رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اختلاف در دائم یا موقت بودن عقد نکاح

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۰۸۳۰۰۳۳۰
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۴/۳۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۳ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	اختلاف در دائم یا موقت بودن عقد نکاح
قاضی	ذکر اله احمدی یعقوب انصاری

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اختلاف در دائم یا موقت بودن عقد نکاح: هرگاه رابطه زوجیت محرز بوده و اختلاف درخصوص دائم یا موقت بودن آن باشد، اصل بردوام است؛ مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.

رأی خلاصه جریان پرونده

خانم م. م. دادخواستی به طرفیت ورثه مرحوم ع.م. به اسامی ح. وق. وم. وع. و ط. وف. وف. وس. شهرت همگی م. و خانم م.م. بخواسته صدور حکم مبنی بر اثبات زوجیت با مرحوم ع. م. تقدیم دادگستری شهرستان نیشابور نموده است خواهان درشرح دادخواست بیان داشته اینجانب بموجب عقد نامه عادی مورخ ۱۳۶۲/۰۲/۱۵ همسر دائمی مرحوم ع. م. می باشم که عقد بصورت دائم با صداقیه یکصد هزار تومان به نرخ سال ۱۳۶۲ بوده است و شاهد دارم که بصورت دائم بوده است لذا تقاضای صدور حکم بر اثبات زوجیت دائم خود با مرحوم ع. م. را دارم رسیدگی به شعبه پنجم دادگاه حقوقی نیشابورمحول گردیده است خواندگان آقای س.م. ب. وکیل پایه یک دادگستری را به عنوان وکیل مدافع خود تعیین نموده اند در اولین جلسه دادگاه خواهان اظهارداشته خواسته بشرح دادخواست تقدیمی است من همسردوم مرحوم ع. م. هستم عقدنامه عادی است که پیوست می باشد و رسمی نشده است مردم وشورای محل اطلاع دادند خواندگان هم قبول دارند که من همسرمرحوم بوده ام ولی مدعی هستند که مرا طلاق داده است وکیل خواندگان اظهار داشته خواهان هیچ دلیلی دال بر ازدواج دائم به دادگاه ارائه نداده است مستند عادی تقدیمی فاقد امضاء مرحوم وفاقد امضاء شخص عاقد است دادگاه قرار استماع شهادت شهود خواهان را صادر نموده است درجلسه مورخ ۱۳۹۳/۰۵/۳۰ که به همین منظور تشکیل گردیده خواهان برمفاد خواسته خود تأکید کرده است احد از گواهان بنام آقای ع. م. ۵۰ساله اظهار داشته من برادر ع. م. هستم آن مرحوم حدود ۲۷ سال این خانم بابرادرم زندگی کرد همه مردم اطلاع دارند گواه دیگر بنام ح.ق. اظهار داشته است مرحوم ع. برادر خانم من می باشد و اطلاع کامل دارم که ازدواج دائم بوده است وحدود ۲۷ سال باهم زندگی کرده اند آقای ا. م. ۵۲ ساله اظهار داشته حاضرم سوگند یاد کنم که مرحوم ع. برادرم می باشد وخانم م. زن برادرم بوده است وازدواج دائم بوده است وکیل خواندگان اظها رداشته در رابطه با شهادت شهود که در جلسه حاضر می باشند که شهادت به زوجیت خواهان داده اند باید عرض کنم موکلین معتقدند که زوجیت ایشان منقطع بوده و مدت آن هم به اتمام رسیده است گفتنی است برخی از موکلین هنگام فوت مرحوم پدرشان به خواهان گفته اند که ع. فوت کرده لکن ایشان اظهار داشته چون رابطه زوجیت برقرار نمی باشد از حضور در مراسم تعزیه وحتی ملاقات مرحوم بلحاظ فقدان رابطه اعتذار کرده است لذا موکلین قویا منکر رابطه زوجیت دائم هستند وآنچه در شورای حل اختلاف هم بیان کرده اند صرفا ناظر به ازدواج موقت بوده است وشهود تعرفه شده هیچ کدام حین اجرای صیغه نکاح حاضر نبوده