۳۴٬۱۶۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
[[رده:اصطلاحات قانون ثبت احوال]] | [[رده:اصطلاحات قانون ثبت احوال]] | ||
مطابق [[ماده ۴۰ قانون ثبت احوال]]: «'''تغییر نام خانوادگی''' با تصویب [[سازمان ثبت احوال]] کشور خواهد بود»، قانونگذار بنا به دلایل متعددی تغییر نام خانوادگی را پذیرفته‌است، داشتن [[نام خانوادگی]] نامناسب موجب آزار شخص می‌شود و دست مایه ای برای کسانی که دیگران را تمسخر می‌کنند می شود، همچنین در مواردی استفاده از نام خانوادگی، ممکن است شرایط بحرانی برای شخص ایجاد کند، مثلاً اگر [[اقربا|خویشاوندی]] که نام خانوادگی یکسانی دارد، مرتکب [[جرم]] مؤثری شود شخص می‌تواند بر اساس بند ۷–۱۳ [[دستورالعمل نام خانوادگی]]، اقدام به تغییر نام خانوادگی خود نماید،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون ثبت احوال در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=داد و دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6445472|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=درویش زاده|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=درویش زاده|چاپ=1}}</ref> البته این تغییر نام خانوادگی نمی‌تواند آزاد و بسته | مطابق [[ماده 40 قانون ثبت احوال|ماده ۴۰ قانون ثبت احوال]]: «'''تغییر نام خانوادگی''' با تصویب [[سازمان ثبت احوال]] کشور خواهد بود»، قانونگذار بنا به دلایل متعددی تغییر نام خانوادگی را پذیرفته‌است، داشتن [[نام خانوادگی]] نامناسب موجب آزار شخص می‌شود و دست مایه ای برای کسانی که دیگران را تمسخر می‌کنند می شود، همچنین در مواردی استفاده از نام خانوادگی، ممکن است شرایط بحرانی برای شخص ایجاد کند، مثلاً اگر [[اقربا|خویشاوندی]] که نام خانوادگی یکسانی دارد، مرتکب [[جرم]] مؤثری شود شخص می‌تواند بر اساس بند ۷–۱۳ [[دستورالعمل نام خانوادگی]]، اقدام به تغییر نام خانوادگی خود نماید،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون ثبت احوال در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=داد و دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6445472|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=درویش زاده|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=درویش زاده|چاپ=1}}</ref> البته این تغییر نام خانوادگی نمی‌تواند آزاد و بسته به هوا و هوس افراد باشد، در کشور ما بر اساس ماده ۶ دستورالعمل مربوط به نام خانوادگی، هر کس بعد از رسیدن به ۱۸ سال تمام با رعایت مفاد این دستورالعمل نام خانوادگی خود را از طریق انتخاب واژه بلامعارض یا با [[اذن|اجازه]] از دارنده [[حق تقدم دارنده نام خانوادگی|حق تقدم]] برای یک بار تغییر دهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون ثبت احوال در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=داد و دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6445484|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=درویش زاده|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=درویش زاده|چاپ=1}}</ref> | ||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
* [[ماده ۹۹۸ قانون مدنی]] | * [[ماده ۹۹۸ قانون مدنی]] | ||
* [[ماده ۴۰ قانون ثبت احوال]] | * [[ماده 40 قانون ثبت احوال|ماده ۴۰ قانون ثبت احوال]] | ||
* [[ماده ۴۱ قانون ثبت احوال]] | * [[ماده 41 قانون ثبت احوال|ماده ۴۱ قانون ثبت احوال]] | ||
== تفاوت با تصحیح نام خانوادگی == | == تفاوت با تصحیح نام خانوادگی == | ||
تغییر نام خانوادگی با [[تصحیح نام خانوادگی|تصحیح]] آن تفاوت دارد، در تصحیح نام خانوادگی شخص تقاضای تغییر ندارد، بلکه مدعی است نام خانوادگی او صحیح اعلام یا ثبت | تغییر نام خانوادگی با [[تصحیح نام خانوادگی|تصحیح]] آن تفاوت دارد، در تصحیح نام خانوادگی شخص تقاضای تغییر ندارد، بلکه مدعی است نام خانوادگی او صحیح اعلام یا ثبت نشده است و این مسئله باید در [[هیئت حل اختلاف ثبت احوال|هیئت حل اختلاف]] مطرح شود، اما در تغییر نام، شخص ادعای [[اشتباه]] ندارد بلکه تقاضای تغییر دارد و این تغییر نیاز به طرح در هیئت حل اختلاف ثبت احوال ندارد و تنها موافقت کتبی سازمان ثبت احوال کشور منجر به تغییر نام خانوادگی [[خواهان]] می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون ثبت احوال در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=داد و دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6445488|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=درویش زاده|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=درویش زاده|چاپ=1}}</ref> | ||
== در رویه قضایی == | == در رویه قضایی == | ||
