ماده ۳۷۳ قانون مجازات اسلامی
در موارد شرکت در جنایت عمدی، حسب مورد، مجنی علیه یا ولی دم می تواند یکی از شرکا در جنایت عمدی را قصاص کند و دیگران باید بلافاصله سهم خود از دیه را به قصاص شونده بپردازند و یا این که همه شرکا یا بیش از یکی از آنان را قصاص کند، مشروط بر این که دیه مازاد بر جنایت پدیدآمده را پیش از قصاص، به قصاص شوندگان بپردازد. اگر قصاص شوندگان همه شرکا نباشند، هر یک از شرکا که قصاص نمی شود نیز باید سهم خود از دیه جنایت را به نسبت تعداد شرکا بپردازد. تبصره ـ اگر مجنی علیه یا ولی دم، خواهان قصاص برخی از شرکا باشد و از حق خود نسبت به برخی دیگر مجانی گذشت کند یا با آنان مصالحه نماید، در صورتی که دیه قصاص شوندگان بیش از سهم جنایتشان باشد، باید پیش از قصاص، مازاد دیه آنان را به قصاص شوندگان بپردازد.
نکات توضیحی تفسیری دکترین
لازم است پیش از هر چیز تاکید شود که حکم این ماده فقط در خصوص جنایات عمدی صادق است و مشمول سایر جنایات نخواهد شد.349512 در این خصوص همانطور که ولی دم اختیار به قصاص تمام شرکا دارد، به طریق اولی حق عفو رایگان یا توافق بر دیه را نی زدارا است.349516در فرضی که ولی دم از قصاص گذشت کند، مطابق این ماده قاتل یا قاتلین موظف به پرداخت دیه بوده و رضایت آنان در این خصوص شرط نیست.349540به دلیل دخالت همه شرکا در ارتکاب قتل، نتیجه باید بطور مساوی منتسب به همه دانسته و بدون توجه به کمیت یا کیفیت جنایت سهم شرکاء در دریافت دیه را مساوی در نظر گرفته و آن را معادل میزان بی تقصیری آنان در وقوع جنایت دانست. به طوری که در فرض ارتکاب جنایت از سوی دو نفر، هر یک از آنان به میزان 1/2 گناهکار و به میزان 1/2 بی گناه محسوب می شوند.349520 همچنین اگر مقتولین دو زن با ولی دم مشترک باشند، پرداخت دیه به قاتل ضرورتی ندارد.349532
گروهی برای تعیین فاضل دیه ای که باید به قصاص شوندگان پرداخته شود، فرمول زیر را پیشنهاد داده اند:
(دیه مقتول ضربدر سهم قاتل در وقوع قتل)_دیه قاتل357468 بهر صورت در فرضی که ولی دم یکی از شرکا را قصاص کند باید مزازاد سهم او را از طریق شرکایی که قصاص نمی شوند بپردازد.708244 همچنین ولی دم می تواند تمام شرکا را قصاص کند که که علت ان لزوم حمایت از جان افراد و انطباق این حکم با فلسفه قصاص است.708272
جنسیت یا مذهب مقتول یا قاتل در حکم این ماده تاثیری ندارد.356552 همچنین دیه پرداختی به شرکا باید بدون توجه به میزان تاثیر عمل آنان در نتیجه و به طور مساوی پرداخت شود.357476
مستندات فقهی
از جمله مهم ترین مستندات این ماده روایاتی از امام صادق (ع) و نیز برخی دلایل عقلی به شرح ذیل است: عدم قصاص شرکای در قتل موجب ایجاد حربه ای برای قاتلان در جهت فرار از قصاص می شود.708240
رویه قضایی
به موجب نظریه مشورتی 7/4566-68/9/16 در خصوص مساله مورد بحث تفاوتی میان انواع مذاهب مختلف اسلامی وجود ندارد.804900