رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست فسخ نکاح به دلیل عیوب ظاهری

شماره دادنامه	۹۲۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۱۳۶۹
تاریخ دادنامه	۱۳۹۲/۱۰/۰۷
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۸ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	درخواست فسخ نکاح به دلیل عیوب ظاهری
قاضی	حسن عباسیان عبدالعلی ناصح کریمپور نطنزی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست فسخ نکاح به دلیل عیوب ظاهری: اگر سلامت زوجین به هنگام ازدواج، عرفا شرط بنایی طرفین محسوب گردد مقصود سلامت نسبی آن ها است نه سلامت مطلق. به علاوه چنین شرطی مربوط به عیوب و بیماری های درونی صعب العلاج یا غیرقابل علاج بوده نه عیوب ظاهری که از ناحیه زوجین و اطرافیان آنان در ملاقات ها و معاشرت ها قابل رؤیت و تشخیص است بنابراین وجود چنین عیوب ظاهری در هر یک از زوجین نمی تواند دلیل بر فقدان سلامت نسبی در آنان باشد.

رأی خلاصه جریان پرونده

خانم پ.ن. به وکالت از طرف آقای م.ر. به طرفیت خانم ف.ج. دادخواستی به خواسته فسخ نکاح به لحاظ اعمال ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی تقدیم و توضیح داده حسب سند نکاحیه پیوست پرونده علقه زوجیت فی مابین زوجین ثابت است و هرچند در عقد ازدواج شرط سلامت نشده لکن عقد متبانیا بر آن واقع شده است موکل مدعی است که همسرش دارای قوز شدید کمر می باشد که در زمان خواستگاری و عقد از کمربند مخصوص استفاده نمود و در رابطه با این عیب هیچ گونه صحبتی با موکل ننموده است اخیرا به دلیل گرمی هوا خوانده از کمربند استفاده ننموده و موکل متوجه این عیب گردیده است و چون خوانده پنهان کاری نموده است مستندا به مواد ۱۱۲۰ و ۱۱۲۸ ۱۱۳۱ قانون مدنی تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر فسخ نکاح را به لحاظ اعمال ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی دارم. دادخواست مطروحه در شعبه اول دادگاه حقوقی بهبهان ثبت و مورد رسیدگی قرار می گیرد. جلسه اول دادرسی به تاریخ ۲۳/۷/۹۱ با حضور وکلای طرفین تشکیل شد وکیل خوانده اظهار داشت اولا: قبل از عقد زوجین حدود چهل روز نامزد بوده و در مدت نامزدی چندین بار زوج با زوجه تنهایی صحبت نموده است و خواهرزاده زوج لباس عقد زوجه را دوخته و قاعده این ادعا با موارد ساده فوق مطابقت ندارد و اگر در زمان عقد خواستگاری زوجه عیب نداشته خود را پنهان می نموده چگونه ممکن است با این رفت وآمدها و نیز وضعیت موصوف بالا زوج متوجه این موضوع مورد ادعا نگردیده باشد مضافا به اینکه زوجه هیچ عیبی ازجمله عیب مورد ادعای خواهان را ندارد و زوجه حاضر است در محکمه حاضر و هر پزشکی که محکمه مصلحت بداند انجام دهد. وکیل خواهان اظهار داشت زوجه برای پرو لباس نزد خیاط می رود و حاضر به بیرون آوردن لباس خود نمی شود و با همان لباس و با همان شیوه لباس خود را پرو نموده است و در زمان هایی هم که موکل با ایشان رفت وآمد داشته از کمربند مخصوص استفاده می کرده است و در روزهای آخر به دلیل گرمی هوا کمربند خود را درآورده و مدعی بوده که قوز کمرش مشکلی ندارد و موکل جهت اثبات مراتب ادعایی شهودی دارد تقاضای احضار شهود و معرفی خوانده به پزشکی قانونی را دارم. سپس دادگاه زوجه را جهت معاینه پزشکی به پزشکی قانونی معرفی نموده و پاسخ واصله در برگ ۲۸ پرونده حاکیست که نامبرده (ف.ج.) دارای انحراف (در حد متوسط) ستون فقرات در ناحیه خلف سینه از خط وسط به طرفین و افزایش انحنای آن به سمت جلو (در حد متوسط) در ناحیه کمر می باشد. سرانجام دادگاه ختم رسیدگی را اعلام و به موجب دادنامه شماره ۱۱۱۰ ۳/۸/۹۱ پس از ذکر مقدمه ای از چگونگی اقامه دعوی و توضیحات بعدی وکیل خواهان و مدافعات وکیل خوانده با توجه به اظهارات وکلای طرفین و نظریه پزشکی قانونی که در قسمتی از آن آمده نامبرده (خوانده دعوی) دارای انحراف در حد متوسط ستون فقرات در ناحیه خلف سینه از خط وسط به طرفین و افزایش آن به سمت جلو در حد متوسط در ناحیه کمر می باشد و به علاوه بر اساس تحقیقات دادگاه و اظهارات وکلای منتخب در مقاولات عندالخطبه و در عقد نکاح راجع به خالی بودن زوجه از مطلق عیوب و بیماری شرطی و سنخی بیان نشده است لذا دادگاه موضوع را از مصادیق مواد ۱۱۲۰ و ۱۱۲۳و ۱۱۲۸ قانون مدنی نمی داند و درنتیجه دعوی خواهان را محکوم به بطلان اعلام نموده است. پس از ابلاغ رأی صادره وکیل زوج نسبت به آن تجدیدنظرخواهی نموده که پس از طی تشریفات قانونی شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان به موضوع رسیدگی و طی دادنامه شماره ۲۳۲۱ ۹۲ مورخ ۱۵/۱۲/۹۱ با استدلال منعکس در آن اعتراض تجدیدنظرخواه را غیر موجه تشخیص و ضمن رد آن دادنامه تجدیدنظرخواسته را تأیید نموده است. دادنامه اخیرالذکر در تاریخ ۲۰/۱/۹۲ به وکیل زوج ابلاغ شده و نامبرده در تاریخ ۳/۲/۹۲ با تقدیم دادخواست و لایحه فرجامی نسبت به آن فرجام خواهی نموده که نسخه ثانی دادخواست و ضمایم آن به زوجه فرجام خواه ابلاغ شد ولی از نامبرده لایحه جوابیه ای در پرونده مشهود نیست. پرونده پس از وصول به دیوان عالی کشور جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع گردیده است لایحه فرجامی به هنگام شور قرائت می گردد.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

