات اسلامی مصوب سال های ۱۳۶۱ و ۱۳۷۰

۲–۵–۴– رویکرد بینابین در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲

۲–۶– مصادیق فقدان قوه ی تمییز و اراده

۲–۷– نتیجه گیری

منابع

کلیدواژه ها

• اختلالات روانی
• جنون