اعتراض شخص ثالث: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
احترام به [[اصل نسبی بودن اثر رای دادگاه|اصل نسبی بودن اثر رأی دادگاه]] و قاعده [[اعتبار امر قضاوت شده]] مانع از قابلیت استناد رأی در برابر [[اشخاص ثالث]] نیست و اگر در مقام استناد به [[رای|رأی دادگاه]] در برابر شخص ثالث، او رأی را مخالف یا تضییع کننده حقوق خود یابد، می‌تواند به رأی اعتراض کند و از این طریق تجدید رسیدگی را تقاضا کند. این شیوه [[شکایت از رای|شکایت از رأی]] را '''اعتراض شخص ثالث''' می‌نامند.<ref>{{Cite journal|title=معناکاوی «شخص ثالث» در اعتراض ثالث به رأی دادگاه؛ بحثی درباره رأی وحدت رویه شماره 831 دیوان عالی کشور (1402/03/02)|url=https://analysis.illrc.ac.ir/article_712072.html|journal=دو فصلنامه نقد و تحلیل آراء قضایی|date=1402|issn=2821-1790|pages=324–338|volume=2|issue=4|doi=10.22034/analysis.2023.2008657.1065|language=fa|first=مجید|last=غمامی}}</ref> به عبارت دیگر '''اعتراض شخص ثالث''' خاص موردی است که نتیجه اجرای [[حکم]] به ضرر شخص ثالثی است که در [[دادرسی]] نقشی نداشته و در مرحله اجرای حکم و قبل از پایان عملیات اجرایی از مراتب چنین حکمی مطلع شده و تقاضای احقاق حق خود و [[توقف عمليات اجرایی]] را می نماید. در اجرای ثبت، [[شکایت]] شخصی است نسبت به عملیات اجرائی که از طرفین پرونده اجرائی نمی‌باشد.<ref>[[ماده یک آئین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب 1387|بند ش ماده یک آئین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب 1387]]</ref>
احترام به [[اصل نسبی بودن اثر رای دادگاه|اصل نسبی بودن اثر رأی دادگاه]] و قاعده [[اعتبار امر قضاوت شده]] مانع از قابلیت استناد رأی در برابر [[اشخاص ثالث]] نیست و اگر در مقام استناد به [[رای|رأی دادگاه]] در برابر شخص ثالث، او رأی را مخالف یا تضییع کننده حقوق خود یابد، می‌تواند به رأی اعتراض کند و از این طریق تجدید رسیدگی را تقاضا کند. این شیوه [[شکایت از رای|شکایت از رأی]] را '''اعتراض شخص ثالث''' می‌نامند.<ref>{{Cite journal|title=معناکاوی «شخص ثالث» در اعتراض ثالث به رأی دادگاه؛ بحثی درباره رأی وحدت رویه شماره 831 دیوان عالی کشور (1402/03/02)|url=https://analysis.illrc.ac.ir/article_712072.html|journal=دو فصلنامه نقد و تحلیل آراء قضایی|date=1402|issn=2821-1790|pages=324–338|volume=2|issue=4|doi=10.22034/analysis.2023.2008657.1065|language=fa|first=مجید|last=غمامی}}</ref> به عبارت دیگر '''اعتراض شخص ثالث''' خاص موردی است که نتیجه اجرای [[حکم]] به ضرر شخص ثالثی است که در [[دادرسی]] نقشی نداشته و در مرحله اجرای حکم و قبل از پایان عملیات اجرایی از مراتب چنین حکمی مطلع شده و تقاضای احقاق حق خود و [[توقف عمليات اجرایی]] را می نماید. در اجرای ثبت، [[شکایت]] شخصی است نسبت به عملیات اجرائی که از طرفین پرونده اجرائی نمی‌باشد.<ref>[[ماده یک آئین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب 1387|بند ش ماده یک آئین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب 1387]]</ref> یعنی اگر در خصوص [[دعوا|دعوایی]]، [[رای|رأیی]] صادره شود که به حقوق [[شخص ثالث]] خللی وارد آورد و آن شخص یا [[نماینده]] او در [[دادرسی]] که منتهی به رأی شده‌است به عنوان [[اصحاب دعوا]] دخالت نداشته باشد، می‌تواند نسبت به آن رأی اعتراض نماید.<ref>[[ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
 