فرجام خواهی آقای م.ر.با وکالت خانم پ.ن. نسبت به دادنامه شماره ۲۳۲۱ ۹۲ مورخ ۱۵/۱۲/۹۱ شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان که در جهت تأیید رأی بدوی متضمن حکم بر بطلان دعوی فرجام خواه به خواسته فسخ نکاح انشاء گردیده است وارد و موجه نیست زیرا وکیل زوج فرجام خواه به شرح دادخواست تقدیمی و توضیحات بعدی در جلسه دادرسی با ادعای اینکه زوجه فرجام خوانده دارای قوز شدید کمر بوده و در موقع خواستگاری و عقد راجع به این عیب خود صحبتی با موکل نداشته و از کمربند مخصوص استفاده نموده مستندا به ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی تقاضای فسخ نکاح را نموده است گرچه در نظریه پزشکی قانونی به شرح برگ ۲۸ پرونده بدوی اعلام گردیده که زوجه دارای انحراف (در حد متوسط) ستون فقرات در ناحیه خلف سینه از خط وسط به طرفین و افزایش انحنای آن به سمت جلو (در حد متوسط) در ناحیه کمر می باشد ولی ازآنجایی که عیب مذکور در نظریه پزشکی قانونی از عیوب ظاهری محسوب بوده که معمولا در موقع خواستگاری و عقد از طرف زوج و اطرافیانش قابل رؤیت و تشخیص بوده و اقدام زوج به ازدواج با زوجه محمول بر آن است که نامبرده با علم و اطلاع از این عیب زوجه اقدام به ازدواج با ایشان نموده است و نظر به اینکه عدم وجود عیب مذکور در زوجه فرجام خوانده نه تنها شرط تصریحی زوج برای ازدواج با ایشان محسوب نبوده و زوج دلیلی بر این امر اقامه ننموده بلکه عرفا هم عدم وجود چنین عیبی در زوجه شرط بنایی زوج برای ازدواج با زوجه محسوب نمی گردد و حتی سلامت زوجین به هنگام ازدواج با یکدیگر به فرض اینکه عرفا شرط بنایی طرفین برای ازدواج محسوب گردد سلامت نسبی زوجین بوده نه سلامت مطلق آنان و به علاوه مربوط به عیوب و بیماری های درونی صعب العلاج یا غیرقابل علاج بوده نه عیوب ظاهری که از ناحیه زوجین و اطرافیان آنان در ملاقات ها و معاشرت ها قابل رؤیت و تشخیص بوده که وجود چنین عیوب ظاهری در هر یک از زوجین نمی تواند دلیل بر فقدان سلامت نسبی موردنظر عرف در آنان باشد بنابراین و با توجه به مراتب اشعاری و اظهارات و مدافعات طرفین آراء بدوی و فرجام خواسته با عنایت به استدلال منعکس در آن موجها و منطبق بر موازین قانونی اصدار یافته و از حیث ماهوی و از جهت رعایت اصول و قواعد دادرسی ایراد و اشکالی بر آراء صادره مترتب نبوده و اعتراضات وکیل فرجام خواه هم در حدی نیست که به مبانی استدلال و استنباط و تشخیص دادگاه و اساس دادنامه فرجام خواسته خلل و خدشه ای وارد و موجبات نقض آن را فراهم سازد فلذا ضمن رد فرجام خواهی فرجام خواه مستندا به ماده ۳۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی دادنامه فرجام خواسته ابرام می گردد.

رئیس شعبه ۸ دیوان عالی کشور مستشار عضو معاون

عباسیان ناصح کریمپور نطنزی