۸٬۲۷۹
ویرایش
←قوانین و مقررات پرکاربرد
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
== معرفی رشته == | == معرفی رشته == | ||
حقوق نفت و گاز، رشته جدید میان رشته ای در [[علم حقوق]] است که در سال های اخیر برای اولین بار در بین کشورهای نفت خیز خاورمیانه در دانشگاه تهران معرفی و تاسیس شد. این رشته از یک سو، متاثر از حوزه های گوناگون علم حقوق از جمله [[حقوق خصوصی]] و [[حقوق بین الملل سرمایه گذاری]] در تحلیل رابطه فی مابین شرکت ملی نفت با شرکت بین المللی نفتی است و از سوی دیگر متاثر از [[حقوق عمومی]] در مقام تحلیل رابطه مابین شرکت بین المللی نفتی با [[دولت]] یا کشور میزبان است. با توجه به ماهیت و خصلت بین المللی حقوق نفت و گاز، ادبیات این رشته می تواند زودتر از سایر رشته های محض حقوقی جنبه کاربردی پیدا کند. به سبب ماهیت بین رشته ای بودن حقوق نفت و گاز، ابزارهای تحقیق در این رشته متنوع است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=روش شناسی و ابزار تحلیل در حقوق نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=فصلنامه مطالعات حقوق انرژی شماره 2 پاییز و زمستان 1394|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666304|صفحه=|نام۱=سیدنصراله|نام خانوادگی۱=ابراهیمی|نام۲=سیدعلیرضا|نام خانوادگی۲=طباطبایی بافقی|چاپ=}}</ref> این رشته بر اساس دفترچه انتخاب رشته کنکور سال 1402 در دانشگاه های زیر ارائه می شود. | حقوق نفت و گاز، رشته جدید میان رشته ای در [[علم حقوق]] است که در سال های اخیر برای اولین بار در بین کشورهای نفت خیز خاورمیانه در دانشگاه تهران معرفی و تاسیس شد. این رشته از یک سو، متاثر از حوزه های گوناگون علم حقوق از جمله [[حقوق خصوصی]] و [[حقوق بین الملل سرمایه گذاری]] در تحلیل رابطه فی مابین شرکت ملی نفت با شرکت بین المللی نفتی است و از سوی دیگر متاثر از [[حقوق عمومی]] در مقام تحلیل رابطه مابین شرکت بین المللی نفتی با [[دولت]] یا کشور میزبان است. با توجه به ماهیت و خصلت بین المللی حقوق نفت و گاز، ادبیات این رشته می تواند زودتر از سایر رشته های محض حقوقی جنبه کاربردی پیدا کند. به سبب ماهیت بین رشته ای بودن حقوق نفت و گاز، ابزارهای تحقیق در این رشته متنوع است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=روش شناسی و ابزار تحلیل در حقوق نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=فصلنامه مطالعات حقوق انرژی شماره 2 پاییز و زمستان 1394|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666304|صفحه=|نام۱=سیدنصراله|نام خانوادگی۱=ابراهیمی|نام۲=سیدعلیرضا|نام خانوادگی۲=طباطبایی بافقی|چاپ=}}</ref> | ||
== پیشینه == | |||
پیشینه حقوق نفت و گاز در ایران به سه دوره قابل تقسیم است. دوره اول که تا ملی شدن صنعت نفت ادامه پیدا کرد، حقوق نفت در قالب امتیازنامه ها و قراردادهای نفتی متبلور بوده است. دوره دوم از ملی شدن صنعت نفت تا پیروزی انقلاب اسلامی است که حقوق نفت به سمت نظام قانونی حرکت می کند. دوره سوم، از پیروزی انقلاب اسلامی تا عصر حاضر است که تغییرات زیادی در حقوق نفت به وجود آورده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666328|صفحه=|نام۱=عبدالحسین|نام خانوادگی۱=شیروی|چاپ=1}}</ref> | |||
== موضوعات == | |||
همان طور که در تعریف حقوق نفت و گاز آمد، این رشته از حقوق به آن دسته از قواعد، اصول، موازین، قوانین و مقررات و ضوابطی اطلاق می شود که روابط مرتبط با نفت را در جامعه تنظیم می کند. این روابط شامل این موضوعات می شود: 1- مالکیت نفت موجود در لایه های زیرزمینی، 2- نحوه تملک، 3- سرمایه گذاری، 4- اکتشاف، 5- توسعه، 6- استخراج، 7- بهره برداری، 8- توزیع، 9- صادرات، 10- حمل و نقل، 11- مصرف نفت، گاز، قیر و سایر هیدورکربورها. | |||
== اهمیت == | |||
حقوق نفت و گاز اهمیت زیادی دارد، زیرا نفت، اعم از نفت خام و گاز طبیعی و میعانات گازی، کالای خاص و استراتژیک است که در ردیف کالاهای دیگر قرار نمی گیرد. نفت و گاز برای کشورها اعم از تولید کننده و مصرف کننده از اهمیت بالایی برخوردار است، کشورهای تولید کننده به نحو فزاینده ای به تولید نفت و گاز و درآمد حاصل از آن وابسته اند و کشورهای مصرف کننده نیز برای توسعه اقتصادی خود به نفت و گاز نیازمند هستند. از سوی دیگر کشورهای دارای نفت و گاز حق دائمی و انحصاری بر منابع طبیعی خود دارند از این رو نفت و گاز در قراردادها و سرمایه گذاری های خارجی از اهمیت بالایی برخوردار است.<ref name=":1" /> | |||
== منابع حقوق نفت و گاز == | |||
منابع حقوق نفت و گاز عبارتند از: | |||
