ماده ۱۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۰ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
(اصلاحي 24/03/1394)- انجام هر گونه تعقيب و تحقيق در جرائم منافي عفت ممنوع است و پرسش از هيچ فردي در اين خصوص مجاز نيست ، مگر در مواردي كه جرم در مرئي و منظر عام واقع شده و يا داراي شاكي يا به عنف يا سازمان يافته باشد كه در اين صورت ، تعقيب و تحقيق فقط در محدوده شكايت و يا اوضاع و احوال مشهود توسط مقام قضائي انجام مي شود .
{{مواد مرتبط با بازپرس}}'''ماده ۱۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری''' (اصلاحی ۲۴/۰۳/۱۳۹۴): انجام هر گونه [[تعقیب]] و [[تحقیقات مقدماتی|تحقیق]] در [[جرائم منافی عفت]] ممنوع است و پرسش از هیچ فردی در این خصوص مجاز نیست، مگر در مواردی که جرم در مرئی و منظر عام واقع شده یا دارای [[شاکی خصوصی|شاکی]] یا به [[عنف]] یا [[جرایم سازمان یافته|سازمان یافته]] باشد که در این صورت، تعقیب و تحقیق فقط در محدوده [[شکایت]] یا [[جرم مشهود|اوضاع و احوال مشهود]] توسط [[مقام قضایی|مقام قضائی]] انجام می‌شود.
تبصره 1 ماده 102: (اصلاحي 24/03/1394): در جرائم منافي عفت هر گاه شاكي وجود نداشته باشد و متهم بدواً قصد اقرار داشته باشد ، قاضي وي را توصيه به پوشاندن جرم و عدم اقرار مي كند.
تبصره 2 ماده 102: قاضي مكلف است عواقب شهادت فاقد شرايط قانوني را به شاهدان تذكر دهد .
تبصره 3 ماده 102: در جرائم مذكور در اين ماده ، اگر بزه ديده محجور باشد ، ولي يا سرپرست قانوني او حق طرح شكايت دارد . در مورد بزه ديده بالغي كه سن او زير هجده سال است ، ولي يا سرپرست قانوني او نيز حق طرح شكايت دارد .
*{{زیتونی|[[ماده ۱ قانون آیین دادرسی کیفری)|مشاهده ماده قبلی]]}}
*{{زیتونی|[[ماده ۳ قانون آیین دادرسی کیفری)|مشاهده ماده بعدی]]}}
== پیشینه ==
در این خصوص می تواند به ماده 43 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری (مصوب 1378) اشاره نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=گزیده ای از پایان نامه های علمی در زمینه آیین دادرسی کیفری (جلد سوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2903608|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
تبصره ۱ (اصلاحی ۲۴/۰۳/۱۳۹۴) - در جرائم منافی عفت هر گاه شاکی وجود نداشته باشد و متهم بدواً قصد [[اقرار]] داشته باشد، قاضی وی را توصیه به پوشاندن جرم و عدم اقرار می‌کند.
ماده فوق بیانگر مصادیقی است که در آن ها امکان تحقیق توسط [[بازپرس]] وجود نداشته و با منع قانونی مواجه است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب در نظم حقوق کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=کتاب آوا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3142932|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|چاپ=1}}</ref>ممکن است این جرایم منافی عفت بین دو فرد همجنس یا غیر همجنس رخ دهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله حقوقی دادگستری شماره 67 پاییز 1386|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=437592|صفحه=|نام۱=قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref>


== سوابق فقهی ==
تبصره ۲ - قاضی مکلف است عواقب [[شهادت]] فاقد شرایط قانونی را به شاهدان تذکر دهد.
برخی از فقها معتقدند در فرض عدم جواز تعقیب، اگر فردی در بازجویی ها خود اقرار به زنا کند یا قرائن نشانگر این امر باشند و بر این اساس کیفرخواست صادر شود، اگر برای قاضی جرم بودن عمل ارتکابی متهم محرز باشد، وی موظف به رسیدگی و صدور حکم است. اگرچه ورود به تحقیق از طریقی بجز مجاری شرعی باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور کیفری (جلد ششم) (کلیات، حدود و تعزیرات، قصاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1299004|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=2}}</ref>


== رویه قضایی ==
تبصره ۳ - در جرائم مذکور در این ماده، اگر [[مجنی علیه|بزه دیده]] [[محجور]] باشد، [[ولی]] یا [[سرپرست قانونی]] او حق طرح شکایت دارد. در مورد بزه دیده [[بلوغ|بالغی]] که سن او زیر هجده سال است، ولی یا سرپرست قانونی او نیز حق طرح شکایت دارد.
