ماده ۳۹۱ قانون مجازات اسلامی

هرگاه کسی جنایت عمدی بر اعضای متعدد یک نفر وارد کند و امکان قصاص همه آنها نباشد مانند این که هر دو دست یک نفر را قطع کند و خود یک دست بیشتر نداشته باشد‌، مرتکب در مقابل جنایت‌ هایی که قصاص آن امکان دارد، قصاص می ‌شود و برای دیگر جنایات‌، به پرداخت دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم می ‌شود.

پیشینه

حکم ماده فوق در قوانین پیشین وجود نداشت.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده در خصوص حالت ایراد جنایت عمدی بر اعضاء متعدد یک فرد وضع گردیده است.

مستندات فقهی

مستند فقهی این ماده را پاره ای از روایات شرعی دانسته اند. این ماده بر مبنای قاعده ای فقهی است که به موجب هر جا قصاص امکانپذیر نباشد، تبدیل به دیه می شود.

سوابق فقهی

گروهی از فقها رعایت تساوی را در محل قصاص نیز لازم دانسته اند. به طوری که چنانچه فرد جانی دست راست دیگری را قطع کند، باید دست راست خود او قطع شود. اما در فرض فقدان دست راست، باید دست چپ او را قصاص نمود.حال چنانچه جانی به طور کل فاقد دست باشد، برخی از فقها معتقدند بر اساس روایتی که مورد عمل اصحاب نیز قرار گرفته است، باید پای او قطع شود.