ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی

عده‌ی وفات چه در دائم و چه در منقطع در هر حال چهار ماه و ده روز است مگر این که زن حامل باشد که در این صورت عده‌ی وفات تا موقع وضع حمل است مشروط بر این که فاصله‌ی بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد والا مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

مدتی را که زن، پس از فوت شوهر، نمی تواند ازدواج نماید؛ عده وفات گویند.

حداد، یعنی خودداری زنی که در عده وفات به سرمی برد از آرایش؛ و هرگونه رفتاری که بیانگر نوعی میل جنسی، و علاقه به نکاح است.

ارمل، یعنی مردی که به سبب فوت ، رابطه زوجیت او با همسرش، پایان یافته است.

پیشینه

در صدر اسلام، به موجب آیه 234 سوره بقره، عده وفات یک سال بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مقصود از عده، جلوگیری از اختلاط نسب است.

در موارد زیر، زن باید عده نگه دارد: طلاق، فسخ نکاح، فوت شوهر، زوال اشتباه در وطی به شبهه، انقضاء یا بذل مدت در متعه.

وضع حمل، اعم از زایمان طبیعی، سزارین و یا سقط جنین است.

زن باردار، به جهت محافظت از سلامت جنین، باید تا زمان وضع حمل، عده نگهدارد.

اگر مرد، پس از نزدیکی به شبهه بمیرد؛ زن باید عده طلاق نگهدارد؛ نه عده وفات؛ زیرا اصل در عده طلاق بوده؛ و عده وفات، منوط به سبق رابطه نکاح بین زوجین است.

در ایام عده طلاق بائن متصل به موت ، که زن از زوج سابق خود ارث می برد؛ عده طلاق به عده وفات، تبدیل می گردد. و چنانچه مرد، در ایام عده رجعیه، فوت شود؛ چون هنوز زن، در حکم همسر متوفی می باشد؛ عده طلاق رجعی، قطع گردیده؛ و زن باید عده وفات نگهدارد؛ در سایر طلاق ها، نیازی به رعایت عده وفات نیست.

مستندات فقهی

آیه 234 سوره بقره " وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ" ، دلالت بر لزوم رعایت عده وفات توسط زوجه، صرف نظر از بالغ یا نابالغ، حامل یا غیرحامل بودن وی دارد.

سوابق فقهی

عده زوجه غایب مفقودالاثر، از زمان وصول خبر فوت شوهر، شروع می گردد. و زن باید از زمانی که فوت شوهر، با حجت شرعی اثبات می گردد؛ عده نگهدارد.

اگر زنی، پس از انقضای عده طلاق، ازدواج نماید؛ و سپس متوجه گردد که در ایام عده، همسر سابق او فوت شده بود؛ ازدواج او با شوهر دوم صحیح است ولی زن، از تاریخ وصول خبر مرگ زوج پیشین خود، باید عده وفات نگهدارد.

تعیین مصادیق حداد، تابع عرف زمان است.

در ایام عده وفات، خواستگاری از زن، مجاز نیست.