امنیت آب در حقوق بین الملل: تفاوت میان نسخه‌ها

==چکیده==

آب عنصری ضروری در بقا و دوام حیات محسوب می شود و توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع به آن وابسته است. اما جهان امروز، در اثر عواملی چون ثابت بودن مقادیر اندک آبهای شیرین موجود و در مقابل، افزایش تقاضا برای آب به دلیل افزایش جمعیت و صنعتی تر شدن جوامع، با پدیده ناگوار بحران آب مواجه گشته است. همین مساله سبب تشدید نگرانی دولت ها در موضوع آب و طرح مفهومی نوین با عنوان امنیت آب گردید، که استقرار آن به دغدغه جامعه بین المللی بدل شده است. این اصطلاح، به معنای اطمینان خاطر جوامع از وجود و امکان دسترسی به مقادیر کافی از آب پاک و کنترل ماهیت تهدیدآمیز آب است، که خود می تواند یکی از طرق تحقق صلح و امنیت بین المللی را فراهم کند. به همین دلیل، سوال اصلی این پژوهش آن است که حقوق بین الملل چگونه می تواند در راستای حفظ صلح و امنیت بین المللی، دولتها را به تامین امنیت آب متعهد سازد؟ برای پاسخ، در مقابل دیدگاهی که مدعی است حقوق بین الملل هنوز در آن حد توسعه نیافته است که تعهدات الزام آوری را در باب امنیت آب مطرح سازد، نظریه اصلی آن است که برخی از قواعد و اصول حقوق بین الملل موضوعه، تعهداتی الزام آور بر عهده بازیگران عرصه بین المللی، قرار داده است که می تواند منجر به استقرار وضعیت امنیت آب شود. این نظریه با استفاده از داده های کتابخانه ای، و با به کارگیری روش توصیفی– تحلیلی، مورد ارزیابی قرار گرفت و به اثبات رسید. حاصل بررسی ها نشان می دهد که اگرچه امنیت آب مفهوم جدیدی است که تاکنون به طور مستقیم موضوع هیچ یک از قواعد حقوق بین الملل نبوده است، اما از طریق چارچوب کلی رژیم حقوقی حاکم بر مدیریت منابع آب های فرامرزی و با کمک اصول و قواعد دیگر حوزه های حقوق بین الملل، می توان دولتها را ملزم به رعایت تعهداتی در مورد تسهیل و تامین ابعاد مختلف امنیت آب نمود. بنابراین حقوق بین الملل در این زمینه با خلا جدی حقوقی مواجه نمی باشد. هر چند اجرای صحیح و موثر این قواعد نیازمند آن است که همراه با توسعه حقوق بین الملل در این زمینه، بنیان روابط دولتها، به عنوان تابعان اصلی حقوق بین الملل، از سطح همکاری فراتر رفته و به همبستگی و بهره گیری از ظرفیتهای دیگر بازیگران بیانجامد.