== محدوده اعتراض ثالث به رای ==
[[شخص ثالث]] حق دارد به هرگونه [[رأی]] صادره از دادگاه‌های [[دادگاه عمومی|عمومی]]، [[دادگاه انقلاب|انقلاب]] و [[دادگاه تجدیدنظر|تجدیدنظر]] [[اعتراض شخص ثالث|اعتراض]] نماید و نسبت به حکم [[داور]] نیز کسانی که خود یا [[نماینده]] آنان در تعیین داور شرکت نداشته‌اند می‌توانند به عنوان شخص ثالث اعتراض کنند.<ref>[[ماده ۴۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
 
== اقسام اعتراض ثالث ==
 
=== اعتراض ثالث اصلی ===
[[اعتراض اصلی]] عبارتست از اعتراضی که ابتدا از طرف [[شخص ثالث]] صورت گرفته باشد.<ref name=":0">[[ماده ۴۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
 
==== فرایند شروع رسیدگی اعتراض ثالث اصلی ====
اعتراض اصلی باید به موجب [[دادخواست]] و به طرفیت [[محکوم له]] و [[محکوم علیه]] رأی مورد اعتراض باشد. این دادخواست به [[دادگاه|دادگاهی]] تقدیم می‌شود که [[رأی قطعی]] معترض عنه را صادر کرده‌است. ترتیب دادرسی مانند [[دادرسی نخستین]] خواهد بود.<ref>[[ماده ۴۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
 
=== اعتراض ثالث غیر اصلی (ثالث طاری) ===
[[اعتراض طاری]] (غیراصلی) عبارتست از اعتراض یکی از [[اصحاب دعوا|طرفین دعوا]] به [[رأی|رأیی]] که سابقاً دریک [[دادگاه]] صادر شده و طرف دیگر برای اثبات مدعای خود، در اثنای [[دادرسی]] آن رأی را ابراز نموده‌است.<ref name=":0" />
 
=== فرایند شروع رسیدگی اعتراض ثالث طاری ===
[[اعتراض طاری]] در [[دادگاه|دادگاهی]] که [[دعوا]] در آن مطرح است بدون تقدیم [[دادخواست]] بعمل خواهد آمد، ولی اگر درجه دادگاه پایین‌تر از دادگاهی باشد که [[رأی]] معترض عنه را صادر کرده، معترض دادخواست خود را به دادگاهی که رأی را صادر کرده‌است تقدیم می‌نماید و موافق اصول، در آن دادگاه رسیدگی خواهدشد.<ref>[[ماده ۴۲۱ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
 
=== توقف رسیدگی در اعتراض ثالث طاری ===
در صورت وصول [[اعتراض طاری]] از طرف [[شخص ثالث]] چنانچه [[دادگاه]] تشخیص دهد [[حکم|حکمی]] که در خصوص اعتراض یادشده صادر می‌شود مؤثر در اصل دعوا خواهد بود، تا حصول نتیجه اعتراض، رسیدگی به دعوا را به تأخیر می‌اندازد. در غیر این صورت به دعوای اصلی رسیدگی کرده رأی می‌دهد و اگر رسیدگی به اعتراض برابر ماده ([[ماده ۴۲۱ قانون آیین دادرسی مدنی|۴۲۱]]) با دادگاه دیگری باشد به مدت بیست روز به اعتراض کننده مهلت داده می‌شود که [[دادخواست]] خود را به دادگاه مربوط تقدیم نماید. چنانچه در مهلت مقرر اقدام نکند دادگاه رسیدگی به دعوا را ادامه خواهد داد.<ref>[[ماده ۴۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
 
== زمان طرح اعتراض ثالث ==
اعتراض شخص ثالث قبل از [[اجرای حکم]] مورد اعتراض، قابل طرح است و بعد از اجرای آن در صورتی می‌توان اعتراض نمود که ثابت شود [[حق|حقوقی]] که اساس و مأخذ اعتراض است به جهتی از جهات قانونی ساقط نشده باشد.<ref>[[ماده ۴۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
 