بر اساس نظریه مشورتی شماره 7/3880-1381/4/19 اگرچه رابطه نا مشروع در قانون تعریف نشده است، اما می توان آن را عملی دو جانبه  و مورد توافق زن و مرد اجنبی به نوعی از روابط جنسی مادون زنا دانست. لذا صرف مکالمه تلفنی، قدم زدن در پارک، مکاتبه و نظایر آن رابطه نا مشروع نمی باشد. همچنین بر اساس نظریه شماره 7/3624 مورخ 1384/6/6 نیز بیان شده است که می توان جرایم منافی عفت را جرایمی دانست که در نتیجه روابط نامشروع خارج از علقه زوجیت  و قبیح بر حسب عرف و احساسات جامعه باشند. نظیر تظاهر به فسق در انظار عمومی.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله حقوقی دادگستری شماره 67 پاییز 1386|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=437580|صفحه=|نام۱=قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref> همچنین به موجب این نظریه، مقصود از تحقیق هر گونه اقدامی است که در راستای تشخیص مشروع یا نامشروع بودن این گونه اعمال انجام می شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه قوانین و مقررات آیین دادرسی کیفری (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=معاونت تدوین،تنقیح و انتشار قوانین و مقررات ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4249516|صفحه=|نام۱=معاونت تدوین تنقیح|انتشار قوانین|مقررات ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
* {{زیتونی|[[ماده ۱۰۱ قانون آیین دادرسی کیفری|مشاهده ماده قبلی]]}}
* {{زیتونی|[[ماده ۱۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری|مشاهده ماده بعدی]]}}
== مواد مرتبط ==
* [[ماده ۱۰۱ قانون آیین دادرسی کیفری]]
* [[ماده ۱۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری]]
* [[ماده ۴۳ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸]]
== پیشینه ==
در این خصوص می‌توان به [[ماده ۴۳ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸|ماده ۴۳ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری (مصوب ۱۳۷۸)]] اشاره نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=گزیده‌ای از پایان‌نامه‌های علمی در زمینه آیین دادرسی کیفری (جلد سوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2903608|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
== نکات تفسیری دکترین ماده 102 قانون آیین دادرسی کیفری ==
ماده فوق بیانگر مصادیقی است که در آن‌ها امکان تحقیق توسط [[بازپرس]] وجود نداشته و با منع قانونی مواجه است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب در نظم حقوق کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=کتاب آوا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3142932|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|چاپ=1}}</ref>ممکن است این جرایم منافی عفت بین دو فرد همجنس یا غیر همجنس رخ دهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله حقوقی دادگستری شماره 67 پاییز 1386|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=437592|صفحه=|نام۱=قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref>
== مطالعات فقهی ==
=== سوابق فقهی ===
برخی از فقها معتقدند در فرض عدم جواز تعقیب، اگر فردی در [[بازجویی]]‌های خود اقرار به [[زنا]] کند یا [[قرینه|قرائن]] نشانگر این امر باشند و بر این اساس [[کیفرخواست]] صادر شود، اگر برای قاضی جرم بودن عمل ارتکابی متهم محرز باشد، وی موظف به رسیدگی و صدور حکم است، اگرچه ورود به تحقیق از طریقی بجز مجاری شرعی باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور کیفری (جلد ششم) (کلیات، حدود و تعزیرات، قصاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1299004|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=2}}</ref>
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 102 قانون آیین دادرسی کیفری ==
