ماده ۸۷۴ قانون مدنی

اگر اشخاصی که بین آن‌ها توارث باشد بمیرند و تاریخ فوت یکی از آن‌ها معلوم و دیگری از حیث تقدم و تأخر مجهول باشد فقط آن که تاریخ فوتش مجهول است از آن دیگری ارث می‌برد.

توضیح واژگان

تأخر در لغت به معنای عقب ماندن است؛ و حادث به معنای پدیدآمدن؛ و در اصول فقه، به ایجاد اعتبار برای واقعه ایجابی متأخر، دربین دو رویداد مردد، اصل تأخر حادث گویند.

هم مردگی یعنی فوت حداقل دو نفر در حادثه ای واحد، به شرط وجود توارث بین آنان.

پیشینه

در حقوق سوئیس، اگر دو نفر در یک حادثه فوت نمایند؛ فرض می شود که در زمانی واحد، مرده اند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

درصورتیکه یکی از تاریخ وفات یکی از دو شخصی که بین آنان توارث وجوددارد؛ معلوم بوده و تاریخ فوت دیگری مجهول باشد؛ اصل تأخر حادث، مقتضی است کسی که تاریخ مرگ او مجهول است؛ از کسی که زمان وفات او معلوم است؛ ارث ببرد.  و درموردی که تاریخ فوت یکی اشخاصی که از هم ارث می برند؛ معلوم بوده و تاریخ مرگ دیگری مجهول باشد؛ چون اصل استصحاب دلالت بر زنده بودن وارث به هنگام وفات مورث دارد؛ و اصل تأخر حادث نیز، چنین حکم می نماید؛ پس شخصی که تاریخ فوت او مجهول است؛ از مورث خویش که معلوم است در چه زمانی مرده، ارث می برد.

سوابق فقهی

درصورتیکه یکی از تاریخ وفات یکی از دو شخصی که بین آنان توارث وجوددارد؛ معلوم بوده و تاریخ فوت دیگری مجهول باشد؛ کسی که تاریخ مرگ او مجهول است؛ از کسی که زمان وفات او معلوم است؛ ارث می برد.

اصل تأخر حادث، از لحاظ حجیت، تابع اصل مثبت است.

رویه های قضایی

به موجب نظریه مورخه 30/11/1365 قضات دادگستری تهران، هیچ تعارضی بین مواد 1024 و 873 و 874 قانون مدنی وجود نداشته و هر کدام از این مواد، فرضی جداگانه و خاص و متفاوت را مورد بررسی قرارداده اند.

مصادیق و نمونه ها

علی برادر یاسمن است. او در تاریخ 11/3/1354 فوت نموده؛ یاسمن نیز رحلت کرده؛ اما تاریخ وفات او معلوم نیست. به موجب این ماده، یاسمن از علی ارث می برد. و علی و مادر او، در یک حادثه ریزش کوه مجروح گردیده و هر دو به بیمارستان منتقل شده و در آنجا فوت می شوند. علی در ساعت 16 زنده نبوده است؛ زمان وفات مادرش هم معلوم نیست. هرچند زمان دقیق مرگ هر دو شخص، مشخص نمی باشد؛ اما اصل تأخر حادث دلالت بر استصحاب بقای حیات مادر، در زمان وفات فرزندش دارد. درنتیجه مادر علی از او ارث می برد.