نمایش مبدأ برای اندیشه‌های نو در «تئوری موازنه» و مقایسه آن با برخی از نظریه‌های فرانسوی

'''اندیشه‌های نو در «تئوری موازنه» و مقایسه آن با برخی از نظریه‌های فرانسوی''' نام مقاله ای از [[سید حسین صفائی]] است که در شماره پنجم (دی ۱۳۹۸) [[نشریه دانشنامه های حقوقی|فصلنامه علمی دانشنامه های حقوقی]] منتشر شده است.

== چکیده ==
تئوری موازنه کتاب جالبی است که استاد جعفری لنگرودی تألیف و در آن اندیشه‌های نو و بدیعی را مطرح کرده‌اند که در آثار قدیم و جدید بیسابقه است. اندیشه‌های وی در کتاب مزبور در این مقاله مورد بررسی واقع شده است.

در مقاله، اصول موازنه تملیک در برابر تملیک، موازنه تسلیم در برابر تسلیم و موازنه در ارزش عوضین در قراردادهای مالی معوض مورد شرح و بحث قرار گرفته است. این سه اصل موازنه از ارادة طرفین نشئت می‌گیرد و مبتنی بر عقل و منطق و عدالت است.

اصل دیگری که در کتاب و مقاله بر آن تأکید شده اصل ابقای عقد است که با اصل لزوم عقد تفاوت دارد و در آثار متقدمان و متأخران به آن توجه نشده یا به ندرت به آن اشاره شده است. این اصل گره‌گشای برخی از مسائلی است که در کتاب و مقاله مطرح شده است.

به هم خوردن هر یک از اصول موازنه پیامدهایی را به دنبال دارد. هرگاه موازنه در تملیک به هم خورد. چه بسا عقدی واقع نمی‌شود، یا به تعبیری عقد باطل است، مانند فروش مال معینی که در زمان عقد موجود یا مقدورالتسلیم نیست، یا فروش مالی که جزئی از آن متعلق به دیگری است و مالک تنفیذ نمی‌کند که در این صورت معامله نسبت به جزئی که موازنه در آن مخدوش و باطل است و از این رو مشتری می‌تواند جزئی را که اشکالی ندارد قبول و ثمن را به نسبت تقلیل دهد یا معامله را کلاً با اعمال خیار تبعض صفقه فسخ کند.

اصل موازنه در تسلیم هم که در فقه و حقوق عملی مهمتر از تملیک است باید رعایت شود و در صورت به هم خوردن موازنه مزبور قرارداد منفسخ می‌شود، مانند مورد تلف مبیع قبل از قبض، یا متعهد له می‌تواند از اجرای تعهد امتناع کند تا طرف دیگر حاضر به ایفای تعهد شود. (حق حبس) یا در پارهای موارد مشتری حق فسخ پیدا می‌کند، مانند خیار تأخیر ثمن و خیار تعذر تسلیم.

موازنه در ارزش عوضین نیز در قراردادهای مغابنه مهم و به هم خوردن آن دارای پارهای تبعات و ضمانت‌های اجرایی است، مانند خیار عیب، خیار غبن و خیار تدلیس.

اصل موازنه تملیک در برابر تملیک تا حدی قابل مقایسه با نظریه علت یا جهت تعهد در حقوق فرانسه و اصل موازنه تسلیم در برابر تسلیم تا حدی قابل مقایسه با نظریه کاپیتان استاد بزرگ فرانسوی درباره علت تعهد است.

== کلیدواژه ها ==

* تئوری موازنه
* نظریه‌های فرانسوی
* جعفری لنگرودی
* ابقای عقد

== مواد مرتبط ==

* [[ماده ۱۰۹ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۷۷ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۷۱ قانون تجارت]]
* [[ماده ۳۸۷ قانون مدنی]]
* [[ماده ۴۸۳ قانون مدنی]]
* [[ماده ۴۹۶ قانون مدنی]]
* [[ماده ۴۵۳ قانون مدنی]]
* [[ماده ۴۰۲ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۵۵ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۸۴ قانون مدنی]]
* [[ماده ۴۱۶ قانون مدنی]]
* [[ماده ۴۲۲ قانون مدنی]]
* [[ماده ۴۳۸ قانون مدنی]]
* [[ماده ۲۸۷ قانون مدنی]]

[[رده:مقالات منتشر شده در سال 1398]]
[[رده:مقالات شماره پنجم فصلنامه علمی دانشنامه های حقوقی]]
[[رده:مقالات سید حسین صفائی]]
[[رده:مقالات حقوق خصوصی]]
[[رده:تئوری موازنه]]