ماده ۴۳۱ قانون مجازات اسلامی

فاضل دیه یا سهم پرداختی شرکا از دیه جنایت، متعلق به قصاص شونده است و او می ‌تواند آن را به صاحب حق قصاص یا شرکای خود ببخشد و یا هر نوع تصرف مالکانه دیگری در آن انجام دهد لکن اگر آن را دریافت کرده باشد و قصاص صورت نگیرد، باید آن را برگرداند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

به موجب این ماده، فاضل دیه متعلق به خود قاتل است.بعد از تعلق به او این مبلغ به ورثه او به ارث می رسد.به همین دلیل او حق وصیت در خصوص فاضل دیه یا پرداخت دیون خود به وسیله آن را دارد. لذا نمی توان ورثه را مالک ابتدایی فاضل دیه دانست.708316اگرچه دریافت دیه قبل از قصاص حق قاتل استف اما نمی توان آن را مربوط به نظم عمومی جامعه دانست. لذا توافق بر خلاف ان نیز امکان پذیر است.708296 در واقع حکم این ماده را نباید از جمله احکام آمره تلقی نمود.669684

سوابق فقهی

برخی از فقها اعلام نمود اند که فاضل دیه حق قاتل است که در صورت بقای آن پس از قصاص احکام ترکه در خصوص آن جاری می شود. همچنین ظاهر آن است که قاتل می تواند از فاضل دیه بعنوان حق خود گذشت کند. اما در مقابل گروهی دیگر اعلان داشته اند که حتی اگر فاضل دیه به خود قاتل داده شود، متعلق به اولیاء او است و در نهایت باید به آنان داده شود.2059340

رویه قضایی

بر اساس نظریه مشورتی شماره 7/6916-1373/11/29 اداره حقوقی، فاضل دیه حق قاتل بوده و پیش از قصاص باید به او پرداخت شود. لذا این مبلغ مستقر در ملکیت او است و از همین رو میتواند از ان صرف نظر هم بکند.669564