ماده ۲۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری

بازپرس به تشخيص خود يا با معرفي شاكي يا به تقاضاي متهم و يا حسب اعلام مقامات ذي ربط ، شخصي كه حضور يا تحقيق از وي را براي روشن شدن موضوع ضروري تشخيص دهد ، برابر مقررات احضار مي كند . تبصره 1 ماده 204: در صورتي كه شاهد يا مطلع براي عدم حضور خود عذر موجهي نداشته باشد جلب مي شود . اما در صورتي كه عذر موجهي داشته باشد و بازپرس آن عذر را بپذيرد ، مجدداً احضار و در صورت عدم حضور جلب مي شود . تبصره 2 ماده 204: در صورتي كه دليل پرونده منحصر به شهادت شهود و مطلعان نباشد ، تحقيق از آنان مي تواند به صورت الكترونيكي و با رعايت مقررات راجع به دادرسي الكترونيكي به عمل آيد .

توضیح واژگان

در قانون آیین دادرسی کیفری برای شهادت توضیح و تعریفی ارائه نشده است. این واژه در لغت به معنای دلیل، بینه، علم، حجت، ادراک و ... است. فقها نیز شهادت را « اخبار شخص از آن چه می داند » و «اخبار شخص از حقیقتی که آن را دیده یا شنیده است» تعریف کرده اند.484404 تفاوت شاهد و خبره در این است که شاهد، بیانگر واقعه ای مرتبط با دعواست. اما خبره بیانگر یک قاعده فنی و علمی است.484408 همچنین کسی که خود به طور مستقیم واقعه ای را ندیده است و فقط به ارائه اطلاعات خود در آن خصوص می پردازد، مطلع نامیده می شود.1287200

پیشینه

سابقاً ماده 149 قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1378) در این خصوص وضع شده بود.1640376

نکات توضیحی تفسیری دکترین

بر اساس این ماده در صورت استناد متهم یا شاکی به شهادت شاهد و همچنین اعلام مقامات رسمی و نیز تشخیص خود مقام قضایی، این دلیل مورد استفاده قرار گرفته و لذا در خواست خود شاهد نمی تواند موجب الزام بر پذیرش این درخواست شود. گروهی معتقدند شخصی که شاهد وقوع جرمی بوده است، مکلف به مطلع ساختن مقامات قضایی مربوطه است. لذا لازم است شاهد در هنگام نیاز در مراجع مربوطه حضور یابد.از همین روی شهود تحقیق به دستور بازپرس و توسط ضابطین و مامورین مربوطه از طریق ابلاغ یا به هر طریقی که بازپرس مقتضی بداند احضار می شوند. لذا به باور گروهی، در طریقه احضار شهود محدودیتی وجود ندارد. اما طریقه احضار شاهد باید در خور شأن وی باشد. چرا که شاهد را نباید با متهم یکسان دانست.در واقع شرط استماع شهادت شاهد، حضور وی در مرجع تحقیق و شرط حضور وی نیز احضار شدن او است. مگر این که شاهد دارای عذری موجه نظیر بیماری باشد.در فرض احضار شاهد و عدم حضور وی بدون عذر موجه، در فرض ابلاغ احضاریه دوم و عدم حضور مجدد وی بدون هیچگونه عذر موجهی، به دستور مرجع احضار کننده جلب می شود.

مستندات فقهی

مستند فقهی این ماده را برخی از آیات قرآن کریم دانسته اند.2790580 همچنین در این خصوص روایتی از امام صادق (ع) نیز وجود دارد که به موجب آن شهود نباید در صورت دعوت شدن برای ادای شهادت، از حضور خودداری کنند.2790604

رویه قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره7/609-1385/2/3 احضار محکوم علیهی که در مورد او حکم اجرا شده است به عنوان مطلع جهت استفسار آدرس محکوم علیه دیگر، فاقد مجوز قانونی است.496120