ماده ۱۷۵ قانون مدنی

اگر کسی در ملک غیر، دفینه پیدا نماید باید به مالک اطلاع دهد، اگر مالک زمین مدعی مالکیت دفینه شد و آن را ثابت کرد، دفینه به مدعی مالکیت تعلق می‌گیرد.

توضیح واژگان

کنز در لغت، یعنی گنجینه. و در اصطلاح، به مالی که در زیر زمین، مدفون گردبده؛ و دفن کننده آن، معلوم نباشد؛ کنز می گویند.

به هر مال پنهان، و یا ناپدیدی که نتوان، آن را تملک نموده؛ و به طور تصادفی یافت گردد؛ دفینه گویند.و به شیئی که در زیر خاک، و یا هر مکان دیگر، دفن گردیده باشد؛ دفینه گویند.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

اگر شخصی، درنتیجه حفاری در منزل غیر، مالی را، به دست آورد؛ پس از اینکه موضوع را، به مالک زمین اطلاع داده؛ و وی نیز مالکیت دفینه را، انکار نمود؛ و یا اینکه نتوانست ثابت نماید که آن مال، متعلق به او است؛ دراینصورت کارگر، می تواند دفینه را تصاحب نماید.

مفاد این ماده، به موجب ماده 10 قانون راجع به حفظ آثار ملی، که آثار ملی را، حتی اگر در منازل خصوصی اشخاص به دست آمده باشد؛ قابل تملک نمی داند؛ نسخ گردیده است.

دفینه، از اجزای زمین محسوب نمی گردد تا آن را، مشمول حکم توابع مالکیت دانست. اعطای عنوان منافع یا نماء به دفینه نیز، صحیح نیست تا بتوان آن را، در زمره نمائات برشمرد.

به نظر یکی از حقوقدانان، اگر شخصی، در ملک خود، عتیقه یا اثری باستانی را، یافت نماید؛ مال مزبور، متعلق به خود او است. و وی وظیفه ای ندارد که این موضوع را، با مالکین قبل از خود اطلاع دهد. و به عقیده برخی دیگر، اگر شخصی، در ملک خود، دفینه ای را، یافت نماید؛ مال مزبور، متعلق به خود او است. به شرط آنکه این موضوع را به مالک قبلی اطلاع داده؛ و او نتواند مالکیت خود را، نسبت به شیئ یافت شده ثابت نماید.

سوابق فقهی

دفینه، نه جزء اموال مجهول المالک محسوب گردیده؛ و نه لقطه است. بلکه حکمی مستقل دارد.

اگر شخصی، در ملک خود، عتیقه یا اثری باستانی را، یافت نماید؛ مال مزبور، متعلق به خود او است. مگراینکه مالکیت صاحب قبلی ملک، محرز گردد.