ماده 274 قانون امور حسبی

ماده 274 قانون امور حسبی: تصفیه ترکه متوفی در صورتی که متوفی بازرگان باشد تابع مقررات تصفیه امور بازرگان متوقف است.

توضیح واژگان

تصفیه ترکه: مقصود از تصفیه ترکه تعیین دیون و حقوق بر عهده متوفی و پرداخت آن ها و خارج کردن مورد وصیت از ماترک است.

بازرگان: یا تاجر سی است که شغل معمولی خود را معاملات تجاری قرار دهد. همچنین، لازم به ذکر است که کسبۀ جزء نیز تاجر محسوب می‌شوند؛ هر چند از داشتن دفاتر تجاری و مقررات ورشکستگی معاف هستند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در صورتی که مدیر تصفیه تشخیص دهد که تاجر هنگام فوت متوقف بوده است باید از دادگاه صدور حکم ورشکستگی بازرگان متوفی را تقاضا کند، تا دیون ورشکسته به نسبت دارایی که باقی مانده است، پرداخت گردد. البته این موضوع مستلزم صدور حکم ورشکستگی نیست.

نکات توضیحی

تصفیه ترکه بازرگانان متوفی تابع مقررات تصفیه بازرگان متوقف است. تفاوت تاجر متوفای ورشکسته و تاجر متوفی در این است که در مورد تاجر متوفی فقط مقررات تصفیه ترکه تجار در مورد او جاری می شود لیکن ترتب آثار دیگر ورشکستگی از جمله قابلیت فسخ معاملات موضوع ماده 424 و 425 و یا معاملات دوران توقف و ... نیاز به صدور حکم ورشکستگی دارد.

در خصوص ماده 274 قانون امور حسبی ذکر این نکته لازم است که قسمت آخر ماده 412 قانون تجارت بیان داشته حکم ورشکستگی تاجری را که حین الفوت در حال توقف بوده تا یک سال بعد از مرگ او نیز می توان صادر نمود به اعتقاد برخی حقوقدانان این قسمت از ماده 412 قانون تجارت به موجب ماده 274 قانون امور حسبی نسخ شده است زیرا مطابق ماده اخیر، تصفیه ترکه متوفی در صورتی که متوفی بازرگان باشد مطابق مقررات تصفیه امور بازرگان متوقف خواهد بود یعنی این که در هنگام تصفیه ترکه مقررات ورشکستگی اعمال گردیده و دیگر نیازی به صدور حکم ورشکستگی تاجر متوفی در مقام اعمال قسمت آخر ماده 412 قانون تجارت نمی باشد.

رویه های قضایی

در رای شماره 798 مورخ 31/8/30 صادره از شعبه 10 دیوان عالی کشور مقررات مربوط به تصفیه امور بازرگانان در مورد ترکه متوفی حسب اشعار ماده 274 قانون امور حسبی با لحاظ ماده 323 قانون مزبور مستلزم صدور حکم ورشکستگی نسبت به متوفی نخواهد بود.

• رای وحدت رویه شماره 1798 مورخ 1331/11/16 هیات عمومی دیوان عالی کشور (اداره تركه متوفی توسط دادگاه بخش)
• نظریه شماره 7/1400/972 مورخ 1400/12/16 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تصفیه ترکه بازرگان متوفی