{{هوش مصنوعی (ماده)}}
# انجام تعقیب و تحقیق در جرائم منافی عفت اصولاً ممنوع است.
#
# پرسش از افراد درباره جرائم منافی عفت فقط در موارد خاص مجاز است.
#
# موارد استثنایی شامل وقوع جرم در مرئی و منظر عام، وجود شاکی، یا جرائم به عنف یا سازمان یافته است.
#
# تعقیب و تحقیق توسط مقام قضائی فقط در محدوده شکایت یا اوضاع و احوال مشهود انجام می‌شود.
#
# در صورت نبود شاکی و قصد اقرار متهم، قاضی به او توصیه می‌کند که جرم را بپوشاند و اعتراف نکند.
#
# قاضی موظف است شاهدان را درباره عواقب شهادت فاقد شرایط قانونی آگاه کند.
#
# در جرائم منافی عفت، ولی یا سرپرست قانونی بزه‌دیده محجور حق طرح شکایت دارد.
#
# اگر بزه‌دیده بالغ ولی زیر هجده سال باشد، ولی یا سرپرست قانونی او نیز حق طرح شکایت دارد.
== رویه های قضایی ==
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره تاثیر گذشت شاکی بر تحقیق و تعقیب در جرایم منافی عفت]]
* [[رای دادگاه درباره زایل شدن عنوان شاکی پس از شکایت در جرایم منافی عفت (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۱۹۰۰۷۰۰)]]
* [[نظریه شماره 720/96/7 مورخ 1396/03/29 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/990 مورخ 1398/07/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/958 مورخ 1398/06/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/842 مورخ 1398/10/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/704 مورخ 1398/05/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/623 مورخ 1398/12/11 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/606 مورخ 1398/05/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/1368 مورخ 1398/09/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/97/829 مورخ 1397/04/10 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/97/72 مورخ 1397/01/22 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/97/2483 مورخ 1397/09/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/97/1855 مورخ 1397/12/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/97/1452 مورخ 1398/01/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/96/720 مورخ 1396/03/29 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/96/3077 مورخ 1396/12/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/96/2948 مورخ 1396/11/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/96/2936 مورخ 1396/11/29 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/96/2473 مورخ 1396/10/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/95/1542 مورخ 1395/07/03 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/1400/64 مورخ 1400/03/25 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/1400/388 مورخ 1401/03/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]


* بر اساس [[نظریه مشورتی]] شماره ۷/۳۸۸۰–۱۳۸۱/۴/۱۹ اگرچه [[رابطه نامشروع]] در قانون تعریف نشده‌است، اما می‌توان آن را عملی دو جانبه و مورد توافق زن و مرد اجنبی به نوعی از [[عمل منافی عفت غیر از زنا|روابط جنسی مادون زنا]] دانست لذا صرف مکالمه تلفنی، قدم زدن در پارک، مکاتبه و نظایر آن رابطه نامشروع نمی‌باشد. همچنین بر اساس نظریه شماره ۷/۳۶۲۴ مورخ ۱۳۸۴/۶/۶ نیز بیان شده‌است که می‌توان جرایم منافی عفت را جرایمی دانست که در نتیجه روابط نامشروع خارج از [[علقه زوجیت]] و قبیح بر حسب [[عرف]] و احساسات جامعه باشند. نظیر [[تظاهر]] به [[فسق]] در انظار عمومی.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله حقوقی دادگستری شماره 67 پاییز 1386|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=437580|صفحه=|نام۱=قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref>علاوه بر این به موجب این نظریه، مقصود از تحقیق هر گونه اقدامی است که در راستای تشخیص مشروع یا نامشروع بودن این گونه اعمال انجام می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه قوانین و مقررات آیین دادرسی کیفری (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4249516|صفحه=|نام۱=معاونت تدوین تنقیح|انتشار قوانین|مقررات ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
* [[نظریه شماره 7/1400/717 مورخ 1400/06/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره الزامات مربوط به دادستان در رسیدگی مستقیم در دادگاه]]
* [[نظریه شماره 7/1402/307 مورخ 1402/05/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مرجع صالح جهت رسیدگی به بزه همجنس گرایی]]
* [[نظریه شماره 7/1400/1345 مورخ 1401/05/10 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قابل گذشت بودن یا نبودن بزه ارتباط نامشروع در خصوصِ اطفال]]
== مقالات مرتبط ==
* [[رویکرد قانون آیین دادرسی کیفری 1392 به جرایم منافی عفت]]
* [[مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی داده ها در فقه امامیه و حقوق موضوعه]]
* [[کاربست سنجه‌های عدالت ترمیمی نظام‌ حقوقی ‌ایران در حمایت از بزه‌دیدگان ‌جنسی زیر 18 سال؛ با مدل نیاز- حقوق]]
* [[تاملی در موارد شمول صلاحیت رسیدگی دادسرا در جرایم منافی عفت؛ با تکیه بر رویه قضایی]]
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{مواد قانون آیین دادرسی کیفری}}
{{مواد قانون آیین دادرسی کیفری}}
[[رده:مواد قانون آیین دادرسی کیفری]]
[[رده:کشف جرم و تحقیقات مقدماتی]]
[[رده:وظایف و اختیارات بازپرس]]
[[رده:جرایم منافی عفت]]
[[رده:اختیارات بازپرس و حدود آن]]
[[رده:تحقیقات مقدماتی]]
{{DEFAULTSORT:ماده 0510}}
۵۹۵

ویرایش