== اعتراض ثالث و تاخیر در اجرای حکم ==
'''اعتراض ثالث''' موجب تأخیر [[اجرای حکم|اجرای حکم قطعی]] نمی‌باشد. در مواردی که جبران ضرر و زیان ناشی از اجرای حکم ممکن نباشد [[دادگاه]] رسیدگی کننده به اعتراض ثالث به درخواست معترض ثالث پس از اخذ [[تأمین]] مناسب [[قرار تأخیر اجرای حکم]] را برای مدت معین صادر می‌کند.<ref>[[ماده ۴۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
 
== نقض رای به موجب اعتراض ثالث ==
چنانچه [[دادگاه]] پس از رسیدگی، '''اعتراض ثالث''' را وارد تشخیص دهد، آن قسمت از [[حکم]] را که مورد اعتراض قرار گرفته [[نقض رای|نقض]] می‌نماید و اگر مفاد حکم غیرقابل تفکیک باشد، تمام آن الغاء خواهد شد.<ref>[[ماده ۴۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>


== مطالعه تطبیقی ==
== مطالعه تطبیقی ==

نسخهٔ ‏۸ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۲۸

احترام به اصل نسبی بودن اثر رأی دادگاه و قاعده اعتبار امر قضاوت شده مانع از قابلیت استناد رأی در برابر اشخاص ثالث نیست و اگر در مقام استناد به رأی دادگاه در برابر شخص ثالث، او رأی را مخالف یا تضییع کننده حقوق خود یابد، می‌تواند به رأی اعتراض کند و از این طریق تجدید رسیدگی را تقاضا کند. این شیوه شکایت از رأی را اعتراض شخص ثالث می‌نامند.[۱] به عبارت دیگر اعتراض شخص ثالث خاص موردی است که نتیجه اجرای حکم به ضرر شخص ثالثی است که در دادرسی نقشی نداشته و در مرحله اجرای حکم و قبل از پایان عملیات اجرایی از مراتب چنین حکمی مطلع شده و تقاضای احقاق حق خود و توقف عمليات اجرایی را می نماید. در اجرای ثبت، شکایت شخصی است نسبت به عملیات اجرائی که از طرفین پرونده اجرائی نمی‌باشد.[۲] یعنی اگر در خصوص دعوایی، رأیی صادره شود که به حقوق شخص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او در دادرسی که منتهی به رأی شده‌است به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد، می‌تواند نسبت به آن رأی اعتراض نماید.[۳]

محدوده اعتراض ثالث به رای

شخص ثالث حق دارد به هرگونه رأی صادره از دادگاه‌های عمومی، انقلاب و تجدیدنظر اعتراض نماید و نسبت به حکم داور نیز کسانی که خود یا نماینده آنان در تعیین داور شرکت نداشته‌اند می‌توانند به عنوان شخص ثالث اعتراض کنند.[۴]

اقسام اعتراض ثالث

اعتراض ثالث اصلی

اعتراض اصلی عبارتست از اعتراضی که ابتدا از طرف شخص ثالث صورت گرفته باشد.[۵]

فرایند شروع رسیدگی اعتراض ثالث اصلی

اعتراض اصلی باید به موجب دادخواست و به طرفیت محکوم له و محکوم علیه رأی مورد اعتراض باشد. این دادخواست به دادگاهی تقدیم می‌شود که رأی قطعی معترض عنه را صادر کرده‌است. ترتیب دادرسی مانند دادرسی نخستین خواهد بود.[۶]

اعتراض ثالث غیر اصلی (ثالث طاری)

اعتراض طاری (غیراصلی) عبارتست از اعتراض یکی از طرفین دعوا به رأیی که سابقاً دریک دادگاه صادر شده و طرف دیگر برای اثبات مدعای خود، در اثنای دادرسی آن رأی را ابراز نموده‌است.[۵]

فرایند شروع رسیدگی اعتراض ثالث طاری

اعتراض طاری در دادگاهی که دعوا در آن مطرح است بدون تقدیم دادخواست بعمل خواهد آمد، ولی اگر درجه دادگاه پایین‌تر از دادگاهی باشد که رأی معترض عنه را صادر کرده، معترض دادخواست خود را به دادگاهی که رأی را صادر کرده‌است تقدیم می‌نماید و موافق اصول، در آن دادگاه رسیدگی خواهدشد.[۷]

