رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تاثیر مدت رابطه زوجیت بر دایم تلقی شدن عقد نکاح

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۰۸۶۰۰۰۷۸
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۳/۲۵
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۳۰ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	تاثیر مدت رابطه زوجیت بر دایم تلقی شدن عقد نکاح
قاضی	غلامرضاشاکری محمد علی کریم پور

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تاثیر مدت رابطه زوجیت بر دایم تلقی شدن عقد نکاح: در فرض تداوم رابطه زوجیت بین طرفین به مدت قابل توجهی(چهل سال) که عرفا حکایت از دائمی بودن عقد نکاح دارد و با توجه به اینکه موقت بودن نکاح امری استثنائی بوده و نیاز به اثبات دارد؛ نکاح مذکور دائم تلقی می شود.

رأی خلاصه جریان پرونده

خانم م. ف.ف. با وکالت آقای ع. ن. در تاریخ ۱۳۹۳/۶/۳ دادخواستی به طرفیت وراث مرحوم م. ن.ق.الف. (خانم ها و آقایان ف. همسر و الف. و م. و ز. و ص. و الف. شهرت همگی ن. ق. فرزندان مرحوم) به خواسته اثبات زوجیت با ثبت واقعه ازدواج تقدیم دادگاه های خانواده تبریز نموده و وکیل خواهان چنین توضیح داده بر حسب اعلام موکله و استشهادیه محلی پیوستی مبنی بر اینکه مشارالیها در اوایل سال ۱۳۴۹ هجری شمسی با مرحوم م. ن. ق. (مورث خواندگان) ازدواج دائم نموده و سالهای متمادی بعنوان همسر دومی مرحوم در منزل جداگانه ایشان زندگی کرده اند که به لحاظ شرایط و موقعیت خانوادگی مرحوم امکان ثبت واقعه ازدواج نشده و موکله از حقوق بعد از فوت همسرش محروم گردیده است و تقاضای رسیدگی و صدور حکم شایسته مبنی بر اثبات زوجیت را نموده اند . رسیدگی به موضوع به شعبه بیست و ششم دادگاه خانواده تبریز ارجاع گردیده دادگاه مرقوم با ارسال نسخه ثانی دادخواست و ضمائم برای خواندگان طرفین را به دادرسی دعوت نموده جلسه مقرر در تاریخ ۱۳۹۳/۶/۲۹ با حضور وکیل خواهان و سه تن از خواندگان به اسامی الف. ، م. و الف. هر سه ن. تشکیل گردیده وکیل خواهان خواسته را به شرح دادخواست بیان داشته و عنوان نموده که برای اثبات ادعا شهودی وجود دارد که به شهادت آنان استناد نموده خواندگان حاضر در جلسه باستثنای الف. که مادر وی خواهان پرونده است ضمن قبول رابطه زوجیت نکاح خواهان را موقت اعلام نموده اند نه دائم و آقای الف. ن. اظهار داشته بنده خواسته را قبول دارم و خواهان با مرحوم پدرمان ازدواج دائمی نموده بودند . دادگاه ضمن اخذ توضیحاتی از وکیل خواهان در مورد وجود سندعادی یا رسمی در مورد نوع عقد قرار استماع شهادت شهود خواهان را صادر نموده و الف. و م. دو تن از خواندگان حاضر نیز در جهت اثبات نوع عقد (موقت بودن آن) به شهادت شهود استناد نموده اند که دادگاه مراتب حاضر کردن شهود را در جلسه بعدی و ابلاغ آن به خواندگان را دستور داده است . آقای ی. پ.به وکالت از خواندگان خود را معرفی نموده جلسه مقرر بعدی در تاریخ ۱۳۹۳/۷/۲۸ تشکیل گردیده است . در این جلسه وکیل خواهان و نیز وکیل خواندگان حضور یافته اند . از خواندگان نیز آقایان الف. و الف. حضور داشته اند . طرفین شهود خود را معرفی و از هر طرف دو نفر که دادگاه شهادت آنان را استماع نموده است . شهود عمدتا خواهان و مرحوم م. ن. را در مدت ۴۰ سال زن و شوهر اعلام نموده اند ولیکن از اینکه عقد نامبردگان موقت یا دائمی بوده اظهار بی اطلاعی نموده اند . وکلاء هر یک مطالبی بیان داشته اند که دادگاه اظهارات آنان را استماع کرده و در صورتمجلس منعکس نموده است و متعاقب جلسه مذکور دادگاه با اعلام ختم رسیدگی به شرح دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۴۱۲۵۳۰۱۱۴۸ ۱۳۹۳/۸/۱۸ به صدور رأی مبادرت نموده و با استدلالات مندرج در دادنامه و از جمله اینکه تداوم رابطه زوجیت بین طرفین به مدت تقریبی چهل سال عرفا حکایت از دائمی بودن عقد نکاح دارد و موقت بودن نکاح امری استثنائی بوده و نیاز به اثبات دارد دعوی مطروحه را وارد تشخیص و به استناد مواد ۱۸۳ ۱۹۱ ۲۱۹ ۲۲۳ ۱۰۶۲ از قانون مدنی و ماده ۱۹۸ از قانون آئین دادرسی مدنی حکم به وجود رابطه زوجیت دائم بین خواهان با مورث خواندگان (مرحوم م. ن.) تا زمان فوت آن مرحوم صادر و اعلام می دارد . رأی حضوری و قابل تجدیدنظر توصیف شده است . پس از آن خواندگان با وکالت آقای ی. تجدیدنظر خواهی بعمل آورده اند و پرونده در شعبه ۱۳ دادگاه تجدیدنظر استان آذربایجان شرقی مطرح گردیده و دادگاه مرقوم نیز با اعلام ختم دادرسی در وقت فوق العاده مورخ ۱۳۹۳/۱۰/۱۶ به شرح دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۴۱۲۳۳۰۱۲۹۴ ۱۳۹۳/۱۰/۱۷ به صدور رأی مبادرت و با استدلال منعکس در دادنامه تجدیدنظر خواهی را وارد ندانسته و ضمن رد آن دادنامه تجدیدنظر خواسته را تایید و استوار نموده اند و رأی را قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور توصیف نموده اند و پس از صدور و ابلاغ رأی مزبور خواندگان با وکالت آقای ی. پ. فرجام خواهی بعمل آورده و پرونده جهت رسیدگی به فرجام خواهی نامبردگان به دیوان عالی کشور ارسال و حسب الارجاع در این شعبه مطرح و اینک رسیدگی به درخواست مطروحه در دستور کار شعبه قرار دارد و مفاد لایحه وکیل فرجامخواهان حین شور قرائت می گردد . از ناحیه فرجام خوانده ظاهرا لایحه ای واصل نگردیده است . هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای م. ک. عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده نسبت به دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۴۱۲۳۳۰۱۲۹۴۰ ۱۳۹۳/۱۰/۷ فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

