قانون آیین دادرسی مدنی

قانون آیین دادرسی مدنی، در اصطلاحات اسلامی مطلقاً به مقررات رسیدگی طرق‌الحکم می‌گفتند و در واقع قوانینی است که قضات در رسیدگی مدنی و امور حسبی به کار می‌برند. قانون آیین دادرسی مدنی لازم الاجرای کنونی مشتمل بر 529 ماده و 72 تبصره است که در تاریخ 1379/1/21 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ 1379/1/28 مورد تایید شورای نگهبان قرار گرفت.

سیر تحولات قانون آیین دادرسی مدنی

قبل از استقرار حکومت مشروطه در ایران سازمان قضایی از نوع کنونی وجود نداشت و تنها دیوان خانه عدالت در تهران مستقر بود که آن هم مقررات رسیدگی و آیین قضاوت خاصی نداشت. در شهرستان ها و روستاها نیز حکام ولایات بین مردم حل اختلاف می‌کردند. پس از مشروطه مقرراتی در این باره تصویب شد که ذیلا اشاره می‌گردد؛

1.قانون اصول محاکمات حقوقی مصوب 1290

اولین قانون مشابه با قانون آیین دادرسی مدنی فعلی در ایران، تحت عنوان قوانین موقتی اصول محاکمات حقوقی در سال ۱۲۹۰ شمسی، پس از پیروزی انقلاب مشروطه و توسط کمیسیون قوانین عدلیه در دومین دوره مجلس شواری ملی به تصویب رسید.

در سال های 1301 تا 1312 اصلاحاتی بر این قانون صورت گرفت که دو مورد از مهمترین آنها به موجب قانون اصول محاکمات آزمایش در سال 1305 و قانون تسریع محاکمات مصوب 1309 بود.

2. قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318

توسط مجلس سنا و شورای ملی در 789 ماده تصویب گردید. پس از انقلاب اسلامی بخشی از مواد این قانون در مورد مرور زمان و خسارت تاخیر تادیه از سوی شورای نگهبان خلاف شرع اعلام شد و با تصویب قوانین زیر بخش عمده ای از آن قانون به صورت صریح یا ضمنی نسخ شد:

1.قانون تشکیل دادگاه های عمومی مصوب 1358

2.لایحه قانونی دادگاه مدنی خاص 1358

3.قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1360

4. قانون تشکیل دادگاه های حقوقی 1 و 2 مصوب 1364

5.قانون تعیین موارد تجدیدنظر احکام دادگاه ها و نحوه‌ی رسیدگی دادگاه هامصوب 1372

6.قانون تشکیل دادگاه های کیفری 1 و 2 شعب دیوان عالی کشور مصوب 1368

7.قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب 1373

3. قانون آیین دادرسی مصوب 1379

این قانون هم اکنون نیز لازم الاجراست.

رویه‌های قضایی

• نظریه شماره 1002/95/7 مورخ 1395/05/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه