ماده ۳۸۳ قانون مجازات اسلامی

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو

ماده ۳۸۳ قانون مجازات اسلامی: اگر یک نفر، دو یا چند نفر را عمداً به قتل برساند، اولیای دم هر یک از مقتولان می ‌توانند به تنهایی و بدون گرفتن رضایت اولیای مقتولان دیگر و بدون پرداخت سهمی ‌از دیه به آنان اقدام به قصاص کنند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

به موجب این ماده، اگر فردی چند نفر را بکشد، برای اولیاء هر یک از مقتولین به طور جداگانه حق قصاص ثابت است، البته چنانچه یکی از این اولیاء دم اقدام به قصاص کند، حق قصاص بقیه ساقط می شود.[۱]نظریه دیگری نیز وجود دارد که بر اساس آن در این حالت، حق قصاص سایرین فقط به اندازه یک دیه ساقط می گردد و مازاد دیه سایر مقتولین قابل وصول است.[۲]گروهی معتقدند در فرض تعدد مقتولین در راستای جلوگیری از بروز اختلاف باید تقدم و تأخر زمانی وقوع جنایات را ملاک اجرای حکم قرار داد.[۳]برخی بر این باورند که چنانچه قاتل یک نفر و مقتولین دو نفر و نیز قاتلین یا مقتولین، مرد یا زن باشند، در خصوص قصاص، اختلاف ایجاد می شود.[۴]

رویه قضایی

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

در خصوص ادله استقلال اولیاء به وجوه زیر استناد شده است:

1- ادعای اجماع فقها

2- ظهور برخی آیات[۵]

سوابق فقهی

برخی از فقها معتقدند اگر یک انسان، مرتکب قتل دو انسان آزاد شود، برای اولیاء دم مقتولان صرفاً حق قصاص وجود داشته و تفاوتی در اینکه قاتل همه را با هم به قتل برساند یا به ترتیب وجود ندارد.[۶]

منابع

  1. ایرج گلدوزیان. محشای قانون مجازات اسلامی. چاپ 5. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 667216
  2. عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 709672
  3. گزیده ای از پایان نامه های علمی در زمینه حقوق جزای اختصاصی (جلد دوم). چاپ 1. جنگل، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1230484
  4. جعفر کوشا. بایسته های حقوق جزای اختصاصی (جلد اول و دوم و سوم). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2007020
  5. سلسله پژوهش های فقهی حقوقی (جلد اول) (حدود اختیارات اولیای دم در استیفای قصاص). چاپ 1. قضا، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1676184
  6. سیدمهدی (ترجمه) دادمرزی. فقه استدلالی (ترجمه تحریر الروضه فی شرح اللمعه). چاپ 23. طه، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4023128