ماده ۸۶۲ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

اشخاصی که به موجب نسب ارث می‌برند سه طبقه اند:

۱- پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.

۲- اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها.

 

جد یعنی پدر پدر و پدر مادر و هرچه بالاتر رود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=117764|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref>

ولد در لغت یعنی فرزند بلاواسطه <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=198244|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref>

خویشاوندی عرضی یعنی قرابت بین دو شخص که بلاواسطه یا باواسطه، از شخصی واحد به وجود آمده اند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=156340|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref>

به رابطه ناشی از تولد، نسب گویند؛ مشروط بر تأیید عرف و شرع. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=موازین حقوقی امور حسبی در آرای دیوانعالی کشور (جلد دوم) (وصیت، حصر وراثت، ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2645196|صفحه=|نام۱=یداله|نام خانوادگی۱=بازگیر|چاپ=1}}</ref>

به هر زنی که از پدر یا مادر انسان، یا از هر دوی آنها به وجود آید؛ اخت گویند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=80472|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref>

== پیشینه ==

در آیین یهود، با وجود شخص مذکر در بین وراث، اشخاص مؤنث، از ارث محروم می گردند. بنابراین اگر متوفی فاقد پسر باشد؛ اموال او به دخترش می رسد. و نوه میت، بر دختر او تقدم دارد؛ اما دختر بر براداران متوفی مقدم است. و در دین یهود، پسر ارشد، از پدر خود دو برابر سایر اولاد متوفی ارث می برد؛ و پدر نمی تواند خلاف این حکم، وصیت نماید؛ ولی دررابطه با میراث مادر، همه فرزندان، به یک میزان سهم خواهند داشت. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث تطبیقی مقایسه مقررات ارث در حقوق مدنی و اقلیت های دینی ایران (زرتشتی-کلیمی-مسیحی)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3069616|صفحه=|نام۱=عزیزاله|نام خانوادگی۱=فهیمی|چاپ=1}}</ref>

خویشاوندی طولی که در آن، شخصی، از دیگری تولد یافته است را؛ می توان به خویشاوندی طولی صعودی و نزولی تقسیم نمود. خویشاوندی طولی صعودی نظیر قرابت پدر با فرزندان یا نوه های خود، و قرابت نزولی مانند خویشاوندی فرزند با پدر و پدربزرگ خویش<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=156336|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref>

در طبقه سوم، عمو و عمه و دایی و خاله، جزء درجه اول وراث می باشند و فرزندان آنان، در درجه دوم قرارگرفته؛ و به همین ترتیب، باوجود نسل های بعدی، یک درجه به خویشان میت در همان طبقه، افزوده می گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=156408|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref>

در طبقه دوم، دو نوع وارث وجوددارد: یکی اجداد، و دیگری خواهران و برادران متوفی، و هیچکدام از این دو صنف، دیگری را از ارث محروم نمی نماید. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=197628|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref>

قانونگذار در این ماده، تصریح به لفظ "اولاد اولاد" نموده است. چراکه کلمه "اولاد" به تنهایی نمی توانست دلالت بر نوادگان متوفی نیز نماید و به کاربردن لفظ "اولاد" برای نوه ها، استعمالی مجازی محسوب می گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=198244|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref>

نسب را می توان به دو دسته تقسیم نمود: اول آنکه کسی، ولو با واسطه، موجب تولد شخص دیگری گردد؛ مانند رابطه نسب فرزند با جد خود. و دوم آنکه دو شخص به موجب تولد از شخص ثالث، باهم رابطه خویشی پیدا نمایند؛ نظیر رابطه خواهر و برادر با پدر یا جد خود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیات الاحکام ( حقوقی و جزایی)|ترجمه=|جلد=|سال=1383|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2329880|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=2}}</ref>

ترتیب بین طبقات ارث، در درون این طبقات هم رعایت می شود؛ به گونه ای هرطبقه به چند درجه قابل تقسیم است؛ و باوجود درجه بالاتر، درجات بعدی از ارث محروم می گردند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1381|ناشر=رهام|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3574484|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=بروجردی عبده|چاپ=1}}</ref>

عمو و عمه و دایی و خاله میت، به واسطه جد و جده او به وجودآمده اند؛ پس بدیهی  است که جده و جده در طبقه دوم ارث بری قرارگرفته و باوجود آنها، فرزندانشان از ارث محروم گردند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=197524|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref>

هرچند لفظ "اجداد" در این ماده، شامل جده نیز می گردد؛ لیکن شایسته بود تا قانونگذار، به کلمه "جدات" نیز اشاره می نمود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد سوم) (در شفعه، وصایا، ارث) (با تجدیدنظر، تصحیح کامل اضافات)|ترجمه=|جلد=|سال=1376|ناشر=اسلامیه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=15724|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=13}}</ref>