قلمرو قاعدۀ ید در اعراض و انساب با تأکید بر فنّاوریهای نوین پزشکی در فقه امامیه و حقوق ایران
قلمرو قاعدۀ ید در اعراض و انساب با تأکید بر فنّاوریهای نوین پزشکی در فقه امامیه و حقوق ایران نام مقاله ای از حمید رضا بهروزی زاد بوده که در شماره دوم دوره اول (مهر 1399) فصلنامه حقوق فناوری های نوین منتشر شده است.
چکیده
از ادلۀ مهم اثبات دعوی، خصوصاً در حوزۀ اموال در فقه امامیه و حقوق ایران، قاعدۀ ید است. در این مقاله کوشیدهایم به روش کتابخانهای اثبات کنیم، برخلاف آنچه برخی از فقها و حقوقدانان معتقدند، قاعدۀ ید در اعراض و انساب نیز علاوهبر اموال جاری میشود. ادلهای که این امر را اثبات میکند هم ادلۀ نقلی از جمله روایات و هم ادلۀ عقلی از جمله بنای عقلا است. بنابراین، همانطور که روایات و بنای عقلا میتواند اثباتکنندۀ قاعدۀ ید در اموال باشد، مثبت انساب و اعراض نیز می تواند باشد. همچنین، به دنبال وسعتبخشی به مفهوم انساب در فقه امامیه و حقوق ایران بودیم که در این صورت نسب بر مفاهیم مستحدثۀ شرعی و قانونی از جمله رحم مصنوعی یا رحم اجارهای نیز صدق میکند. در این صورت است که فقه امامیه با فنّاوریهای نوین پزشکی همراستا خواهد شد. همچنین، مواردی که قاعدۀ ید میتواند بر قاعدۀ فراش حاکم شود، از جمله اینکه با توجه به قرائن حالیه و مقالیه امکان اعمال قاعدۀ فراش نباشد نیز، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. با توجه به نتایج این پژوهش، از لحاظ قانونی پیشنهاد میشود که مادۀ 35 قانون مدنی بدین شکل اصلاح شود: «تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است و همچنین است در اعراض و انساب، مگر خلاف آن ثابت شود.»
کلیدواژه ها
- قاعدۀ ید
- انساب
- اعراض
- فقه امامیه
- حقوق ایران