مبنا و ماهیت تعزیر

مبنا و ماهیت تعزیر عنوان پایان نامه ای است که توسط رعنا عزیزان سقین سرا، با راهنمایی محمدجعفر حبیب زاده در سال ۱۳۷۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس دفاع گردید.

عنوان	مبنا و ماهیت تعزیر
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	رعنا عزیزان سقین سرا
استاد راهنما	محمدجعفر حبیب زاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۷۳
دانشگاه	دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تعزیر از ریشه عزر و به معانی گوناگون سرزنش ، تادیب ، ضرب کمتر از حد، منع و یاری استعمال شده است . از نظر اصطلاحی نیز عقوبتی است که غالبا" نوع و میزان آن از جانب شارع تعیین نشده است و در اختیار حاکم است . از عبارات فقهای امامیه و عامه استنباط میشود که ملایک و موجب اعمال تعزیر ارتکاب معصیت و نیز ارتکاب رفتار مفسده انگیز و ممنوع از جانب والی است . معصیت شامل انجام محرمات و ترک واجبات است ولی ارتکاب معصیتی قابل تعزیر است که مشمول حد و از نظر فقهای عامه، کفاره نباشد. و از ظاهر اقوال فقها استفاده میشود که مطلق اینگونه معاصی مشمول تعزیر است و اجرای آن منوط به موارد منصوص نشده است همچنین معصیت اعم از صغیره و کبیره است هرچند برخی آنرا مقید به کبیره نموده اندو ممکن است رفتاری شرعا" معصیت نباشد ولی چون متضمن مفسده و مخل انتظام امور است حکومت اسلامی به منظور حفظ نظام و دفع مفاسد آن را جرم و مرتکبین را تعزیر کند. از نظر حقوقی ملاک تعزیر ارتکاب رفتاری است که به موجب قانون جرم برای آن مجازات تعیین شده باشد، پس یک رفتار هرچند خلاف اخلاق و مضر و خطرناک باشد قابل تعزیر نیست ولوآنکه از نظر شرعی معصیت تلقی نشود، مگر آنکه به موجب قانون جرم و برای آن مجازات تعزیری تعیین شده باشد بنابراین قاضی کیفری نمی تواند با استفاده به منابع معتبر فقهی عنوان مجرمانه ایجاد و به وضع مجازات اقدام کند. سعه مفهومی و توجه به اهدافی که در اعمال مجازات تعزیری دنبال می شود ایجاب می کند که تعزیر منحصر در نوع خاصی نباشد و تنوع آن منطقی جلوه نماید و اگر در روایات و اخبار و عبارات فقها از شلاق تعزیری نامبرده شده است به جهت شیوع آن و سهولت دسترسی به آن بوده است نه اینکه اطلاق تعزیر به تنبیه با تازیانه حقیقت شرعیه باشد و از اینرو در بین فقهای متاخر نظریه تنوع مجازاتهای تعزیری مورد قبول قرار گرفته است و به همین دلیل و با توجه به مقتضیات زمان، قانونگذاری نیز این نظر را پذیرفته است و در ماده ۱۶ ق. م. .۱ تعزیر را شامل مجازاتهایی همچون: حبس ، تبعید، جزای نقدی و ... دانسته است .

کلیدواژه ها

• حقوق اسلامی
• تعزیرات (حقوق اسلامی)
• فقه