اند ازطرفی مستند عادی ارائه شده فاقد امضاء مرحوم است ولازم است عاقد را احضار و از ایشان استماع شهادت گردد دادگاه پرونده استنادی شورای حل اختلاف شماره ۴ح ۳۱۵ – ۹۲ را مطالبه و مورد بهره برداری قرار داده است بدین توضیح که پس ازفوت مرحوم ع. م. خواندگان بعنوان ورثه وی تقاضای صدور گواهی انحصار ورثه نموده وپس از صدور گواهی انحصار ورثه خانم م. م. اعتراض وخود را بعنوان یکی از ورثه مرحوم ع. م. معرفی که پس از بررسی درنهایت بموجب دادنامه ۶۱۰/۱۱ مورخ ۱۳۹۲/۰۹/۰۲ خانم م. م. جزء وورثه مرحوم ع. م. محسوب گردیده است که پس از اعتراض ورثه پرونده به شعبه پنجم دادگاه حقوقی ارسال است . دادگاه ختم رسیدگی رااعلام و بشرح دادنامه ۳۲۳۳ – ۱۳۹۳/۰۹/۱۷ باتوجه به محتویات پرونده واظهارات خواندگان درمورد ۱۳۹۲/۰۷/۰۸ در شورای حل اختلاف در پرونده استنادی که اقرار کرده اند خانم م. م. همسر پدرشان بوده است اما پدرشان گفته است ۱۵ سال پیش او را طلاق داده است و اظهارات دو نفر از خواندگان در جلسه رسیدگی ۱۳۹۳/۰۷/۳۰ که زوجیت را قبول دارند ولی بطور موقت و اظهارات شهود با توجه به اینکه از سوی خواندگان هیچ گونه دلیل و مدرکی که حکایت از وقوع طلاق باشد ارائه نشده است دادگاه باتوجه به مراتب فوق ونظر به اینکه در موارد اختلاف در دائم وموقت اصل بردوام است مگر آنکه خلاف آن ثابت شود لذا به استناد ماده ۱۰۶۲ قانون مدنی حکم به اثبات زوجیت بین خواهان و مرحوم ع. م. مورث خواندگان صادر نموده است وکیل خواندگان از رأی صادره تجدیدنظر خواهی نموده است که به موجب دادنامه ۲۳۲۸ – ۱۳۹۲/۱۲/۱۲ صادره از سوی شعبه پانزدهم دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی با این استدلال که مدافعات و اظهارات طرفین و اظهارات گواهان خواهان بدوی و نیز گواهان تجدیدنظرخواهان زوجیت را محقق دانسته و اصل ازدواج را اعلام ولی آن را تمام شده یا موقت ذکر نموده اند که همگی وراث منکر اصل ازدواج نبوده اند وطلاقی ثابت ننموده اند از مجموع محتویات این پرونده برای این دادگاه زوجیت محرز بوده لذا بررأی صادره ایرادی وارد ندانسته و دراین مرحله از رسیدگی موجبی برای نقض حکم ارائه نشده است لذا ضمن رد تجدیدنظر خواهی رأی معترض عنه را تأیید نموده است که در این مرحله خانم ط. م. وسایر ورثه مرحوم ع. م. با وکالت آقای س.م. ب. از رأی صادره فرجامخواهی نموده است ودرلایحه پیوست دادخواست فرجامخواهی وکیل فرجامخواهان باتکرار مطالب ابرازی در قبل نقض دادنامه صادره را خواستار شده است که پس از تبادل لوایح وارسال پرونده به دیوان عالی کشور جهت رسیدگی به این شعبه ( ۲۳) ارسال گردیده است . هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای احمدی عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی میدهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

ازناحیه فرجامخواهان اعتراض موجه ومستدلی نسبت به دادنامه فرجامخواسته بعمل نیامده است وایراد بر دادنامه از حیث استدلال ورعایت تشریفات دادرسی درحدی نیست که نقض آن را ایجاب نماید بنابراین استنباط دادگاه از دلایل ومحتویات پرونده خالی از اشکال مؤثر تشخیص ودادنامه موصوف به شماره ۲۳۲۸ صادره از شعبه پانزدهم دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی ابرام میگردد.

شعبه ۲۳ دیوان عالی کشور - رئیس و مستشار

یعقوب انصاری - ذکرالله احمدی