ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی

نفقه‌ی اقارب عبارت است از: مسکن و البسه و غذا و اثاث‌البیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه‌ی استطاعت منفق.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

نفقه در لغت، یعنی رفتن، هلاک شدن، خرج کردن. و نفقه، یعنی تأمین مخارج لازم برای بقای نظام خانواده.

پیشینه

در قوانین مدنی کویت، سودان و تونس، مصادیق نفقه معین گردیده است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

نفقه اقارب، با توجه به عرف زمان و مکان و موقعیت های مختلف، تعیین می گردد ؛ اما آنچه که به طور عمومی، همگان به آن، نیاز دارند؛ عبارت است از خوراک، پوشاک، مسکن، دارو و لوازم منزل و ...

در نفقه اقارب، تأمین خواسته های تجملی، جایگاهی ندارد؛ زیرا، مفاد قانون، دلالت بر انفاق بیش از حد نیاز واجب النفقه ندارد. اما آبرو و وضعیت زندگی گذشته منفق علیه، باید مدنظر قرارگیرد.

هزینه تحصیل، جزء نفقه فرزند نابالغ است؛ نه فرزند بالغ.

توافق منفق و منفق علیه بر تعیین نفقه اقارب، با تغییر شرایط، قدرت الزام آور خود را، از دست می دهد؛ و به دلالت نظم عمومی، دیگر نمی توان چنین توافقی را، مؤثر دانست.

درمورد کالاهای مصرفی نظیر غذا، موضوع الزام به انفاق اقارب، تملیک است؛ البته به موجب شرطی ضمنی بین منفق و منفقٌ علیه، صرف مصرف به مقدار مقتضی و رفع حاجت، نسبت به مابقی کالا اعم از غذا یا نوشیدنی یا لوازم استحمام، چنین مالکیتی زایل خواهدشد. درضمن، به موجب شرط ضمنی، حق فروش کالاهای مزبور نیز از مالک یا همان مستحق نفقه سلب شده است.

مفاد این ماده، دلالت بر حصری بودن مصادیق نفقه نداشته، و هزینه های بهداشت و سوخت و ... را نیز، می توان بر آن افزود.

سوابق فقهی

مقدار واجب نفقه عبارت است از: نان و خورشت و لباس، که برای بقاء، ضروری اند.

در تأمین نفقه اقارب، خوراک، پوشاک، مسکن و ... ، به اندازه کافی، با رعایت مقتضیات زمانی و مکانی و شئونات منفقٌ علیه، باید لحاظ گردد.

رویه های قضایی

به نظر کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری قم، تأمین هزینه مسکن، بر عهده پدر است؛ هرچند با ارائه دلایل موجه توسط منفق، نیاز باشد وی، در منزلی علیحده زندگی کند؛ نظیر زندگی فرزند دانشجو در شهری دیگر.

به موجب نظریه مشورتی شماره 3714/7 مورخه 12/5/1383 اداره حقوقی قوه قضاییه، با وحدت ملاک از مفاد ماده 1107 قانون مدنی، هزینه درمان و بهداشت اقارب نیز، بر عهده منفق است.