در خصوص فرجام خواهی آقایان و خانم ها : ۱ ف. خ. ۲ الف. ۳ م. ۴ س.۵ ز. ۶ ص. ۷ الف. شهرت همگی ن. ق. (ردیف اول همسر مرحوم م. ن.ق. وردیف های ۲ الی آخر فرزندان آن مرحوم) با وکالت آقای ی. پ. نسبت به دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۴۱۲۳۳۰۱۲۹۴ ۱۳۹۳/۱۰/۷ صادره از شعبه سیزدهم دادگاه تجدیدنظر استان آذربایجان شرقی که متضمن تایید دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۴۱۲۵۳۰۱۱۴۸ ۱۳۹۳/۸/۱۸ صادره از شعبه بیست و ششم دادگاه خانواده تبریز است و دادنامه اخیر الذکر مشعر بر صدور حکم به وجود رابطه زوجیت دائم بین خانم م. ف.ف. با مورث فرجام خواهان (مرحوم م. ن.ق.الف. ) تا زمان فوت آن مرحوم است . نظر به اینکه ازناحیه وکیل فرجام خواهان ایراد و اعتراض موثر و موجهی که بر اساس و مبانی و استنباط و استدلال دادگاه های بدوی و تجدیدنظر خدشه وارد و موجب نقض رأی فرجام خواسته گردد بعمل نیامده و رأی مزبور نیز با توجه به محتویات پرونده و دلایل موجود در آن موافق با موازین شرعی و قانونی صادر شده و فاقد ایراد و اشکال موثر است و لذا بنابمراتب ضمن رد فرجام خواهی بعمل آمده دادنامه فرجام خواسته مستندا به ماده ۳۷۰ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی ابرام می گردد. این رأی قطعی است .

شعبه ۳۰ دیوان عالی کشور - رئیس و عضو معاون

محمد علی کریم پور - غلامرضا شاکری