بر اساس نظر مشورتی شماره ۷/۱۳۲۱ مورخ ۱۳۸۳/۲/۲۸ [[اداره حقوقی قوه قضاییه]] نام و نام خانوادگی هر شخص قائم به خود اوست. [[ذینفع]] جهت آن نیز فرد صاحب نام می‌باشد و ورثه متوفی هر چند که نسبت به ماترک مورث خود ذینفع نبوده و نمی‌توانند در این خصوص مبادرت به طرح دعوا نمایند. بنا به مراتب به موجب ماده ۲ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی متوفی (ذینفع) و این که از طرف اشخاص غیر ذینفع مطرح گردیده قابلیت استماع ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون ثبت احوال|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6445492|صفحه=|نام۱=صلاح الدین|نام خانوادگی۱=اصغری|چاپ=2}}</ref> | بر اساس [[نظریه مشورتی|نظر مشورتی]] شماره ۷/۱۳۲۱ مورخ ۱۳۸۳/۲/۲۸ [[اداره حقوقی قوه قضاییه]]، [[نام]] و نام خانوادگی هر شخص قائم به خود اوست. [[ذینفع]] جهت آن نیز فرد صاحب نام می‌باشد و [[وارث|ورثه]] متوفی هر چند که نسبت به [[ترکه|ماترک]] [[مورث]] خود [[ذی نفع|ذینفع]] نبوده و نمی‌توانند در این خصوص مبادرت به طرح [[دعوی|دعوا]] نمایند. بنا به مراتب به موجب [[ماده ۲ قانون آیین دادرسی مدنی|ماده ۲ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی]] متوفی (ذینفع) و این که از طرف اشخاص غیر ذینفع مطرح گردیده قابلیت استماع ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون ثبت احوال|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6445492|صفحه=|نام۱=صلاح الدین|نام خانوادگی۱=اصغری|چاپ=2}}</ref> | ||
== شرایط == | |||
=== رعایت حق تقدم نام خانوادگی === | |||
در تغییر نام خانوادگی، باید حق تقدم اشخاصی را که قبلاً نام خانوادگی موردنظر را در همان [[حوزه قضایی]]، برای خود ثبت نموده‌اند؛ به رسمیت شناخت،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (اشخاص و محجورین با تجدیدنظر و اصلاحات)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1124992|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|نام۲=سیدمرتضی|نام خانوادگی۲=قاسم‌زاده|چاپ=15}}</ref> بنابراین هرگاه شخصی نام خانوادگی خود را، در [[دفاتر سجلی|دفتر سجل احوال]]، به ثبت رساند؛ دیگری نمی‌تواند در همان حوزه ثبتی، درخواست ثبت همان نام را نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=406148|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> حق تقدم نام خانوادگی تنها در محل صدور [[سند سجلی]] فرد قابل استناد است، فلسفه این حکم نیز این است که نام خانوادگی هر فرد نشان دهنده [[هویت]] او است و هویت افراد هم با محل زندگی اشخاص در ارتباط است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون ثبت احوال در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=داد و دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6445588|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=درویش زاده|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=درویش زاده|چاپ=1}}</ref> | |||
==== ضمانت اجرا ==== | |||
هر کس که اسم خانوادگی او را دیگری بدون [[حق]] اتخاذ کرده باشد می‌تواند [[اقامه دعوی|اقامه دعوا]] کرده و در حدود [[قانون|قوانین]] مربوطه تغییر نام خانوادگی [[غصب|غاصب]] را بخواهد. اگر کسی نام خانوادگی خود را که در [[دفاتر سجلی|دفاتر سجل احوال]] ثبت کرده‌است مطابق مقررات مربوطه به این امر تغییر دهد هر ذی‌نفعی می‌تواند در ظرف مدت و به طریقی که در قوانین یا [[نظامات]] مخصوصه مقرر است اعتراض کند،<ref>[[ماده ۹۹۸ قانون مدنی]]</ref> لذا غصب نام خانوادگی، در زمره [[غصب حق|غصب حقوق]] محسوب می‌گردد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=337704|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> و [[ضمانت اجرا|ضمانت اجرای]] آن، مراجعه به [[دادگاه]]، جهت تغییر نام خانوادگی غاصب است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=11040|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|چاپ=11}}</ref> | |||
==== غیر قابل انتقال بودن حق تقدم ==== | |||
حق تقدم، [[حق غیرمالی|حق غیر مالی]] و شخصی است و لذا قابلیت [[انتقال]] به غیر را ندارد اما وصف شخصی بودن، این حق را مختص شخص می‌سازد و لذا دیگری حق استفاده از آن را در آن حوزه نخواهد داشت، مگر با اجازه دارنده حق تقدم، البته شخصی بودن حق تقدم، [[انتقال ارادی]] آن را زایل می‌کند اما این حق پس از [[وفات|فوت]] دارنده آن [[انتقال قهری|قهراً]] به وراث منتقل می‌شود،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی معیار مکانی حق تقدم در تغییر نام خانوادگی|ترجمه=|جلد=|سال=بدون تاریخ|ناشر=مجموعه مقالات همایش ملی حقوق ثبت احوال (جلد سوم)|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6445584|صفحه=|نام۱=احسان|نام خانوادگی۱=لطفی|نام۲=حسن|نام خانوادگی۲=پاک طینت|چاپ=}}</ref> به عبارت دیگر از آنجا که حق اشخاص بر نام خانوادگی خود، غیرمالی محسوب گردیده؛ و مربوط به شخصیت آنان بوده؛ لذا قابل [[معامله]] و واگذاری نمی‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (اشخاص و محجورین با تجدیدنظر و اصلاحات)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1125036|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|نام۲=سیدمرتضی|نام خانوادگی۲=قاسم‌زاده|چاپ=15}}</ref> شاید از به کاربردن لفظ «غصب» در [[ماده ۹۹۸ قانون مدنی]]، بتوان نتیجه گرفت که نام خانوادگی، ملک اشخاص می‌باشد؛ لیکن چنین برداشتی، نمی‌تواند صحیح تلقی گردد؛ زیرا ملک، قابل نقل و [[انتقال]] است؛ در حالی که نام خانوادگی، جز به طریق [[ارث]]، انتقال ناپذیر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=406160|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
* [[نام]] | * [[نام]] | ||
* [[نام خانوادگی]] | * [[نام خانوادگی]] | ||
* [[تصحیح نام خانوادگی]] | * [[تصحیح نام خانوادگی]] | ||
* [[حق تقدم دارنده نام خانوادگی]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||