پیمان نامه حقوق کودک و نظام حمایت از اطفال و نوجوانان در ایران

پیمان نامه حقوق کودک و نظام حمایت از اطفال و نوجوانان در ایران عنوان رساله ای است که توسط وحید هدایتی، با راهنمایی عباسعلی کدخدایی الیادرانی و با مشاوره الهام امین زاده و احمد مومنی راد در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه تهران دفاع گردید.

عنوان	پیمان نامه حقوق کودک و نظام حمایت از اطفال و نوجوانان در ایران
رشته	حقوق بین الملل عمومی
دانشجو	وحید هدایتی
استاد راهنما	عباسعلی کدخدایی الیادرانی
استاد مشاور	الهام امین زاده، احمد مومنی راد
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه تهران

چکیده

پیمان نامه حقوق کودک به عنوان مهم ترین سند بین المللی حقوق بشری به شناسایی حقوق ماهوی اطفال و نوجوانان پرداخته است. جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان دولت مشارکت کننده در تهیه پیش نویس این پیمان نامه در سال ۱۳۷۲ خورشیدی به این سند حقوق بشری پیوست و مفاد آن بر اساس قانون مدنی در نظام حقوق داخلی در حکم قانون هستند. از طرف دیگر مفهوم حمایت از کودکان همواره مورد توجه قانونگذار قرار داشته است و اراده نهایی قانونگذار در تصویب قانون حمایت از اطفال و نوجوانان (۱۳۹۹) متبلور شده است. همچنین از آنجایی که صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) و نیز سازمان بین المللی نجات کودکان به عنوان دو نهاد تخصصی حوزه کودکان و نوجوانان دهه هاست در تعامل با کشورها مبادرت به هم افزایی برای تقویت نظام های حمایت از کودکان و نوجوانان نموده اند، راهبردهای این دو نهاد تخصصی حوزه کودکان هموار مورد نظر کنشگران این حوزه بوده است. رساله پیش رو با بررسی مفهوم غالب و خاص حمایت از کودکان یعنی پیشگیری و پاسخ به خشونت علیه کودکان ابتدا به شناسایی این مفهوم در نظام حقوقی ایران در چارچوب پیمان نامه حقوق کودک و قانون حمایت از اطفال و نوجوانان (۱۳۹۹) پرداخته و سپس با استعانت از مولفه ها و درجات تکامل نظام حمایت از کودکان و نوجوانان از نظرگاه یونیسف و سازمان نجات کودکان جایگاه نظام حمایت از کودک ایران را ارزیابی می نماید. با اعمال الگوی تکامل چهار مرحله ای نظام حمایت (ساخت، بهبود، یک پارچه سازی و بالندگی) بر نظام حمایت ایران مشخص می شود که چارچوب حقوقی و سیاست گذاری و نیز ساختارهای حکمرانی و هماهنگی در درجه یکپارچه سازی هستند. از طرف دیگر راهبرد ملی، منابع انسانی، مالی و زیرساختی، خدمات و حداقل استانداردها و سازکارهای نظارتی در درجه تقویت هستند. با این حال مولفه های مشارکت کودکان و جامعه و نظام های داده محور نیازمند توجه بیشتری هستند تا حمایت از کودکان و نوجوانان متوازن انجام گیرد.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

الف) تبیین موضوع و بیان مسیله

ب) پیشینه پژوهش

پ) پرسشهای پژوهش

ت) فرضیه های پژوهش

ث) روش و فنون اجرایی طرح

ج) ساماندهی پژوهش

بخش نخست: پیمان نامه حقوق کودک و حمایت از کودکان

فصل نخست: درآمدی بر حقوق بین الملل کودکان

مبحث نخست: تاریخچه مختصر حقوق کودک

گفتار نخست: وضعیت سلامت کودکان از دوران نوزایی (رنسانس) تا انقلاب فرانسه

گفتار دوم: وضعیت کودکان در دوران انقلاب صنعتی

گفتار سوم: حقوق کودک پس از جنگ جهانی اول

گفتار چهارم: حقوق کودک پس از جنگ جهانی دوم

مبحث دوم: پیمان نامه حقوق کودک ۵۰ گفتار نخست: تاریخچه مختصر نگارش پیمان نامه حقوق کودک ۵۰ گفتار دوم: ساختار، منظومه و جایگاه پیمان نامه حقوق کودک

بند نخست: جایگاه پیمان نامه حقوق کودک در نظام های حقوق داخلی

بند دوم: شناسایی حقوق کودک در قوانین اساسی

بند سوم: جایگاه پیمان نامه حقوق کودک در نظام حقوق داخلی ایران

مبحث سوم: روش شناسی تفسیر پیمان نامه حقوق کودک

گفتار نخست: تفسیر اصولی

گفتار دوم: تفسیر روشن و عملی

گفتار سوم: انسجام در استدلال و انسجام در نظام حقوقی

گفتار چهارم: سیاق

فصل دوم: چیستی حمایت از اطفال و نوجوانان

مبحث نخست: محیط های مستعد خشونت علیه کودکان

گفتار نخست: خانه و خانواده

گفتار دوم: مدارس و محیط های آموزشی

گفتار سوم: نظام های مراقبت و عدالت

گفتار چهارم: محیط های کار

گفتار پنجم: جامعه

مبحث دوم: پیامدها و توصیه های مطالعه سازمان ملل متحد در باب خشونت علیه کودکان

گفتار نخست: توصیه های وظیفهمحور

مبحث سوم: توصیه های محیطمحور

بخش دوم: مفهوم شناسی، اصول و مولفه های نظام حمایت از کودکان

فصل نخست: مفهوم شناسی، اصول و سنجش اهمیت رویکرد سامانه محور به حمایت از کودکان

مبحث نخست: مفهوم شناسی و اهمیت تقویت نظام حمایت از کودک

مبحث دوم: نظام حمایت از کودک و خدمات حمایتی

مبحث سوم: اصول نظام حمایت از کودک

فصل دوم: مولفه های نظام حمایت از کودکان

مبحث نخست: رویکرد صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) به تقویت نظام حمایت از کودکان

مبحث دوم: رویکرد سازمان نجات کودکان به تقویت نظام حمایت از کودکان

فصل سوم: درجات بلوغ و تکامل مولفه های نظام حمایت از کودکان

مبحث نخست: ساخت نظام حمایت از کودک

مبحث دوم: بهبود نظام حمایت از کودک

مبحث سوم: یکپارچه سازی نظام حمایت از کودک

مبحث چهارم: بالندگی نظام حمایت از کودک

فصل چهارم: سنجش بلوغ و تکامل نظام حمایت از کودکان در ایران

نتیجه گیری و پیشنهادات

منابع

کلیدواژه ها

• حمایت
• نظام
• پیمان نامه
• یونیسف
• الگوی بلوغ