تابعیت

تابعیت یعنی رابطه ای سیاسی که اشخاص حقیقی و حقوقی را به دولتی منتسب نموده و باعث ایجاد حقوق و وظایفی برای آن شخص می‌شود. و بنا به تعریفی دیگر، تابعیت، عبارت است از رابطه سیاسی و معنوی که شخصی را به دولت معینی مرتبط می‌سازد.

اصول و مواد مرتبط

• اصل ۴۱ قانون اساسی
• اصل ۴۲ قانون اساسی

• ماده ۹۷۶ قانون مدنی

• ماده ۹۷۷ قانون مدنی
• ماده ۹۷۸ قانون مدنی
• ماده ۹۷۹ قانون مدنی
• ماده ۹۸۰ قانون مدنی
• ماده ۹۸۱ قانون مدنی
• ماده ۹۸۲ قانون مدنی
• ماده ۹۸۳ قانون مدنی
• ماده ۹۸۴ قانون مدنی
• ماده ۹۸۵ قانون مدنی
• ماده ۹۸۶ قانون مدنی
• ماده ۹۸۷ قانون مدنی
• ماده ۹۸۸ قانون مدنی
• ماده ۹۸۹ قانون مدنی
• ماده ۹۹۰ قانون مدنی
• ماده ۹۹۱ قانون مدنی

پیشینه

قدیمی‌ترین قانون در ایران، در زمینه تابعیت، قانون نامه تابعیت مصوب ۱۳۲۴ قمری بود. این قانون، مبتنی بر سیستم خاک بود؛ مگر در جایی که تابعیت خارجی والدین طفل، مسلم می‌شد.

اقسام تابعیت

تابعیت اصلی

تابعیت اصلی یا سیستم خاک مشروط، به تابعیت کشوری گویند که خود شخص و یکی از ابوین او، در آن کشور به دنیا آمده باشند.

تابعیت اکتسابی

تابعیت اکتسابی، یعنی اعطای تابعیت دولت خارجی، به درخواست خود شخص، طی فرآیندی رسمی، همچنین به تابعیتی که با ازدواج، یا پذیرش تابعیت کشوری دیگر، به دست آید؛ تابعیت اکتسابی گویند.

تبعه ایران

اشخاص ذیل تبعه ایران محسوب می‌شوند:

۱- کلیه‌ ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آن‌ها مسلم باشد. تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آن‌ها مورد اعتراض دولت ایران نباشد؛

۲- کسانی که پدر آن‌ها ایرانی است اعم از این که در ایران یا در خارجه متولد شده باشند؛

۳- کسانی که در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیرمعلوم باشند؛

۴- کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آن‌ها در ایران متولد شده به وجود آمده‌اند؛

۵- کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است به وجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به هجده سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند والا قبول شدن آن‌ها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است؛

۶- هر زن تبعه‌ی خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند؛

۷- هر تبعه‌ خارجی که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد.

تبصره: اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و قنسولی خارجه مشمول فقره ۴ و ۵ نخواهند بود.

رویه قضایی

• نظریه شماره 7/1401/1086 مورخ 1402/05/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تابعیت فرزندان بدون شناسنامه

شرایط کسب تابعیت ایران

اشخاصی که دارای شرایط ذیل باشند می‌توانند تابعیت ایران را تحصیل کنند:

۱- به سن هجده سال تمام رسیده باشند؛

۲- پنج سال اعم از متوالی یا متناوب در ایران ساکن بوده باشند؛

۳- فراری از خدمت نظامی نباشند؛

۴- در هیچ مملکتی به جنحه‌ مهم یا جنایت غیرسیاسی محکوم نشده باشند.

در مورد فقره‌ی دوم این مدت اقامت در خارجه برای خدمت دولت ایران در حکم اقامت در خاک ایران است.

مقالات مرتبط

• آسیب‌شناسی سرمایه‌گذاری شرکت‌های تجاری خارجی در نظام حقوقی ایران از منظر شخصیت حقوقی و تابعیت شرکت‌های سرمایه‌گذار
• ضرورت‌های حقوقی داخلی و بین‌المللی اصلاح برخی مواد قانون مدنی در خصوص تابعیت زنان

• اصل وحدت تابعیت زوجین در حقوق ایران، بریتانیا و کنوانسیونهای بین المللی

• بازگشت به تابعیت در حقوق ایران؛ مطالعه ای از منظر تحلیلی- انتقادی- اصلاحی
• عامل ارتباط محل سکونت عادی در قواعد حل تعارض اتحادیه اروپا و ایران
• تأملی بر برخی ابعاد حقوق عمومی تابعیت مضاعف مدیران و کارمندان دستگاه‌های اجرایی

• تابعیت طفل متولد از روش‌های نوین باروری در حقوق ایران
• تابعیت فرزنـدان حاصـل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی

کتب مرتبط

• تابعیت در حقوق ایران و بین الملل (عزیزی و حاجی عزیزی)
• حقوق مدنی (جلدهفتم) (سید جلال الدین مدنی)

جستارهای وابسته

• تابعیت اصلی
• تابعیت اکتسابی
• تابعیت اشخاص حقوقی
• ترک تابعیت
• قبول تابعیت