ماده ۳۷۸ قانون مجازات اسلامی

ادعای اکراه برجنایت بر عضو باید در دادگاه ثابت شود و در صورت عدم اثبات با سوگند صاحب حق قصاص، مباشر قصاص می‌ شود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

نکته ضمنی و پر اهمیت این ماده همان تاثیر و قابلیت تحقق اکراه در جنایات مادون نفس است.709892 به عبارت دیگر باید بپذیریم عدم پذیرش تاثیر اکراه در جنایت بر نفس، قابل تسری به جنایات مادون نفس نمی باشد. چرا که در این حالت عمل اکراه کننده از روی عدوان بوده است.4015948لذا در فرضی که شخصی دیگری را با تهدید به قتل با قطع عضو وی اکراه به قطع عضو ثالثی نماید، در فرض انجام چنین عملی از سوی اکراه شونده، باید قائل به مجازات اکراه کننده باشیم.3081880 به موجب این ماده اکراه بر جنایت بر عضو لازم است که در دادگاه ثابت شود. اما اثبات وقوع اکراه را نمیتوان امخص جنایت بر عضو دانست و اکراه بر جنایت نفس نیز نیازمند اثبات است.4138852

سوابق فقهی

برخی از فقها معتقدند اکراه به کمتر از نفس، موثر بوده و لذا چنناچه کسی به دیگری بگوید یا دست فرد ثالثی را قطع کن یا تو را می کشم، قطع کردن دست ثالث از سوی اکراه شونده جایز بوده و قصاص بر اکراه کننده است. البته در این جا بیاد میان تهدید کردن و امر کردن قائل به تفکیک شویم و در فرض دوم خود مامور را باید قصاص کرد.4133248 گروهی از فقها نیز معتقدند در این حالت اکراه کننده را نیز نمی توان قصاص نمود. زیرا قصاص در راستای استیفای جنایت از جانی واقع می شود و در این مورد عامل جنایت شخص اکراه کننده نمی باشد.3320000 گروهی نیز همچون شهید ثانی معتقد به عدم ثبوت قصاص برای هیچ یک از آمر و مباشر بوده و احتمال داده اند آمر باید دیه را پرداخت کند.3320852