ماده ۱۲۰۵ قانون مدنی

ماده ۱۲۰۵ قانون مدنی: اصلاحی 1370/8/14

در موارد غیبت یا استنکاف از پرداخت نفقه، چنان چه الزام کسی که پرداخت نفقه بر عهده‌ی اوست ممکن نباشد دادگاه می‌تواند با مطالبه‌ی افراد واجب‌النفقه به مقدار نفقه از اموال غایب یا مستنکف در اختیار آن‌ها یا متکفل مخارج آنان قرار دهد و در صورتی که اموال غایب یا مستنکف در اختیار نباشد همسر وی یا دیگری با اجازه‌ی دادگاه می‌توانند نفقه را به عنوان قرض بپردازند و از شخص غایب یا مستنکف مطالبه نمایند.

توضیح واژگان

واجب النفقه، شخصی است که به موجب قانون، می تواند نفقه خود را، از برخی اقارب خود، مطالبه نماید. [۱]

به پرداخت کننده نفقه، منفق گویند. [۲]

دریافت کننده نفقه را، منفقٌ علیه نامند. [۳]

نفقه، یعنی تأمین مخارج لازم برای بقای نظام خانواده. [۴]

تعهد انفاق، یعنی تعهد پرداخت نفقه، به موجب قانون یا قرارداد. [۵]

پیشینه

متن آزمایشی این ماده، مصوب 1363/5/6، از لحاظ محتوا، کاملاً شبیه ماده فعلی بود؛ و فقط تفاوت در برخی کلمات دو ماده ناسخ  و منسوخ دیده می شود. [۶]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در موارد خودداری از پرداخت نفقه اقارب، با وجود تمکن مالی، شخص مستحق نفقه، جهت مطالبه نفقه خود، می تواند به دادگاه مراجعه نماید. [۷]

زوجه، برای مطالبه نفقه گذشته و آینده خود، می تواند به دادگاه مراجعه نماید؛ درصورتیکه اقارب، تنها حق مطالبه نفقه آینده خود را دارند. [۸] تأدیه نفقه اشخاص واجب النفقه غایب از اموال وی، تابع حکم کلی پرداخت بدهی غایب از دارایی او است. [۹]

حکمی که دادگاه، در رابطه با الزام به تأدیه نفقه، صادر می نماید؛ تابع قواعد کلی اجرای احکام بوده؛ و درصورت استنکاف منفق از اجرای حکم مزبور، دادگاه نفقه را، با فروش مقداری از اموال وی، وصول خواهدنمود. [۱۰]

سوابق فقهی

حاکم شخص مستنکف از پرداخت نفقه را، ملزم به انفاق می نماید. [۱۱]

درصورت استنکاف منفق از انفاق به دستور حاکم، حاکم نفقه را، از محل اموال وی، وصول خواهدنمود. [۱۲] و درصورت استنکاف منفق از انفاق به دستور حاکم، حاکم نفقه را، از محل اموال وی، وصول خواهدنمود؛ و اگر منفق، مالی نداشته باشد؛ به حبس محکوم خواهدشد. [۱۳]

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 6087/7 مورخه 1385/8/14 اداره حقوقی قوه قضاییه، برخلاف مفاد ماده 267 قانون مدنی، که پرداخت دین از طرف مدیون را، بدون اذن وی، قابل مطالبه نمی داند؛ اگر زوجه منفق، نفقه اقارب او را پرداخت نماید؛ چنین پرداختی، قرض محسوب شده؛ و قابلیت مطالبه از منفق را دارد. [۱۴]

الزام منفق به انفاق، منوط است به انقضای مهلت تعیین شده از سوی دادگاه، و عدم تأدیه نفقه توسط وی. [۱۵]

انتقادات

برخی از نمایندگان مجلس، بیان نمودند که متن این ماده، ترجمه فتوای امام خمینی در تحریرالوسیله است. [۱۶]

منابع

  1. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 344744
  2. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 344744
  3. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 344744
  4. علی یارارشدی. نفقه زوجه در حقوق ایران و انگلیس. دانشگاه شهید بهشتی، 1379.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5108952
  5. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 116308
  6. مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم). چاپ 7. معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 268476
  7. سیدجلال الدین مدنی. حقوق مدنی (جلد دوم) (اسباب تملک) (عقود- ایقاعات- تعهدات) (قراردادها). چاپ 1. پایدار، 1383.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 308652
  8. حسین مهرپور و محمد روشن. مطالبات زوجه و روش وصول آن (مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله، شرط تنصیف دارایی). چاپ 1. جنگل، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2803188
  9. محمدجعفر جعفری لنگرودی. اساس در قوانین مدنی (المدونه). چاپ 1. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1439860
  10. ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی خانواده (جلد دوم) (اولاد، روابط پدر و مادر و فرزندان نسب). چاپ 7. شرکت سهامی انتشار، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4198924
  11. سیدمحمد صدری. حقوق خانواده در ترجمه لمعه شامل نکاح- طلاق- ظهار- ایلاء- لعان (متون فقه جلد دوم). چاپ 9. اندیشه های حقوقی، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3933284
  12. لیلاسادات اسدی. حقوق کیفری خانواده (بودها و بایدها). چاپ 1. میزان، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5057548
  13. . 
  14. مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم). چاپ 7. معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 268476
  15. مجموعه نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه در مسائل قانون مدنی. چاپ 1. معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5506972
  16. احمدرضا نائینی. مشروح مذاکرات قانون مدنی. چاپ 1. مرکز پژوهش های مجلس شورا ی اسلامی، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 228128