توقف رسیدگی در اعتراض ثالث طاری

در صورت وصول اعتراض طاری از طرف شخص ثالث چنانچه دادگاه تشخیص دهد حکمی که در خصوص اعتراض یادشده صادر می‌شود مؤثر در اصل دعوا خواهد بود، تا حصول نتیجه اعتراض، رسیدگی به دعوا را به تأخیر می‌اندازد. در غیر این صورت به دعوای اصلی رسیدگی کرده رأی می‌دهد و اگر رسیدگی به اعتراض برابر ماده (۴۲۱) با دادگاه دیگری باشد به مدت بیست روز به اعتراض کننده مهلت داده می‌شود که دادخواست خود را به دادگاه مربوط تقدیم نماید. چنانچه در مهلت مقرر اقدام نکند دادگاه رسیدگی به دعوا را ادامه خواهد داد.[۸]

زمان طرح اعتراض ثالث

اعتراض شخص ثالث قبل از اجرای حکم مورد اعتراض، قابل طرح است و بعد از اجرای آن در صورتی می‌توان اعتراض نمود که ثابت شود حقوقی که اساس و مأخذ اعتراض است به جهتی از جهات قانونی ساقط نشده باشد.[۹]

اعتراض ثالث و تاخیر در اجرای حکم

اعتراض ثالث موجب تأخیر اجرای حکم قطعی نمی‌باشد. در مواردی که جبران ضرر و زیان ناشی از اجرای حکم ممکن نباشد دادگاه رسیدگی کننده به اعتراض ثالث به درخواست معترض ثالث پس از اخذ تأمین مناسب قرار تأخیر اجرای حکم را برای مدت معین صادر می‌کند.[۱۰]

نقض رای به موجب اعتراض ثالث

چنانچه دادگاه پس از رسیدگی، اعتراض ثالث را وارد تشخیص دهد، آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض قرار گرفته نقض می‌نماید و اگر مفاد حکم غیرقابل تفکیک باشد، تمام آن الغاء خواهد شد.[۱۱]

مطالعه تطبیقی

برخی نویسندگان آیین دادرسی در فرانسه به این موضوع اشاره کرده‌اند که اعتراض ثالث برای هر شخصی و در هر مرحله‌ای از دادرسی که به آن دعوت نشده است، راهی گشوده و باز است به شرط آن که حکم صادر شده در آن مرحله به ضرر او باشد. اعتراض شخص ثالث در قواعد اروپایی آیین دادرسی مدنی نیز انعکاس یافته است. ماده 180 این قواعد مقرر داشته است: «هر گاه تصمیم آیینی مرجع قضایی به طور مستقیم به حقوق شخص ثالث خللی وارد کند، شخص ثالث حق دارد به این تصمیم اعتراض کند …».[۱۲]

رویه قضایی

منابع

  1. ↑ غمامی, مجید (1402). "معناکاوی «شخص ثالث» در اعتراض ثالث به رأی دادگاه؛ بحثی درباره رأی وحدت رویه شماره 831 دیوان عالی کشور (1402/03/02)". دو فصلنامه نقد و تحلیل آراء قضایی. 2 (4): 324–338. doi:10.22034/analysis.2023.2008657.1065. ISSN 2821-1790.
  2. ↑ بند ش ماده یک آئین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب 1387
  3. ↑ ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی
  4. ↑ ماده ۴۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ماده ۴۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی
  6. ↑ ماده ۴۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی
  7. ↑ ماده ۴۲۱ قانون آیین دادرسی مدنی
  8. ↑ ماده ۴۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی
  9. ↑ ماده ۴۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی
  10. ↑ ماده ۴۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی
  11. ↑ ماده ۴۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی
  12. ↑ غمامی, مجید (1402). "معناکاوی «شخص ثالث» در اعتراض ثالث به رأی دادگاه؛ بحثی درباره رأی وحدت رویه شماره 831 دیوان عالی کشور (1402/03/02)". دو فصلنامه نقد و تحلیل آراء قضایی. 2 (4): 324–338. doi:10.22034/analysis.2023.2008657.1065. ISSN 2821-1790.
برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=اعتراض_شخص_ثالث&oldid=275940»