ماده ۴۶۵ قانون مجازات اسلامی

عاقله، مکلف به پرداخت دیه جنایت‌ هایی که شخص بر خود وارد می‌ سازد نیست.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

حقوقدانان بر این نکته تاکید نموده اند که از جمله شرایط ثبوت ضمان عاقله، آن است که مرتکب و مجنی علیه دو فرد جداگانه باشند.347468 البته باید این نکته را از واضحاتی دانست که نیازمند تأکید مقنن نبوده است. چرا که اصولاً جنایت فرد بر خودش موجب مسئولیتی نمی شود. لذا نباید به دنبال شخص مسئول باشیم.710796 در این موارد باید معتقد به هدر رفتن خون فرد بود و کسی را نمی توان مسئول دانست.834160 از سوی دیگر ادله ضمان عاقله شامل قتل یا جرح نفس نمی شود.1414940

سوابق فقهی

برخی از فقها اشاره به این امر نموده اند که در فرض خودزنی شخص یا انتحار وی، دیه ای متوجه عاقله نیست. ولو آنکه رفتار وی مشمول تعریف « خطای محض» باشد.2726744 دلیل فقهای شیعه در این خصوص، استناد به اصل برائت است.834164 همچنین این مساله مورد توافق فقهای شیعه است که اگر فردی مرتکب خودکشی شود، دیه ای بر او تعلق نمی گیرد.834148