# [[قانون اساسی]]: به عنوان سند بالادستی از منابع حقوق نفت و گاز است. | |||
# [[قوانین عادی]]: نظیر قانون نفت، قوانین بودجه سالانه و قوانین برنامه توسعه ای کشور | |||
# [[اصول کلی حقوق]] | |||
# [[دکترین]] | |||
# [[عرف]] | |||
# [[رویه قضایی]] | |||
# رویه های نفتی بین المللی<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق و قراردادهای نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666308|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=ادیانی|چاپ=1}}</ref> | |||
== ارتباط با سایر رشته ها == | |||
=== حقوق نفت و گاز و حقوق عمومی === | |||
با توجه به مفهوم و ماهیت حقوق عمومی و برابر [[اصل ۴۵ قانون اساسی|اصل 45 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] رابطه حقوق عمومی و نفت و گاز مشخص است زیرا نفت و گاز مطابق فقه اسلامی و [[قانون اساسی]] از مصادیق [[انفال]] است و انفال در حوزه حقوق عمومی قرار دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق و قراردادهای نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666312|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=ادیانی|چاپ=1}}</ref> | |||
=== حقوق نفت و گاز و حقوق بین الملل عمومی === | |||
موضوع [[حقوق بین الملل عمومی]]، روابط بین المللی [[دولت]] ها، نقش و کارکرد سازمان ها نهادهای بین المللی است. حقوق نفت و گاز نیز واجد وصف بین المللی است زیرا خرید و فروش نفت و گاز در عرصه جهانی و بین المللی مطرح است.<ref name=":2">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق و قراردادهای نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666316|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=ادیانی|چاپ=1}}</ref> | |||
=== حقوق نفت و گاز و حقوق انرژی === | |||
حقوق نفت و گاز در اصل بخشی از [[حقوق انرژی]] است. حامل های انرژی به ویژه نفت و گاز در جهان به عنوان پدیده انرژی زا در جهان نقش آفرینی می کند. حقوق انرژی یکی از رشته های نو ظهور در علم حقوق است که با محوریت نفت و گاز روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود.<ref name=":2" /> | |||
=== حقوق نفت و گاز و حقوق تجارت === | |||
حقوق نفت و گاز به جهت در هم تنیدگی مسائل اقتصادی بین المللی از جمله اقتصاد نفتی اموری مانند ماهیت قراردادهای نفتی و برگشت سود سرمایه گذاری ها و سایر موارد، تابعی از اصول [[حقوق تجارت بین الملل]] است.<ref name=":2" /> | |||
=== حقوق نفت و گاز و محیط زیست === | |||
تولید نفت و گاز و فرآورده های آن عارضه های محیط زیستی دارد. رعایت اصول حقوقی، ضوابط و قوانین بین المللی و ملی مرتبط با محیط زیست بیان کننده رابطه حقوق نفت و گاز با [[حقوق محیط زیست]] است.<ref name=":3">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق و قراردادهای نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666320|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=ادیانی|چاپ=1}}</ref> | |||
=== حقوق نفت و گاز و حقوق بشر === | |||
حقوق نفت و گاز و [[حقوق بشر]] از این حیث با هم در ارتباط هستند که نفت و گاز یک پدیده بین النسلی است و در برداشت و استفاده از آن باید حقوق نسل های دیگر در نظر گرفته شود.<ref name=":3" /> | |||
== کتب مرتبط == | |||
* [[حقوق نفت و گاز (شیروی)]] | |||
== ظرفیت دانشگاه ها == | |||
این رشته بر اساس دفترچه انتخاب رشته کنکور سال 1402 در دانشگاه های زیر ارائه می شود. | |||
=== مقطع کارشناسی ارشد === | === مقطع کارشناسی ارشد === | ||
{| class="wikitable sortable center" | {| class="wikitable sortable center" | ||
! colspan="7" |کارشناسی ارشد<ref>[ | ! colspan="7" |کارشناسی ارشد<ref>[https://www8.sanjesh.org/download/1402/arshad/NOTECSArshad1402_V1.pdf راهنمای انتخاب رشته آزمون ورودی کارشناسی ارشد ناپیوسته]،سازمان سنجش آموزش کشور</ref> | ||
|- | |- | ||
| bgcolor="#fcda6c" |ردیف | | bgcolor="#fcda6c" |ردیف | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۵۰: | ||
=== مقطع دکتری === | === مقطع دکتری === | ||
{| class="wikitable sortable center" | {| class="wikitable sortable center" | ||
! colspan="7" |دکتری<ref>https://www.sanjesh.org/_sanjesh/Documents/PhdNoteCs1402_20230417_191823.pdf<nowiki/>، سازمان سنجش آموزش کشور</ref> | ! colspan="7" |دکتری<ref>راهنمای انتخاب رشته آزمون دکتری<nowiki/>https://www.sanjesh.org/_sanjesh/Documents/PhdNoteCs1402_20230417_191823.pdf<nowiki/>، سازمان سنجش آموزش کشور</ref> | ||
|- | |- | ||
| bgcolor="#fcda6c" |ردیف | | bgcolor="#fcda6c" |ردیف | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۲۱۵: | ||
|پردیس خودگردان | |پردیس خودگردان | ||
|} | |} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:رشته های حقوقی]] | [[رده:رشته های حقوقی]] | ||
[[رده:گرایش های حقوق عمومی]] | [[رده:گرایش های حقوق عمومی]] | ||